Günlük hayatı ciddi biçimde etkileyebilen vertigo, yoğun baş dönmesi ve denge kaybı ile karakterize edilen bir rahatsızlıktır. Kimi zaman bireyleri iş göremez hale getirebilecek düzeyde seyredebilir. Neyse ki, hem tedavi edici yöntemler hem de yaşam tarzı değişiklikleri ile vertigoyu kontrol altına almak mümkündür. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Murat Topdağ, vertigo tedavisi hakkında etkili çözüm yollarını paylaştı.
Vertigo tedavisi için uygulamalar: Manevralar, terapiler ve ilaç tedavisi
Vertigo tedavisinde öncelikle sorunun kaynağı belirlenir ve buna göre müdahale planlanır. En yaygın nedenlerden biri olan BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo) için fiziksel manevralar ön plandadır:
- Epley manevrası gibi kanalit repozisyonu prosedürleri, iç kulaktaki yerinden oynamış kalsiyum kristallerini tekrar doğru konumuna getirerek baş dönmesini hızlıca hafifletebilir.
- Vestibüler rehabilitasyon terapisi, merkezi sinir sistemini güçlendirerek dengeyi iyileştirmeye odaklanır.
Bu terapide:
-
-
- Denge ve stabilite egzersizleri,
- Göz ve baş koordinasyonu çalışmaları,
- Yürüyüş ve postür düzenleme teknikleri kullanılır.
-
İlaç tedavisi de belirli durumlarda gereklidir.
Vertigo tedavisi sürecinde kullanılan ilaç grupları:
- Vestibüler baskılayıcılar (ör. meklizin, diazepam): Baş dönmesi semptomlarını azaltır.
- Antiemetikler: Bulantı ve kusma kontrolü sağlar.
- Steroidler ve antiviral ilaçlar: Enfeksiyon veya inflamasyon durumlarında tercih edilir.
- Migren önleyiciler: Beta blokerler, kalsiyum kanal blokerleri ve antiepileptikler özellikle vestibüler migreni olan hastalarda kullanılır.
- İntratimpanik enjeksiyonlar, özellikle Meniere hastalığı gibi dirençli vakalarda doğrudan orta kulağa ilaç uygulanarak vertigo ataklarını azaltabilir.
Tedavi planı genellikle Dix-Hallpike ve Supine Roll testleri gibi tanı araçlarıyla belirlenir ve kişiye özel şekilde uygulanır.
Sağlık uyarısı: Doktorunuza danışmadan ilaç kullanmayın!
Yaşam tarzı değişiklikleriyle vertigo yönetimi
Vertigo ile daha kolay başa çıkmak için sadece tıbbi tedavi değil, bazı yaşam tarzı değişiklikleri de büyük önem taşır:
- Ani baş ve vücut hareketlerinden kaçınmak, denge sistemini zorlamayı önler.
- Tuz, kafein ve alkol tüketimini azaltmak, iç kulaktaki sıvı basıncını dengeleyerek vertigo ataklarını azaltabilir.
- Düzenli egzersiz, özellikle vestibüler sistemi güçlendiren hareketler, semptomları hafifletir.
- Stres yönetimi teknikleri (ör. meditasyon, derin nefes çalışmaları, yoga) vücuttaki inflamasyonu azaltarak vertigonun tetiklenmesini engelleyebilir.
- Kaliteli uyku, hem vücudun genel işleyişi hem de iç kulak fonksiyonları için olmazsa olmazdır.
🔹 Vertigo yönetimi için yaşam tarzı önerileri:
- Ani hareketlerden kaçının
- Tuz, kafein ve alkolü sınırlayın
- Rehabilitasyon egzersizlerini aksatmayın
- Meditasyon, nefes ve yoga gibi rahatlama tekniklerine zaman ayırın
- Uyku düzeninize dikkat edin
Sonuç: Vertigo kontrol altına alınabilir
Vertigo her ne kadar yaşam kalitesini düşüren bir sağlık problemi olsa da, nedenine yönelik doğru tedaviyle semptomlar büyük ölçüde hafifletilebilir. Prof. Dr. Murat Topdağ’a göre, fiziksel manevralar, ilaçlar ve terapi uygulamalarıyla önemli başarılar elde edilebilmekte. Ayrıca bireysel yaşam tarzı seçimleri de vertigoyu yönetmede güçlü bir destek sağlar. Kapsamlı bir değerlendirme ve kişiye özel planlama ile vertigodan kurtulmak ya da en azından etkilerini minimumda tutmak mümkündür.
Kaynaklar:
- Gunes-Bayir, A., Tandogan, Z., Gedik-Toker, Ö., Yabaci-Tak, A., & Dadak, A. (2023). A comparison study of nutritional assessment, diet and physical activity habits, lifestyle and socio-demographic characteristics in individuals with and without dizziness/vertigo. Nutrients, 15(18), 4055. https://www.mdpi.com/2072-6643/15/18/4055
- Herdman, S. J., & Clendaniel, R. A. (2014). Vestibular rehabilitation (4th ed.). F.A. Davis Company. Retrieved from https://books.google.com/books/about/Vestibular_Rehabilitation.html?id=tEEWBAAAQBAJ
- Bhattacharyya, N., Baugh, R. F., Orvidas, L., Barrs, D., Bronston, L. J., Cass, S. P., … & Schwartz, S. R. (2008). Clinical practice guideline: Benign paroxysmal positional vertigo. Otolaryngology–Head and Neck Surgery, 139(5 Suppl), S47–S81. https://doi.org/10.1016/j.otohns.2008.08.021
- Fife, T. D., Iverson, D. J., Lempert, T., Furman, J. M., Baloh, R. W., Tusa, R. J., … & Hain, T. C. (2008). Practice parameter: Therapies for benign paroxysmal positional vertigo (an evidence-based review): Report of the Quality Standards Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology, 70(22), 2067–2074. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18505980/
- Strupp, M., & Arbusow, V. (2012). Novel drug treatments in vestibular disorders. Current Opinion in Neurology, 25(1), 15–20. https://doi.org/10.1097/WCO.0b013e32834c1372
