Nano-aşı pankreas kanseri tümörlerini tamamen yok etti!

Pankreas kanseri için geliştirilen deneysel bir nano-aşı, klinik öncesi çalışmalarda tümörleri tamamen ortadan kaldırarak umut vadeden bir tedavi alternatifi sundu. ABD merkezli Case Western Reserve Üniversitesi’nin yürüttüğü araştırma, bu ölümcül kanser türü için devrim niteliğinde sonuçlar ortaya koydu.

PDAC’a karşı geliştirilen nano-aşı nasıl çalışıyor?

Pankreatik duktal adenokarsinom (PDAC), erken evrede nadiren belirti veren ve genellikle metastaz yaptıktan sonra fark edilen agresif bir kanser türüdür. Beş yıllık sağkalım oranı yalnızca %13,3 olan PDAC, en ölümcül kanserler arasında yer alır.

Yeni geliştirilen nano-aşı şu şekilde çalışıyor:

• Lipit bazlı nanopartiküller, kanser hücrelerinde sık rastlanan genetik mutasyonlara karşı özel olarak tasarlanmış antijenleri taşıyor.
• Bu nanopartiküller, bağışıklık sistemini tümör hücrelerini hedef alacak şekilde eğitiyor.
• Üç dozluk enjeksiyon protokolüne bağışıklık kontrol noktası inhibitörü eşlik ediyor; böylece bağışıklık sistemi tümörü tanıyıp saldırıya geçiyor.

Klinik öncesi sonuçlar: Tümörler ortadan kalktı

Araştırma ekibinin başında yer alan biyomedikal mühendis Zheng-Rong Lu, elde ettikleri sonuçların “şaşırtıcı derecede etkili” olduğunu belirtiyor. Hücre kültürleri ve hayvan modelleri üzerinde yapılan denemelerde:

• Deneklerin yarısından fazlasında kanserin tamamen ortadan kalktığı gözlendi.
• Aşının, tümörle mücadele eden T hücrelerinden güçlü bağışıklık tepkileri oluşturduğu saptandı.

İmmünolog Li Lily Wang ise bu yaklaşımın klinik tedavi yöntemlerini dönüştürebilecek potansiyele sahip olduğunu vurguluyor.

Aşının geleceği: Hem tedavi hem önleme için umut

Aşı yalnızca mevcut tümörleri yok etmekle sınırlı değil; aynı zamanda önleyici bir potansiyel de taşıyor. Araştırmacılar, aşının klinik öncesi modellerde bağışıklık hafızası oluşturduğunu gösterdi. Bu durum, PDAC’a yatkın bireylerde hastalık başlamadan önce koruyucu amaçla kullanılabileceğini gösteriyor.

Öne çıkan gelişmeler şöyle:

• Ulusal Kanser Enstitüsü, projeye 3.27 milyon dolarlık fon sağladı.
• İnsan deneyleri öncesinde, güvenlik testleri için endüstri iş birlikleri planlanıyor.
• Yeni görüntüleme teknikleri (MRMI) ile tedavinin etkileri daha hassas biçimde ölçülecek.

Araştırma ekibinde kimler yer alıyor?

Projede Zheng-Rong Lu ve Li Lily Wang’ın yanı sıra, Case Tıp Fakültesi’nden cerrahi profesörü Jordan M. Winter ve patoloji uzmanı Akram Salah Shalaby de yer alıyor. Tüm araştırmacılar, Case Comprehensive Cancer Center bünyesinde çalışmalarını sürdürüyor.

İmmünoterapi nedir?

İmmünoterapi, bağışıklık sistemini kanser gibi hastalıklarla savaşması için güçlendirmeyi veya yeniden programlamayı amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Özellikle son yıllarda kanser tedavisinde umut vadeden bir yaklaşım haline gelmiştir. Geleneksel tedavilerden farklı olarak, doğrudan tümörü hedef almak yerine vücudun kendi savunma sistemini aktive eder.

İmmünoterapinin temel prensibi:

• Bağışıklık sistemi vücudu tehdit eden unsurları (örneğin virüs, bakteri ve kanser hücreleri) tanıyarak onları yok eder.
• Ancak bazı kanser hücreleri bağışıklık sisteminden saklanabilir veya onun aktivitesini baskılayabilir.
• İmmünoterapi, bu engelleri ortadan kaldırarak T hücreleri gibi bağışıklık elemanlarını tümöre karşı etkili hale getirir.

İmmünoterapi türleri nelerdir?

Günümüzde immünoterapinin birçok farklı türü geliştirilmiştir. Her biri, hastalığın türüne ve evresine göre farklı avantajlar sunar:

• Kontrol noktası inhibitörleri (Checkpoint inhibitors): Kanser hücrelerinin bağışıklık sistemini baskılamasını önleyerek T hücrelerinin aktif kalmasını sağlar. (Örn: PD-1, CTLA-4 inhibitörleri)
• CAR-T hücre tedavisi: Hastanın kendi T hücreleri genetik olarak yeniden programlanarak kanser hücrelerini tanıyacak şekilde geri verilir.
• Sitokin tedavileri: Bağışıklık sisteminin sinyal moleküllerini (interlökinler, interferonlar) kullanarak bağışıklık cevabını güçlendirir.
• Kanser aşıları: Vücudu spesifik tümör antijenlerine karşı duyarlı hale getirerek önleyici veya tedavi edici bağışıklık yanıtı oluşturur.
• Monoklonal antikorlar: Kanser hücrelerini doğrudan hedefleyen ve bağışıklık sistemini aktive eden laboratuvar ürünü proteinlerdir.

İmmünoterapi, özellikle bazı dirençli kanser türlerinde yaşam süresini uzatmakta ve remisyon ihtimalini artırmakta önemli bir rol oynamaktadır. Ancak her hastada aynı etkiyi göstermeyebilir ve bazen ciddi yan etkilerle de karşılaşılabilir. Bu nedenle, tedavi süreci genellikle bireyselleştirilmiş bir yaklaşımla yürütülür.

Nano-aşı nedir?

Nano-aşı, antijenleri taşıyan nanoskopik partiküller kullanarak bağışıklık sistemini hedefe yönelik uyaran aşı platformudur.

• Nanopartikül taşıyıcılar (lipid, polimer veya inorganik) içine yerleştirilmiş antijenler içerir
• İğneyle verildiğinde partiküller dokuya sızıp dendritik hücrelerce daha kolay alınır
• Antijen sunumunu güçlendirerek daha kuvvetli ve uzun süreli bağışıklık tepkisi oluşturur
• Hedef dokuya veya hücre tipine yönlendirilebilir, dolayısıyla doz ve yan etki profili iyileştirilebilir
• Özellikle kanser ve mRNA aşılarında tercih edilen yenilikçi bir yaklaşımdır

Kaynaklar:

• Pancreatik kanser nano-aşısı hakkında:
  Lu, Z.-R., Wang, L. L., Winter, J. M., & Shalaby, A. S. (2025, June 13). A promising pancreatic cancer vaccine. Case Comprehensive Cancer Center. Retrieved from Case Western Reserve University news site https://case.edu/cancer/about-us/news-and-publications/promising-pancreatic-cancer-vaccine
• Araştırma makalesi:
  Choi AS, Moon TJ, Bhalotia A, Rajan A, Ogunnaike L, Hutchinson DW, Hwang I, Gokhale A, Kim JN, Ma T, Karathanasis E. Lipid Nanoparticles and PEG: Time Frame of Immune Checkpoint Blockade Can Be Controlled by Adjusting the Rate of Cellular Uptake of Nanoparticles. Mol Pharm. 2025 Apr 7;22(4):1859-1868. doi: 10.1021/acs.molpharmaceut.4c01039. Epub 2025 Mar 4. PMID: 40035231; PMCID: PMC11975481. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40035231/
• U.S. National Cancer Institute. (n.d.). Checkpoint inhibitors. National Cancer Institute. https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/types/immunotherapy/checkpoint-inhibitors
• Mellman, I., Coukos, G., & Dranoff, G. (2011). Cancer immunotherapy comes of age. Nature, 480(7378), 480–489. https://doi.org/10.1038/nature10673
• Sharma, P., Hu-Lieskovan, S., Wargo, J. A., & Ribas, A. (2017). Primary, adaptive, and acquired resistance to cancer immunotherapy. Cell, 168(4), 707–723. https://doi.org/10.1016/j.cell.2017.01.017
• June, C. H., O’Connor, R. S., Kawalekar, O. U., Ghassemi, S., & Milone, M. C. (2018). CAR T cell immunotherapy for human cancer. Science, 359(6382), 1361–1365. https://doi.org/10.1126/science.aar6711
• Waldman, A. D., Fritz, J. M., & Lenardo, M. J. (2020). A guide to cancer immunotherapy: from T cell basic science to clinical practice. Nature Reviews Immunology, 20(11), 651–668. https://doi.org/10.1038/s41577-020-0306-5

Kansere karşı immünoterapi ilacı yüzde 92 başarı sağladı