Yeni okula dönüş dönemi, ailelerin online alışveriş alışkanlıklarından çocukların ödev yapma yöntemlerine kadar pek çok dinamiği değiştirdi. Yandex Türkiye’nin yeni araştırmasına göre, ailelerin %76’sı artık eğitimde yapay zeka araçlarını kullanırken, bu durum dijital okuryazarlık becerilerinin önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Bu rehber, araştırmanın çarpıcı sonuçlarını ve ebeveynler için pratik çözüm önerilerini bir araya getiriyor.
Yapılan araştırma; ebeveynlerin yaptıkları alışverişlere, çocuklarının ödevlerini nasıl yönettiklerine ve ulaşımdaki zorluklara kadar birçok başlığı mercek altına alıyor. Araştırmaya göre, ebeveynlerin %36’sı hazırlıklara bir ay önceden başlarken, %79’u bu süreci yorucu ve çok zaman alıcı olarak tanımlıyor. Bu da modern “Okula Dönüş” döneminin aileler için ne kadar karmaşık bir operasyona dönüştüğünü gösteriyor.
📌 Öne çıkanlar
- 🔺 Alışveriş Dijitalleşti: Ailelerin %93’ü okul alışverişini çevrimiçi kanallardan yapıyor. %52’si ürünleri bulmak için arama motorlarını kullanıyor.
- 🔺 Eğitimde Yapay Zeka Devrimi: Ailelerin %76’sı, ödevlere yardımcı olması ve yeni konular öğrenilmesi için yapay zeka araçlarını aktif olarak kullanıyor ve %81’i bu teknolojilere olumlu bakıyor.
- 🔺 Ulaşım Sorunu: Ailelerin %65’i okul döneminde araçlarında daha fazla zaman harcadığını belirtiyor. En büyük sorunlar ise trafik yoğunluğu (%73) ve park yeri bulma zorluğu (%55).
- 🔺 Dijital Okuryazarlık: Ödevler için arama motorlarının ve yapay zekanın bu kadar yoğun kullanılması, öğrencilere ve velilere internetteki bilgilerin güvenilirliğini sorgulama ve doğru kaynaklara ulaşma becerisi kazandırmanın önemini artırıyor.
- 🔺 Geleceğin Alışverişi: Yapay zekanın, gelecekte her öğrenci için kişiselleştirilmiş okul ihtiyaç listeleri oluşturması ve temel malzemeler için abonelik modelleri sunması bekleniyor.
🔎 En çok merak edilenler: Okula dönüş trendleri
- 🔹 Okul alışverişi artık neden online yapılıyor?
Çünkü çevrimiçi kanallar, ebeveynlere fiyatları kolayca karşılaştırma, daha fazla ürün çeşidine ulaşma ve yoğun programlarında zaman tasarrufu yapma gibi önemli avantajlar sunuyor. - 🔹 Aileler yapay zekayı eğitimde en çok ne için kullanıyor?
Genellikle karmaşık konuları daha basit bir dille açıklatmak, ödevler için farklı kaynaklardan bilgi özetleri çıkarmak, yabancı dil pratiği yapmak ve sunum hazırlamak gibi amaçlarla kullanılıyor. - 🔹 Yapay zeka kullanmak çocuğun öğrenmesini tembelleştirir mi?
Bu, nasıl kullanıldığına bağlıdır. Eğer sadece cevapları kopyalamak için kullanılırsa evet. Ancak bir araştırma aracı, bir “yardımcı öğretmen” gibi kullanılırsa, öğrenme sürecini zenginleştirir ve derinleştirir. Önemli olan, ebeveynlerin bu süreci doğru yönlendirmesidir. - 🔹 “Dijital okuryazarlık” tam olarak ne demek?
İnternette karşılaşılan bir bilginin kaynağını sorgulama, doğruluğunu teyit etme, farklı kaynakları karşılaştırma ve bilgiyi etik bir şekilde kullanma becerilerinin tümüdür. - 🔹 Okul trafiğini azaltmak için ne gibi çözümler var?
Bireysel araç kullanımını azaltmak esastır. Aileler arasında özel servis grupları (carpooling) oluşturmak, okulların servis güzergahlarını optimize etmesi ve “yürüyen okul otobüsü” gibi topluluk temelli projeler, şehirlerdeki trafik yoğunluğunu azaltmada etkili olabilir.
📊 Yandex Türkiye’nin araştırması ne diyor?
Yeni eğitim-öğretim yılı başlarken, Yandex Türkiye de Türkiye’deki ailelerin okula hazırlık süreçlerini ve bunun günlük hayatlarına etkisini araştırdı. Araştırma, üç ana başlıkta çarpıcı sonuçlar ortaya koyuyor:
Alışveriş Alışkanlıkları:
Katılımcıların %93’ü bazı okul malzemelerini çevrimiçi satın aldığını söylüyor. Online alışveriş yapanların %75’i pazar yerlerini, %52’si ise ihtiyaç duydukları ürünleri bulmak için arama motorlarını kullanıyor. Buna rağmen, %25’lik bir kesim hala fiziksel mağazaları tercih ediyor ve bu grup için AVM içi haritalar gibi dijital kolaylıklar önem taşıyor.
Eğitimde Teknoloji Kullanımı:
Ebeveynlerin veya çocukların %92’si ek öğrenim materyali bulmak veya ödevlerde yardım almak için arama motorlarını kullanıyor. Ailelerin %76’sı ise yapay zekâ araçlarını eğitim amaçlı kullanıyor ve %81’i bu teknolojilere olumlu bakıyor.
Ulaşım Zorlukları:
Katılımcıların %65’i, okul döneminde araçlarında daha fazla zaman geçirdiklerini belirtiyor. Öğrenciler arasında okula gitmenin en yaygın yolu %46 ile yürümek olurken, bunu %36 ile aile aracı ve %34 ile okul servisi takip ediyor. Sürücülerin en büyük şikayetleri ise trafik yoğunluğu (%73) ve park yeri bulma zorluğu (%55).
“Gelişmiş yapay zekâ asistanları ile güçlendirilen arama motorları, artık öğrencilerin projeleri ve ödevleri için adım adım, ayrıntılı anlatımlara kolayca ulaşmasını sağlıyor; böylece öğrenme süreci hem daha ilgi çekici hem de erişilebilir hâle geliyor.”
🛒 Neden online alışveriş? Fiyat karşılaştırma, çeşitlilik ve zaman tasarrufu
Okula dönüş alışverişinin %93 gibi ezici bir oranla dijital kanallara kaymasının arkasında modern tüketicinin değişen beklentileri yatıyor. Artık ebeveynler için alışveriş, sadece bir ihtiyaç karşılama eylemi değil, aynı zamanda bir optimizasyon süreci.
- Fiyat Karşılaştırma: Çevrimiçi pazar yerleri ve arama motorları, bir ürünün onlarca farklı satıcıdaki fiyatını saniyeler içinde karşılaştırma imkanı sunar. Bu, bütçesini düşünen aileler için en büyük avantajdır.
- Ürün Çeşitliliği: Fiziksel bir mağazanın stoklarıyla sınırlı kalmak yerine, internet üzerinden binlerce farklı marka, model ve renkte ürüne ulaşmak mümkündür.
- Zaman Tasarrufu: Özellikle çalışan ebeveynler için, mağaza mağaza dolaşarak saatler harcamak yerine, tüm alışverişi kısa sürede evden veya iş yerinden tamamlayabilmek büyük bir lükstür.
🤖 Eğitimde yapay zeka: Fırsatlar, riskler ve ebeveynler için rehber
Ailelerin %76’sının yapay zeka (AI) araçlarını eğitim amaçlı kullanması, bu teknolojinin ne kadar hızlı bir şekilde hayatımıza girdiğini gösteriyor. Ancak bu güçlü aracı “akıllıca” kullanmak gerekiyor.
Fırsatlar:
- Kişiselleştirilmiş Öğrenme: AI, bir öğrencinin zorlandığı konuları analiz edip ona özel çalışma materyalleri veya özetler sunabilir.
- Karmaşık Konuları Basitleştirme: Uzun bir metni özetletmek, karmaşık bir bilimsel konuyu daha basit bir dille anlattırmak veya bir matematik probleminin çözüm adımlarını öğrenmek için harika bir yardımcıdır.
Riskler ve Ebeveynlere Öneriler:
- İntihal (Aşırma) Riski: En büyük tehlike, öğrencinin AI’a yazdırdığı bir ödevi kendi ödeviymiş gibi sunmasıdır. Ebeveynler, çocuklarına AI’ı bir “yardımcı” olarak kullanmayı, asla bir “kısayol” olarak görmemeyi öğretmelidir.
- Eleştirel Düşünmeyi Engelleme: AI’ın hazır cevaplarına alışmak, öğrencinin kendi araştırma yapma, analiz etme ve problem çözme becerilerini köreltebilir.
- Doğruluk Payı: Yapay zeka modelleri bazen hatalı veya “halüsinasyon” olarak adlandırılan uydurma bilgiler üretebilir. Çocuklara, AI’dan gelen her bilgiyi mutlaka güvenilir başka kaynaklarla teyit etmeleri gerektiği öğretilmelidir.
🔍 Arama motorlarının ötesinde: Dijital okuryazarlık
Ödevler için arama motorlarının %92 gibi ezici bir oranda kullanılması, öğrencilere ve velilere “dijital okuryazarlık” becerisi kazandırmanın ne kadar acil ve önemli olduğunu gösteriyor. Güvenilir bilgiye ulaşmak, sadece arama kutusuna bir soru yazmaktan ibaret değildir.
- Kaynağı Sorgulama: Karşınıza çıkan bir bilginin kaynağı nedir? Bir üniversitenin akademik yayını mı, resmi bir kurumun web sitesi mi, yoksa anonim bir blog yazısı mı?
- Çapraz Doğrulama: Özellikle önemli veya şaşırtıcı bir bilgiyle karşılaştığınızda, aynı bilgiyi en az 2-3 farklı güvenilir kaynakta daha arayarak teyit edin.
- Akademik Veritabanlarını Kullanma: Öğrencilere, okul kütüphanelerinin veya YÖK Tez Merkezi gibi platformların sunduğu, hakemli ve güvenilir makalelerin bulunduğu akademik veritabanlarını nasıl kullanacakları öğretilmelidir.
🔮 Geleceğin okul alışverişi: Kişiselleştirilmiş paketler ve abonelik modelleri
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, “Okula Dönüş” alışverişi deneyimi de evrim geçirmeye devam edecek. Yakın gelecekte şu gibi yeniliklerle karşılaşabiliriz:
- Kişiselleştirilmiş Listeler: Yapay zeka, bir öğrencinin o yılki ders programını, geçmiş yılki tüketim alışkanlıklarını ve öğretmeninin taleplerini analiz ederek, kişiye özel, tam ve eksiksiz bir ihtiyaç listesini otomatik olarak oluşturabilir.
- Abonelik Modelleri: Yıl boyunca sürekli ihtiyaç duyulan kalem, silgi, defter gibi temel kırtasiye malzemeleri için aylık veya 3 aylık “okul kutusu” abonelik modelleri yaygınlaşabilir.
- Artırılmış Gerçeklik (AR) ile Deneyim: Öğrenciler, bir okul çantasının sırtlarında nasıl duracağını veya yeni bir çalışma masasının odalarına sığıp sığmayacağını, telefonlarının kamerasını kullanarak artırılmış gerçeklik ile evlerinden çıkmadan deneyimleyebilir.
🚗 Okul yolu çilesi: Şehirlerdeki trafik yoğunluğuna karşı çözümler
Araştırmanın ortaya koyduğu gibi, okul döneminde artan trafik, aileler için ciddi bir zaman ve stres kaynağıdır. Dünyanın farklı metropollerinde bu soruna karşı geliştirilen ve Türkiye’de de yaygınlaşabilecek bazı çözümler bulunmaktadır:
- “Carpooling” (Özel Servis Grupları): Aynı güzergahta oturan birkaç ailenin bir araya gelerek, çocukların okula ulaşımını her gün farklı bir velinin aracıyla sırayla sağlamasıdır. Bu, trafikteki araç sayısını doğrudan azaltır.
- “Yürüyen Okul Otobüsü” (Walking School Bus): Bir veya daha fazla yetişkinin gönüllü olarak, mahalledeki bir grup çocuğu belirlenmiş bir rota üzerinden yürüyerek okula götürüp getirdiği organize bir sistemdir. Hem trafiği azaltır hem de çocukların fiziksel aktivite yapmasını sağlar.
- Servis Güzergahı Optimizasyonu: Okul yönetimlerinin, modern yazılımlar kullanarak servis güzergahlarını ve saatlerini en verimli şekilde planlaması, servislerin trafikte geçirdiği zamanı azaltabilir.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Okula Dönüş dönemi: Değişen trendler ve dijital pazarlama stratejileri
- Yapay zeka (AI) neleri değiştirecek? Büyük dönüşüm kapıda!
- Yapay zeka ile yabancı dil öğrenmek riskli midir?
- YÖK yapay zeka okulu: Ücretsiz veri analizi eğitimi verilecek
- Yapay zeka ile yanlış bilgi: Hata oranı yüzde 41,5 seviyesinde!
- Türkiye’den yapay zeka atağı: Hiper ölçekli veri merkezleri ve yerli dil modeli
🔗 Kaynaklar:
- Yandex Türkiye Araştırması
- Condition of Education (COE) Home
- Artificial intelligence in education | UNESCO
- Back-to-Class Data Center | NRF
