Bitcoin Ordinals nedir? Satoshi, inscription ve Taproot güncellemesi

Yazar:

27 Eylül 2025

Kripto para dünyası, Ocak 2023’te tanıtılan Bitcoin Ordinals ile yeni bir döneme girdi. Bitcoin’in en küçük birimi olan satoshi‘lere veri eklenerek NFT benzeri dijital varlıklar yaratılmasına olanak tanıyan bu teknoloji, “inscription” (yazıt ekleme) adı verilen bir süreçle mümkün hale geldi. Bu yenilik, Bitcoin ağının sadece bir değer transfer aracı olmadığını, aynı zamanda kalıcı dijital objelerin de evi olabileceğini gösterdi. Bu devrimin arkasındaki en önemli teknolojik adım ise Taproot güncellemesi oldu.

Bitcoin Ordinals nedir: Bitcoin ağında NFT dönemi nasıl başladı?

Ordinal Teorisi, her bir satoshi’ye benzersiz bir kimlik atayarak onları koleksiyonluk objelere dönüştürdü. Bu durum, Bitcoin NFT‘lerinin yaratılmasına ve hatta nadir satoshi avcılığı gibi yeni bir alt kültürün doğmasına yol açtı. Geliştiriciler, Ordinals’ın bir sonraki adımı olan BRC-20 standardı ile Bitcoin üzerinde değiştirilebilir token’lar da yaratmaya başladı. Bu yenilikler, Bitcoin topluluğu içinde heyecan yaratsa da, ağın geleceği hakkında da önemli tartışmaları beraberinde getirdi.

📌 Bitcoin Ordinals hakkında öne çıkanlar

Bitcoin Ordinals, Bitcoin’in en küçük birimi olan satoshi’lere veri (resim, metin vb.) işlenerek benzersiz dijital varlıklar (NFT’ler) oluşturulmasını sağlayan bir protokoldür.
Bu süreç, “inscription” (yazıt ekleme) olarak adlandırılır ve Bitcoin’in 2021’deki Taproot güncellemesi sayesinde mümkün olmuştur.
Ordinal Teorisi, her satoshi’ye çıkarılış sırasına göre bir numara vererek onları takip edilebilir ve koleksiyonluk hale getirir.
Ordinals, Bitcoin topluluğunu ikiye bölmüştür: Bir taraf bunu bir inovasyon olarak görürken, diğer taraf ağda gereksiz yoğunluk yarattığını savunmaktadır.
Ordinals teknolojisi, BRC-20 gibi yeni token standartlarının da önünü açarak Bitcoin üzerinde DeFi benzeri uygulamaların gelişmesine zemin hazırlamıştır.

🔎 En çok merak edilenler

Bitcoin NFT’si ile Ethereum NFT’si arasındaki fark nedir?
En temel fark, verinin saklanma şeklidir. Ethereum NFT’leri genellikle akıllı kontratlarla yönetilir ve görsel içerik zincir dışında (örn: IPFS) saklanabilir. Ordinals’ta ise tüm veri (görsel, metin vb.) doğrudan satoshi’nin üzerine, yani Bitcoin blok zincirinin içine yazılır.
“Nadir satoshi” ne demektir?
Ordinal Teorisi’ne göre, her blokun ilk satoshi’si, her zorluk ayarlamasının ilk satoshi’si veya her halving sonrası ilk satoshi gibi özel anlarda çıkarılan satoshi’ler, diğerlerinden daha nadir ve koleksiyonluk kabul edilir.
BRC-20 nedir?
Ordinals protokolünü kullanarak Bitcoin ağı üzerinde, NFT’ler gibi benzersiz (non-fungible) varlıklar yerine, birbiriyle değiştirilebilir (fungible) token’lar (örneğin meme coin’ler) oluşturmayı sağlayan deneysel bir token standardıdır.
Ordinals, Bitcoin ücretlerini artırır mı?
Evet. Inscription işlemleri, Bitcoin bloklarında yer kapladığı için ağdaki işlem talebini artırır. Bu durum, özellikle popüler dönemlerde işlem ücretlerinin (gas fees) yükselmesine neden olur.

Bitcoin Ordinals nedir ve nasıl çalışır?

Bitcoin Ordinals, Ocak 2023’te, satoshi’lere bilgi ekleyerek Bitcoin üzerinde NFT üretmenin bir yolu olarak tanıtıldı. Bu yöntem, “inscription” (yazıt ekleme) adı verilen bir süreç sayesinde gerçekleşir. Daha önce NFT’ler ağırlıklı olarak Ethereum ve Solana gibi blok zincirlerinde üretilirken, Ordinals projesi, aynı mantığın Bitcoin üzerinde de uygulanabileceğini gösterdi.

Ordinals protokolü, satoshi’lere sıra numarası verilmesini ve bu numaraların işlemler boyunca takip edilmesini sağlar. Böylece her satoshi’ye ek veriler (görsel, metin, ses vb.) eklenebilir ve bu sayede benzersiz hale getirilebilir.

Ordinals, geleneksel NFT’lerin aksine ek bir yan zincir veya ayrı bir token gerektirmez; doğrudan Bitcoin’in temel özelliklerinden yararlanacak şekilde tasarlanmıştır. Bu durum, Bitcoin ağını yalnızca değer transferi için kullanılan bir yapı olmaktan çıkarıp, yeni bir kullanım alanı kazandırmıştır.

Ordinal teorisi ve yazıtlar

Ordinal Teorisi, her satoshi’ye sıra numarası verilerek Bitcoin arzı içinde takip edilmesini sağlayan bir yöntemdir. Böylece bir satoshi üzerine işlenen veriler, Bitcoin NFT benzeri dijital varlıklara dönüşür. Bu sistem, 14 Kasım 2021’de hayata geçen Taproot güncellemesi sayesinde mümkün hale gelmiştir. Ordinal Teorisi ayrıca, satoshi’ler için “Yaygın”dan “Mitik”e kadar uzanan bir nadirlik hiyerarşisi de tanımlar.

Bitcoin NFT’si nasıl üretilir?

Ordinals ekosistemi henüz olgunlaşmadığı için, Bitcoin üzerinde NFT üretmek diğer ağlara kıyasla daha karmaşıktır. Geleneksel yöntem, tam bir Bitcoin düğümü çalıştırmayı ve teknik bilgi gerektirir. Ancak günümüzde, kullanıcıların kod bilmeden inscription yapmasını sağlayan “no-code” araçlar ve özel cüzdanlar da mevcuttur.

🛠️ Ordinals’ı mümkün kılan teknoloji: Bitcoin Taproot güncellemesi nedir?

Ordinals ve BRC-20 gibi yeniliklerin var olabilmesinin arkasındaki temel teknolojik sıçrama, Kasım 2021’de aktive edilen Taproot güncellemesidir. Bu, Bitcoin tarihindeki en önemli güncellemelerden biridir ve ağa üç temel yenilik getirmiştir:

Daha Fazla Gizlilik: Taproot, basit bir Bitcoin transferi ile karmaşık bir çoklu imza (multisig) veya akıllı sözleşme işlemini blok zincirinde birbirinin aynısı gibi gösterir. Bu, kullanıcı gizliliğini önemli ölçüde artırır.
Daha Düşük İşlem Ücretleri: Karmaşık işlemlerin veri boyutunu küçülterek, bu tür işlemler için ödenen madenci ücretlerini azaltır.
Gelişmiş Komut Dosyası (Scripting) Yetenekleri: En önemlisi, Taproot, bir işlem içine yazılabilecek verinin türünü ve boyutunu daha esnek hale getirdi. Inscription’ların (yazıtların) bir satoshi’ye eklenebilmesi, bu esneklik sayesinde mümkün olmuştur. Kısacası Taproot, Ordinals’ın kapısını aralayan anahtardır. (Kaynak: Bitcoin Core, 2021)

BRC-20 Token standardı: Ordinals’tan sonra Bitcoin ağındaki yeni çılgınlık

Ordinals’ın Bitcoin’e getirdiği en büyük sürprizlerden biri, sadece NFT’lere değil, aynı zamanda Ethereum’daki ERC-20 standardına benzer şekilde çalışan değiştirilebilir (fungible) token’lara da olanak tanıması oldu. BRC-20, Ordinals protokolünü kullanarak metin (JSON formatında) yazıtları aracılığıyla token oluşturmayı, transfer etmeyi ve dağıtmayı sağlayan deneysel bir standarttır.

Bu yenilik, 2023’te Bitcoin ağı üzerinde bir “meme coin” çılgınlığı başlatmış ve ORDI gibi token’ların milyarlarca dolarlık piyasa değerlerine ulaşmasına neden olmuştur. BRC-20, akıllı kontratlara dayanmasa da, Bitcoin üzerinde daha önce imkansız görülen bir finansal aktivite katmanı yaratarak, ağın gelecekteki potansiyeli hakkında yeni tartışmalar başlatmıştır. (Kaynak: Ordinals Protocol Documentation)

🔍 Bitcoin’in “antikaları”: Nadir satoshi (rare sats) avcılığı ve piyasası

Ordinal Teorisi, sadece NFT yaratmakla kalmadı, aynı zamanda satoshi’lerin kendilerini de birer koleksiyon objesine dönüştürdü. “Nadir satoshi” avcılığı, Bitcoin blok zincirinin derinliklerinde, belirli bir tarihsel öneme sahip satoshi’leri bulma ve toplama pratiğidir. Bu satoshi’ler, nadirlik seviyelerine göre sınıflandırılır:

Uncommon (Nadir): Her yeni bloğun ilk satoshi’si.
Rare (Çok Nadir): Her zorluk ayarlaması döneminin ilk satoshi’si (yaklaşık her iki haftada bir).
Epic (Efsanevi): Her halving (yarılanma) sonrası çıkarılan ilk satoshi (yaklaşık her dört yılda bir).
Diğerleri: “Pizza sats” (2010’da 10.000 BTC’ye iki pizza alınan ünlü işlemden gelen satoshi’ler) gibi tarihsel işlemlerden gelen satoshi’ler de koleksiyonerler için büyük değer taşır.

Bu “dijital antikalar”, özel pazar yerlerinde normal değerlerinin çok üzerinde fiyatlara alınıp satılmaktadır. (Kaynak: The Ordinals Show)

🗣️ Bitcoin topluluğunu ikiye bölen tartışma: Ordinals ağa fayda mı sağlıyor, zarar mı veriyor?

Ordinals’ın ortaya çıkışı, Bitcoin topluluğu içinde “iç savaş” olarak nitelendirilebilecek hararetli bir tartışma başlattı. İki ana kampın argümanları şunlardır:

Karşı Çıkanlar (Puristler)

Argümanları: Bitcoin, sadece ve sadece merkeziyetsiz, sansüre dayanıklı bir para transfer sistemi olmalıdır. NFT ve token’lar, blok zincirini gereksiz verilerle “şişirerek” tam düğüm (full node) çalıştırmayı zorlaştırır ve ağın merkeziyetsizliğini tehdit eder. Ayrıca, işlem ücretlerini suni olarak artırarak Bitcoin’in bir ödeme aracı olarak kullanılabilirliğini azaltır.

Destekleyenler (İnovatörler)

Argümanları: Bitcoin, özgür ve açık bir protokoldür; insanlar onu istediği gibi kullanabilmelidir. Ordinals, Bitcoin için yeni kullanım alanları yaratarak ağın değerini artırır. Artan işlem ücretleri, gelecekte blok ödülleri azaldığında madenciler için hayati bir gelir kaynağı olacak ve bu da ağın güvenliğini uzun vadede garanti altına alacaktır.

💻 Kod bilmeden Bitcoin NFT’si oluşturma: Yeni başlayanlar için popüler servisler ve cüzdanlar

Bitcoin üzerinde “inscription” yapmak, başlangıçta teknik bilgi gerektirse de, ekosistem hızla gelişti ve süreci basitleştiren birçok kullanıcı dostu platform ortaya çıktı. Artık kod bilmeden veya kendi Bitcoin düğümünüzü çalıştırmadan Ordinals oluşturabilirsiniz:

Pazar Yerleri (Marketplaces): Magic Eden ve OKX gibi büyük NFT pazar yerleri, kullanıcıların birkaç tıklama ile kendi görsellerini veya metinlerini yükleyerek inscription oluşturmalarına olanak tanıyan “no-code” araçlar sunmaktadır.
Özel Cüzdanlar: Xverse, Leather (eski adıyla Hiro) ve UniSat Wallet gibi Ordinals uyumlu cüzdanlar, hem inscription oluşturma hem de oluşturulmuş Ordinals’ları güvenli bir şekilde saklama ve transfer etme imkanı sunar.
“Coin Control” Önemi: Bu cüzdanları kullanırken “coin control” özelliği hayati önem taşır. Bu özellik, yazıtlı (inscribed) satoshi’lerinizi diğer “normal” satoshi’lerinizden ayrı tutmanızı ve yanlışlıkla bir işlem ücreti olarak harcamanızı önler.

🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:

🔗 Kaynaklar:

A beginner’s guide to the Bitcoin Taproot upgrade – Cointelegraph
Introduction – Ordinal Theory Handbook – docs.ordinals.com
What Are Rare Sats? – Arch
Ordinals – Internet Computer
What Are Ordinals in Bitcoin? – Solicy