Çeneden ses gelmesinin zamanla çene ve eklem rahatsızlıklarına neden olabileceğini belirten uzmanlar, bu problemin günlük yaşam kalitesini düşürebileceğini söylüyor.
Çene ekleminden gelen seslere birçok faktörün neden olabileceğini dile getiren Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, “Tedavi edilmediği takdirde, çene eklemlerinde bozulmalara, ağzı tam kapatamama ve yemekleri yeterli seviyede öğütememe sorunlarına yol açar. Sorun ilerledikçe yemek yerken ve konuşurken dahi zorluklarla karşılaşılır.” dedi.
Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem ayrıca sorun ilerledikçe ortaya çıkabilecek çene kayması ve çene kilitlenmesi durumları hakkında da bilgi verdi.
Üsküdar Diş Hastanesi Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, çene ekleminden ses gelmesinin nedenlerini anlattı ve tedavi edilmediğinde oluşabilecek problemlerden bahsetti.
Çeneden ses gelmesi birçok nedenle olabilir
Çene ekleminden gelen seslerin, zamanla çene ve eklem rahatsızlıklarına neden olabileceğine dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, “Bu problem, günlük yaşam kalitesinin düşmesine neden olur. Sürekli olarak çeneden seslerin gelmesi sorunu, kişileri günlük yaşamda rahatsız eder.” dedi.
Bu soruna birçok faktörün neden olabileceğini dile getiren Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, “Ağız içinde diş eksikliği ya da çene problemleri çene ekleminden ‘klik’ sesi gelmesi sorununa neden olabilir. Kişinin dişlerini sıkma ya da gıcırdatma alışkanlığı varsa da çenede anlam verilemeyen sesler duyulabilir. Aynı zamanda stres tüm rahatsızlıklarda baş sorumlu olabilmektedir. Yaşanan çene rahatsızlığının da buna bağlı olup olmadığı iyice tahlil edilmelidir.” şeklinde konuştu.
Konuşmak bile zorlaşabiliyor!
Çene ekleminden gelen seslerin bir kusur olarak görülebileceği gibi normal bir durum olarak da görülebileceğini belirten Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, “Herkes tarafından bu sesin neden geldiği merak edilir. Çeneden ses gelmesi durumu çenede bulunan eklem ve dişlerin yapısıyla alakalı bir durumdur. Yemek yerken çeneden ses gelmesi en çok yaşanan durumlardan bir tanesidir. Kıt kıt şeklinde nitelendirilen bu ses, kişileri her ağız aktivitesinde rahatsız eden ve zorlayan bir durumdur. Tedavi edilmediği takdirde, çene eklemlerinde bozulmalara, ağzı tam kapatamama sorunlarına ve yemekleri yeterli seviyede öğütememe sorunlarına yol açar. Sorun ilerledikçe yemek yerken ve konuşurken dahi zorluklarla karşılaşılır.” dedi.
En büyük nedeni yüze alınan darbeler
Çene kaymasının genellikle bir yaralanmanın sonucu olduğunu ifade eden Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, “Kişi düşerek yüzünü incittiğinde veya bir araç kazası geçirdiğinde çene kayması görülebilir. Bazen, yemek yerken, esnerken veya diş tedavisi görürken ağızlarını çok geniş açtıklarında olabilir.” dedi.
Çene kaymasının, çene ekleminin (temporomandibular eklem) normal hizasından çıkması sonucu ortaya çıkan bir durum olduğunu aktaran Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, şöyle devam etti:
“Çene kayması, çenenin kafatasına bağlı olduğu iki eklemden birinin ya da ikisinin birden normal pozisyonundan ayrılması ile meydana gelen bir durumdur. Çeneyi kafatasına bağlı tutan, biri sağda biri de solda olmak üzere iki adet eklem vardır. Eklemlerin olağan konumlarından farklı yönlere ilerlemesi durumunda çene kayması meydana gelir.”
Çene kayması doğuştan da olabilir
Çene kaymasının nedenleri arasında travmalar, çeneye alınan darbe ve yaralar, ani hareketler, çene kaslarının aşırı gerilmesi veya zayıflığı gibi faktörlerin yer aldığını vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, “Ayrıca, dişlerin yanlış hizalanması veya bruksizm (diş sıkma ve gıcırdatma) gibi alışkanlıklar da çene kaymasına yol açabilir. Bazı durumlarda, eklem iltihapları veya bağ dokusu hastalıkları da bu soruna sebep olabilir. Diğer yandan eklem ve kas sorunları da etken olabilmektedir.” açıklamasını yaptı.
Genetik olarak bazı insanların çene eklemlerinde doğuştan kaymalar olabileceğini de sözlerine ekleyen Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, bu problemin eklem oyuğunun yeterli düzeyde derin olmaması nedeniyle görüldüğünü söyledi ve “Her ne kadar doğuştan ve kalıtsal bir durum olsa da, bu sebepten ötürü oluşan çene kayması da vakit kaybetmeden çene cerrahisi yöntemleri ile tedavi edilmelidir.” dedi.
Şiddetli çene kilitlenmesi vakalarında yüz bozulması görülebilir!
Trismus olarak da bilinen, çene kaslarının sıkı hale gelerek ağzın düzgün açılıp kapanmasına engel olan çene kilitlenmesi durumuna da değinen Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, “Trismus, çiğneme kaslarının spazmı ile karakterize edilen ve ağzın açılmasını kısıtlayan bir çene kasları rahatsızlığıdır. Klinik olarak, trismus kas spazmı nedeniyle çene veya ağız açmada bir kısıtlama olarak tanımlanır ancak aynı zamanda nedeni ne olursa olsun ağız veya çeneyi açmada herhangi bir zorluğa da işaret eder.” dedi.
Çene kilitlenmesinin, kişinin konuşma, yeme ve ağız hijyenini koruma yeteneğini etkileyebileceğine dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Hacer Fulya Üçem, sözlerini şöyle tamamladı:
“Bu durum geçici veya kalıcı olabilir. Geçici çene kilitlenmesi daha yaygındır ancak şiddetli vakalarda yüz bozulmasına neden olabilir ve yutkunmayı zorlaştırabilir. Kilitli bir çenenin ardında tek bir neden yoktur. Bu nedenle, doğru tedaviyi almak için kilitli çenenin ardındaki temel nedenin bulunması gerekir. Çene eklem alanında uzman bir doktor, kilitli bir çenenin ardındaki nedeni teşhis etmeye yardımcı olacak en iyi kişidir, böylece doğru tedavi alınabilir. Kilitli çene tedavisi seçeneklerinden bazıları çene eklem splinti ve doktor kontrolünde düzenli aralıklarla yapılan enjeksiyonlardır.”
Çeneden ses gelmesinin başlıca nedenleri:
Çiğneme sırasında çene çıtırdaması
Yemek yerken çene çıtırdaması yaşıyorsanız, şunlara sahip olabilirsiniz:
- TMD
- artrit
- maloklüzyon
- yaralanma
- enfeksiyon
- tümör
Temporomandibular eklem bozukluğu
Temporomandibular ekleminiz (TMJ) çene kemiğinizi kafatasınıza bağlar. Bu eklemde bir sorun varsa, buna temporomandibular eklem bozukluğu (TMD) denir.
TMD çenenizin çatlamasına veya patlamasına neden olabilir.
Diğer belirtiler şunlardır:
- çene sertliği
- çenenizin kilitlenmesi
- sınırlı çene hareketi
- çenenizde, yüzünüzde veya boynunuzda ağrı
TMD genellikle belirli bir neden olmadan ortaya çıkar. Bazen, duygusal stres nedeniyle dişlerinizi sıkmanız bir rol oynayabilir.
Artrit
Artrit, eklemleriniz hasar gördüğünde ve iltihaplandığında ortaya çıkar. TMJ’nizi etkiliyorsa, TMD ve çene çıtlamasına neden olabilir.
Her türlü artrit TMD’ye yol açabilir. Çoğu vaka osteoartrit nedeniyle oluşur, ancak romatoid artrit nedeniyle de oluşabilir.
Artrit ayrıca vücudunuzun diğer bölgelerinde de semptomlara neden olur, bunlar şunlardır:
- eklem ağrısı ve sertliği
- şişme
- kızarıklık
- zayıf hareket aralığı
Çene çıkığı veya diğer yaralanmalar
Yüz yaralanmaları çenenizi yerinden çıkarabilir veya kırabilir. Çıkık, çene kemiğiniz yerinden çıktığında meydana gelirken, kırık çene, çene kemiğiniz kırıldığında meydana gelir.
Yüz yaralanmalarının yaygın nedenleri şunlardır:
- yüze gelen fiziksel travma
- araç kazası
- spor yaralanmaları
- endüstriyel kazalar
- diş veya tıbbi prosedürler
Çıkmış veya kırılmış bir çene, çene ağrısı ve çatlama gibi TME semptomlarına yol açabilir.
Çıkmanın diğer semptomları şunlardır:
- yüz ağrısı
- çarpık ısırık
- konuşma zorluğu
- ağzınızı kapatmada zorluk
- çene kilitlenmesi
Çeneniz kırılmışsa, muhtemelen şunları yaşarsınız:
- yüz ağrısı
- morarma, şişme veya kanama
- çiğneme zorluğu
- çene sertliği
- hasarlı dişler
- kulak ağrısı
- yanağınızda veya çenenizde bir yumru
- yüz uyuşması
Miyofasyal ağrı sendromu
Miyofasyal ağrı sendromu (MPS), kaslarınızda ve fasyalarınızda ağrıya neden olur. Fasya, her kası kaplayan bağ dokusu tabakasıdır.
MPS, çenenizdeki, boynunuzdaki ve omzunuzdaki kaslar dahil olmak üzere herhangi bir kası etkileyebilir. TMJ rahatsızlığının en yaygın nedenidir.
Çenenizde çatlama ve patlama hissi ve şunlar olabilir:
- zonklayan çene ağrısı
- ağrılı kas düğümleri (tetik noktaları)
- çene kası hassasiyeti
- çenenizde zayıf hareket aralığı
- baş ağrıları
- uyku güçlüğü
Obstrüktif uyku apnesi
Uyku sırasında nefesiniz kısa süreli ve tekrar tekrar durursa buna obstrüktif uyku apnesi (OSA) denir. Bu, boğazınızdaki hava yolları çok dar olduğunda olur.
OSA, TMD geliştirme şansınızı artırır. Bağlantı belirsizdir, ancak hava yollarınızdaki direncin bir stres tepkisini tetiklediği düşünülmektedir. Bu, çene kaslarınızın birbirine kenetlenmesine neden olabilir.
Diğer semptomlar şunlardır:
- horlama
- gündüz yorgunluğu
- ağız kuruluğu
- ruh hallerinde değişiklik
- sabah baş ağrıları
Diş Maloklüzyonu
Diş Maloklüzyonu, üst ve alt çeneleriniz yanlış hizalandığında meydana gelir. Üst ve alt dişlerinizin yanlış hizalanmasına neden olur.
Birkaç maloklüzyon türü vardır, bunlar şunlardır:
- üst çenenin üst çenenin alt çeneye göre önde olması
- alt çenenin alt çeneye göre önde olması
- açık kapanış
- çapraz kapanış
- dişlerin sıkışık olması
Birincil semptom dişlerin yanlış hizalanmasıdır, ancak TMD ve çene sesleri de yaşayabilirsiniz.
Diğer semptomlar şunlardır:
- çiğneme veya ısırma zorluğu
- ağızdan nefes alma
- yüz görünümünde değişiklikler
- konuşma sorunları
- Enfeksiyon
Çene çatlaması ve ağrısı, şunlarda bir enfeksiyon olduğunu gösterebilir:
- tükürük bezleri
- çene kemiği (osteomiyelit)
- TMJ
Enfeksiyona bağlı olarak şunlar da olabilir:
- ağızda anormal bir tat
- ağzınızı açmada zorluk
- ağız kuruluğu
- şişlik
- ateş
- açık ülser
Çene enfeksiyonları genellikle TMD ile karıştırılır. Doktorunuzun TMD tedavisi işe yaramazsa, bunu onlara bildirdiğinizden emin olun.
Tümör
Ağız boşluğunda bir tümör gelişirse, ağız kanserine yol açabilir. Bu, aşağıdaki gibi semptomlara neden olabilir:
- iyileşmeyen ağız yarası
- kalıcı ağız ağrısı
- boynunuzda veya yüzünüzde ağrısız şişlik
- yutma güçlüğü
- işitme güçlüğü
- kalıcı kulak ağrısı
- ses değişiklikleri
- açıklanamayan kilo kaybı
Tümör ayrıca çene kemiğinizin hareket etme şeklini etkileyerek çıtırdama veya patlama gibi çene seslerine neden olabilir.
Kaynaklar:
- Orthodontic treatment and temporomandibular joint sounds–a longitudinal study – PubMed
- Timing of temporomandibular joint sounds in orthodontic patients – PubMed
- Jaw Cracking Causes, Treatments, and When to See a Doctor
- Myofascial pain – A major player in musculoskeletal pain – ScienceDirect
- Frontiers | Dental Malocclusion and Its Relation to the Podal System
