Çocuklarımızın sağlığı, biz ebeveynler için her zaman en önemli konulardan biridir. Güçlü bir bağışıklık sistemi, çocuklarımızın sağlıklı büyümesi ve hastalıklarla mücadele edebilmesi için temel taşlardan biridir. İzmir, Batıgöz Sağlık Grubu’nda Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı olarak görev yapan Uzm. Dr. Fikret İşbilir, çocuklarda bağışıklık sistemini güçlendirmenin yollarını bizlerle paylaşıyor.
Uzm. Dr. Fikret İşbilir, sağlıklı bir bağışıklık sistemi için dengeli ve çeşitli bir diyetin şart olduğunu vurguluyor. Çocuklarınıza yüksek oranda vitamin ve mineral içeren meyve ve sebzeler sunmak, onların bağışıklık sistemini doğal yollardan güçlendirir. Özellikle C vitamini, E vitamini, çinko ve demir açısından zengin gıdalar bağışıklık sistemini destekler.
Fiziksel aktivite ve yeterli uyku önemli
Fiziksel aktivitenin çocukların genel sağlığı üzerindeki olumlu etkileri saymakla bitmiyor. Uzm. Dr. Fikret İşbilir, “Fiziksel aktivite, çocukların bağışıklık sistemini güçlendirir ve onları daha dirençli hale getirir. Günde en az bir saat süren oyunlar veya spor, çocukların hem fiziksel hem de zihinsel gelişimi için elzemdir,” diyor.
Çocukların yeterince uyuması, onların fiziksel ve zihinsel sağlıkları için büyük önem taşır. “Okul öncesi çocuklar günde 10-13 saat, okul çağı çocukları ise 9-11 saat uyumalıdır,” diyen Uzm. Dr. Fikret İşbilir, uyku eksikliğinin bağışıklık sistemini zayıflatabileceğini ve çocukları hastalıklara karşı daha savunmasız hale getirebileceğini belirtiyor.
Stres, yetişkinlerde olduğu gibi çocukların sağlığı üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir. Uzm. Dr. Fikret İşbilir, stres yönetiminin çocuklarda sıklıkla göz ardı edildiğini, ancak bu konunun ciddiye alınması gerektiğini vurguluyor. “Çocuklarınıza düzenli olarak rahatlama ve gevşeme zamanları tanıyın. Ailece yapılan aktiviteler, hem eğlenceli vakit geçirmelerini sağlar hem de stres atıp rahatlamalarına yardımcı olur.”
Uzm. Dr. Fikret İşbilir, çocuklarda bağışıklık sistemini güçlendirmenin, dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite, yeterli uyku ve etkili stres yönetimi ile mümkün olduğunu söylüyor. Ebeveynler olarak bu dört temel unsuru hayata geçirerek, çocuklarımızın daha sağlıklı ve mutlu büyümesine katkıda bulunabiliriz.
Çocuklarda bağışıklık sistemini güçlendiren besinler
özellikle mevsim geçişlerinde düzenli beslenmek vücut direncini artırarak oluşabilecek hastalıklara karşı çocuklarımızı koruyacaktır. Çocukların bağışıklık sistemini güçlendiren 9 doğal besini anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Somon Balığı
Omega 3 yağ asitinden zengin bir besin olan ve çocukların beyin gelişimini destekleyen somon, aynı zamanda enfeksiyonlara karşı vücudu koruyor. Son yapılan araştırmalar, bu yağlı asitlerin bağışıklık sisteminin işlevini artırarak bağışıklığı güçlendirdiğini ortaya koyuyor. Çocuğunuz balık sevmiyorsa sabırla balık yeme alışkanlığı kazandırın. Balığı doğrudan tek başına vermek yerine, balığın tat ve kokusunu hissettirmeden örneğin patates ve sebzelerle fırında balık mücver yaparak yedirebilirsiniz.
Kivi
C vitamini diğer meyvelere oranla çok yüksek olan kivi, vücut savunma sisteminde görev alan antioksidanlardan zengin bir meyve. Bu sayede bağışıklığı güçlendirip vücudun mikroplara karşı savunma sistemini artırıyor. Aynı zamanda C vitamini vücutta demir mineralinin emilimini artırıyor. Demir eksikliği problemi yaşayan çocuklarda kivi üzerine pekmez sürülerek tüketmeleri, pekmezde bulunan demir emilimini artırarak çocuklara iki kat bağışıklık kazandırıyor. Çünkü pekmezin içeriğindeki demirin emilimi için de C vitamini gerekiyor.
Ev yoğurdu
Bağışıklığı güçlendiren yoğurt probiyotik yani sağlıklı, dost bakteri içeriği yüksek bir besin. Bu dönemde özellikle probiyotik içeriği yüksek besinlerle beslenmek hastalıklara karşı önemli bir koruyucu olacağından çocuklarınıza mutlaka günde bir kase ev yoğurdu yedirin. Yoğurdu yemeklerin yanında veya ara öğünde içerisine meyve doğrayarak da yedirebilirsiniz. Çocuğunuzun inek sütüne alerjisi varsa, keçi sütünden yapılmış yoğurtları tercih edebilirsiniz.
Sarımsak
Sarımsak antibakteriyel özelliğinden dolayı bağışıklığı güçlendirerek vücut direncini artırıyor. Yemeklere eklenen sarımsak miktarının artırılması hastalık riskini en aza indiriyor. Sarımsağı yemeklerinize eklerken yağda kavurarak değil yemeğin suyuna atarsanız, içindeki antioksidanlardan daha fazla yarar sağlayabilirsiniz.
Yulaf
Yulaf, içinde bulunan beta glukan ve çinko sayesinde bağışıklığı güçlendiriyor. Zengin lif içeriği ile de oldukça faydalı bir besin olan yulafı süt ile karıştırıp, üzerine E vitamini yönünden zengin badem ve 1 porsiyon muz ekleyerek blenderdan geçirebilir ve çocuğunuza kahvaltıda da içirebilirsiniz. Unutmayın, kahvaltı yapan çocukların vücut direnci daha sağlam oluyor, hastalıklara yakalanma riski azalıyor. Yulafın herhangi bir alerjenik riski bulunmuyor.
Brokoli
C, A ve E vitaminlerinden zengin olan brokoli tam bir antioksidan deposu. Bu sayede de bağışıklığı güçlendiriyor. Ama brokoliyi seven ve yiyen çok az çocuk var. Bu sebeple bu besini çocuklarınız sevmiyorsa, fark ettirmeden tükettirebilirsiniz. Mesela çorba yaparken içerisine ekleyebilirsiniz. Böylelikle brokolinin vitamin ve minerallerinden de faydalanmış olurlar.
Mercimek
Mercimekte bulunan bazı polifenoller, güçlü antioksidan ve anti-enflamatuar etkilere de sahip olduğundan hastalıklara karşı koruyor. Sonbahar ve kış aylarında yemeği olsun, çorbası olsun haftada iki kez tüketilmesi çok faydalı. Bitkisel protein olduğundan çocuklarda büyüme ve gelişmeye de yardımcı oluyor.
Yumurta
Yumurta, anne sütünden sonra gelen, vücudun ihtiyaç duyduğu en iyi protein kaynağı. Bu özelliğiyle çocukların beslenmesinde olmazsa olmaz bir besin. Aynı zamanda çok iyi demir kaynağı olan yumurta, A, D, E ve B12 vitaminlerinden zengin. Bu sayede çocuğunuzun zeka gelişimini destekleyip beyin yapısını korurken, içerdiği kaliteli protein sayesinde de sağlıklı büyümelerine büyük katkı sağlıyor. Haşlama, omlet, menemen fark etmez, her gün bir yumurtayı en sevdiği şekliyle çocuğunuza yedirebilirsiniz.
Kuruyemiş
Kuruyemişler, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan E vitamini, çinko ve omega 3 yağ asitleri açısından zengin besinlerdir. Bağışıklık sistemlerini güçlendirmek için çocuklarınızın beslenme çantasına fındık, ceviz, badem ve kabak çekirdeği koyabilir ve bu besinleri tüketme alışkanlığı kazandırabilirsiniz. Badem aynı zamanda stresin olumsuz etkilerini önlemeye de yardımcı olabilecek Nacin ve Riboflavin de içerir. Özellikle sabah kahvaltılarına sadece bir çeyrek fincan ekleyeceğiniz bu lezzetli kuruyemişler çocuğunuzun günlük E vitamini ve diğer mineral gereksinimlerini karşılar.
Çocuklarda düşük bağışıklık sistemi hangi hastalıklara neden olur?
Bağışıklık sistemi zayıflığı genel olarak enfeksiyon eğilimini artırır. Grip, bademcik iltihabi gibi kısa sureli enfeksiyonlar sık geçiriliyorsa neden çoğunlukla çevresel faktörlerdir. Yani mikroplarla daha yoğun temas vardır. Çocuğun kendisinin veya kardeşinin kreşe okula başlaması bu yoğun temasın en sık nedenidir. Yine anne babanın eğitim sağlık kurulusu gibi mikropların yoğun olduğu, toplu yaşanılan, kapalı yerlerde çalışması söz konusu olabilir.
Bazen de beslenme bozukluğu veya bakım yetersizliği vardır. Bunlar çocuğun sık enfeksiyon geçirmesinin ve ailenin ‘bağışıklık sistemi zayıflığı’ algısının en belirgin nedenleridir.
Nadiren bağışıklık sistemi zayıflığı kalıtsaldır. Bu durumda, özellikle yenidoğan ve süt çocukluğu gibi erken yaşlarda başlayan enfeksiyonlar sıktır.
Hastaneye yatırılmayı/damar yoluyla tedavi almayı gerektiren ciddi/tekrarlayan/yaygın enfeksiyonlar görülebilir. Diğer aile bireylerinin/kardeşlerin geçirmediği veya hafif geçirdiği bu tür enfeksiyon hastalıklarının nedeni kalıtsal bağışıklık sistemi zayıflığı olabilir.
Otoimmün/iltihabi/alerjik/tümöral hastalıkların eşlik edebildiği kalıtsal bağışıklık sistemi zayıflığı, çocuğun büyümesinde/gelişmesinde gerilikle, bazen de doku/organlarda harabiyetle sonuçlanabilir. Bu durumlarda bağışıklık sistemi ile ilgilenen uzman doktora başvurmak gereklidir.
Güvenilir kaynaklar:
- Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği
- Effects of Malnutrition on the Immune System and Infection and the Role of Nutritional Strategies Regarding Improvements in Children’s Health Status: A Literature Review – PMC
- Primary immunodeficiency – Symptoms & causes – Mayo Clinic
- Immune Disorders in Children
- Combined immunodeficiency (CID) in children | Great Ormond Street Hospital
- The Immune System in Children with Malnutrition—A Systematic Review – PMC
