Ergenlik çağında ortaya çıkan skolyoz, omurganın orta hattan sağa veya sola doğru eğilmesiyle kendini gösteriyor. Peki, omurganın olması gerekenden farklı bir pozisyonda eğrilmesinin altında hangi nedenler yatıyor? Uzmanlara göre, basit kas spazmı veya bel fıtığı gibi sorunların yanı sıra, özellikle ergenlik döneminde kendini belli eden Ergenlik Çağı İdiopatik Skolyoz da önemli bir neden.
Skolyozun kız çocuklarında erkeklere kıyasla daha sık görüldüğüne dikkat çeken Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ufuk Aydınlı, ailelere önemli uyarılarda bulunuyor.
Skolyoz hakkında en çok merak edilen 10 soru
Ergenlik Çağı İdiopatik Skolyoz, özellikle 10-16 yaş aralığındaki çocuklarda ortaya çıkıyor ve çoğunlukla belirgin bir neden olmadan gelişiyor. Kızlarda görülme oranı erkeklere göre daha yüksek. Uzmanlar, erken teşhisin tedavi başarısında kritik rol oynadığını vurgularken, anne babaların skolyozun işaretlerini iyi gözlemlemesi gerektiğini belirtiyor.
1. Her omurga eğriliği skolyoz mudur?
Fiziki muayenede sendromik bulgu olmaması, kas veya sinir hastalığı tespit edilmemesi ve radyolojik tetkiklerde başka bir sorunun saptanmaması halinde, omurgada 3 boyutlu deformasyon skolyoz tanısı olarak kabul ediliyor.
2. Kız ve erkek çocuklarda görülme sıklığı farklı mı?
Türkiye’de yapılan araştırmalara göre, skolyoz kızlarda erkeklere göre 1,5 kat daha sık görülüyor. Son yıllarda toplam skolyoz tanısı konan kişilerin %3,8’i cerrahi müdahale gerektirecek derecede ilerliyor.
3. Kız ve erkek çocuklarda ilerleyişi farklı mı?
Düşük dereceli skolyoz kızlarda 2-3 kat daha sık görülüyor ve kızlarda cerrahi gerektiren ağır dereceli skolyoz olasılığı erkeklere göre 7-8 kat fazla. Erkeklerde ise skolyoz genellikle daha yavaş ilerlediğinden tanı sıklığı daha düşük.
4. Skolyoz ilerlerse hangi sağlık sorunlarına yol açar?
İleri dereceli skolyozda omuz ve bel asimetrisi, göğüs kafesi deformasyonu, akciğer kapasitesinde azalma ve ciddi vakalarda kalp-akciğer hastalıkları ortaya çıkabiliyor.
5. Skolyoz sadece estetik bir sorun mu?
Başlangıçta estetik kaygı yaratabilen skolyoz, ilerlerse kemik ve eklem deformasyonlarına, sırt-bel ağrısına ve yaşam kalitesinde düşüşe yol açabiliyor. 40 dereceyi geçen eğriliklerde ameliyat gerekebiliyor.
6. Korse ile tedavi mümkün mü?
Erken teşhis edilen 20 derece ve üzeri skolyoz vakalarında, kişiye özel korse ile ilerlemenin durdurulması hedefleniyor. Korse, günde 23 saate kadar kullanılmalı ve hastanın psikolojik desteğe ihtiyacı olabiliyor.
7. Egzersiz, pilates ve yoga faydalı mı?
Spesifik egzersizlerin skolyozun ilerlemesini durdurduğuna dair güçlü bilimsel kanıt bulunmasa da, kas gelişimini desteklediği için genel sağlık açısından öneriliyor.
8. Ameliyat nasıl yapılıyor?
Ameliyat kararı genellikle eğriliğin açısına göre veriliyor. Cerrahide omurgaya vida yerleştiriliyor ve sinirlerin korunması için nöromonitörizasyon kullanılıyor. Operasyon süresi ortalama 2-4 saat.
9. Ameliyat yöntemi nasıl seçiliyor?
Klasik açık cerrahi dışında, bazı durumlarda “anterior” yani göğüs kafesi ve karın bölgesinden yapılan yaklaşımlar veya “ipli skolyoz” yöntemleri de kullanılabiliyor. En uygun yöntem hastaya göre belirleniyor.
10. Ameliyat sonrası iyileşme süreci nasıl ilerliyor?
Hasta genellikle ilk günde oturtulup ayağa kaldırılıyor, 3-4 gece hastanede kalıyor. Bir ay sonra yüzme, üç ay sonra bireysel sporlar, dokuz-on iki ay sonra ise takım sporlarına dönüş mümkün olabiliyor.
Kaynaklar:
- Goldberg CJ, et al. Adolescent idiopathic scoliosis: natural history and prognosis (2002) (sciencedirect.com, en.wikipedia.org, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov)
- Weinstein SL, et al. Effects of Bracing in Adolescents with Idiopathic Scoliosis. NEJM (2013) – Bracing’in ciddi eğrilikleri yavaşlattığını gösterdi (nejm.org)
- Lonstein JE & Carlson JM. Prediction of progression in untreated idiopathic scoliosis – Eğrilik ilerleyişinin büyüme hızı ve başlangıç açısıyla ilişkisini vurguluyor (link.springer.com)
- Negrini S, et al. Efficacy of conservative treatment (2009) – Korse ve egzersiz kombinasyonunun etkisine dair sonuçlar sunuyor (scoliosisjournal.biomedcentral.com)
- Swaby L, et al. BASIS study protocol: night‑time vs full‑time bracing (2023) – Yeni randomize çalışma gece korse kullanımını araştırıyor (pmc.ncbi.nlm.nih.gov)
- PubMed Lancet Spine. Adolescent idiopathic scoliosis – structural lateral curvature (ScienceDirect) (sciencedirect.com)
