Her geçen yıl görülme sıklığı artan ve kanser türleri arasında önemli bir yer tutan lenfoma, erken teşhis edildiğinde tedavi başarısı yüksek bir hastalıktır. Özellikle inatçı gece terlemeleri gibi şikayetler, en önemli lenfoma belirtileri arasında yer alır. Vücudun savunma mekanizması olan lenfatik sistemin bu kanserinde, lenf bezi şişliği ve istemsiz kilo kaybı gibi sinyalleri ciddiye almak hayati önem taşır. Tedavide ise, duruma göre kök hücre nakli gibi ileri yöntemlere başvurulabilmektedir.
Memorial Şişli Hastanesi’nden Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Mutlu Arat, hastalığın seyrine göre farklı tedavi yaklaşımları olduğunu belirtiyor. Hodgkin lenfoma ve Hodgkin dışı lenfoma olarak ikiye ayrılan bu hastalıkta, lenfoma tedavisi kişiye özel olarak planlanıyor. Tedavi sürecinde psikolojik destek almak da en az medikal tedavi kadar önemli bir rol oynuyor. Unutulmamalıdır ki, kanser tedavisi bir bütündür ve erken farkındalık bu sürecin en güçlü adımıdır.
📌 Lenfoma belirtileri ve tedavisi hakkında öne çıkanlar
- Prof. Dr. Mutlu Arat, gece terlemeleri, yüksek ateş ve istemsiz kilo kaybının lenfomanın önemli belirtileri arasında olduğunu vurguluyor.
- Lenfomanın en yaygın belirtisi boyun, koltuk altı veya kasıklarda ortaya çıkan ağrısız lenf bezi şişliğidir.
- Hastalık, Hodgkin ve Hodgkin dışı lenfoma olmak üzere iki ana tipe ayrılır ve tedavi bu tiplere göre farklılık gösterir.
- Tedaviye yanıt vermeyen veya tekrarlayan vakalarda, hastanın kendisinden (otolog) veya bir donörden (allojenik) alınan kök hücre nakli, başarı oranını artıran önemli bir seçenektir.
- Epstein-Barr virüsü (EBV) gibi enfeksiyonlar ve aile öyküsü, bilinen risk faktörleri arasında yer almaktadır.
🔎 En çok merak edilenler
- Her lenf bezi şişliği lenfoma mıdır?
Hayır. Lenf bezlerinin şişmesi çoğunlukla enfeksiyonlara bağlıdır. Ancak haftalarca geçmeyen, sert, ağrısız ve büyümeye devam eden şişlikler mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. - Gece terlemesi nasıl olmalıdır ki lenfomadan şüphelenilsin?
Lenfomada görülen gece terlemesi, genellikle “çarşafları ıslatacak kadar yoğun” olarak tarif edilir. Odanın sıcaklığından bağımsızdır ve sık sık tekrarlar. - Kök hücre nakli riskli bir işlem midir?
Evet, her karmaşık tıbbi işlem gibi riskleri vardır. Özellikle donörden yapılan (allojenik) nakillerde enfeksiyon ve “greft-versus-host” hastalığı gibi ciddi komplikasyonlar görülebilir. Bu nedenle işlem, tam donanımlı merkezlerde ve deneyimli ekipler tarafından yapılmalıdır. - Lenfoma tanısı almak psikolojimi nasıl etkiler?
Kanser tanısı almak doğal olarak kaygı, korku ve belirsizlik gibi duygulara yol açar. Bu süreçte psikolojik destek almak, tedaviye uyumu artırır ve yaşam kalitesini yükseltir. Hasta dernekleri de bu konuda önemli bir destek kaynağıdır.
🩺 Uzman uyardı: Gece terlemeleri lenfoma habercisi olabilir!
Lenfoma, her geçen yıl görülme sıklığı artan ve erkeklerde 7’inci, kadınlarda ise 8’inci en sık görülen kanser türü olarak öne çıkıyor. Memorial Şişli Hastanesi Hematoloji ve Kemik İliği Nakli Merkezi’nden Prof. Dr. Mutlu Arat, “15 Eylül Dünya Lenfoma Farkındalık Günü” kapsamında lenfomanın nedenleri, belirtileri ve güncel tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Hodgkin ve Hodgkin dışı lenfoma olmak üzere iki ana gruba ayrılan bu hastalık, özellikle lenf bezlerinde şişlik, yüksek ateş, yorgunluk, istemsiz kilo kaybı ve gece terlemeleri ile belirti veriyor.
Lenfoma, bağışıklık sisteminin bir parçası olan lenfatik sistemin kanseri olarak tanımlanıyor. Lenfosit adı verilen beyaz kan hücrelerinin anormal çoğalmasıyla gelişen bu hastalık, seyir özelliklerine göre yavaş, agresif ve çok agresif olarak üçe ayrılıyor.
Bu belirtilere dikkat!
Lenfomanın en bilinen belirtisi lenf bezi şişliği olsa da başka şikayetlerle de ortaya çıkabiliyor. Öne çıkan lenfoma belirtileri şunlardır:
- Yorgunluk ve istemsiz kilo kaybı
- Yüksek ateş ve gece terlemeleri
- Nefes darlığı
- Ciltte geçmeyen kaşıntı
- Dalakta büyüme
- Kemiklerde ağrı
Tedavi kişiye özel planlanıyor
Lenfoma tedavisi, hastalığın tüm vücudu etkileyen yapısı göz önünde bulundurularak planlanır. Çoğunlukla kemoterapi, bazı durumlarda ise kemoterapi ile radyoterapi birlikte uygulanır. Tedavi yaklaşımı, hastalığın alt tipine ve seyrine göre belirleniyor.
Kök hücre nakli ile başarı oranı artıyor
Bazı lenfoma hastalarında tedaviye rağmen nüks görülebiliyor. Bu durumda kök hücre nakli önemli bir seçenek olarak öne çıkıyor. En sık tercih edilen yöntem hastanın kendi kök hücrelerinin kullanıldığı otolog nakil iken, tedavinin yetersiz kaldığı durumlarda ise donörden alınan kök hücrelerle allojenik nakil yapılabiliyor.
🔬 Hodgkin ve hodgkin dışı lenfoma arasındaki temel farklar nelerdir?
Lenfoma tanısı konulduğunda, hastalığın iki ana gruptan hangisine ait olduğunun belirlenmesi, tedavi planını ve hastalığın seyrini (prognoz) doğrudan etkiler. Aralarındaki temel fark, mikroskop altında tespit edilen spesifik bir hücre tipidir.
- Hodgkin Lenfoma: Bu tip lenfomada, biyopsi ile alınan doku örneğinde “Reed-Sternberg” adı verilen anormal, büyük kanser hücreleri bulunur. Hodgkin lenfoma genellikle daha öngörülebilir bir şekilde, bir lenf bezi grubundan diğerine sırayla yayılır. Genç yetişkinlik (20-40 yaş) ve ileri yaş (55 yaş üstü) olmak üzere iki yaş grubunda daha sık görülür. Modern tedavilerle iyileşme oranı oldukça yüksektir.
- Hodgkin Dışı Lenfoma (Non-Hodgkin Lenfoma – NHL): Bu grup, Reed-Sternberg hücresini içermeyen tüm lenfoma türlerini kapsar. Hodgkin dışı lenfoma, çok daha geniş bir alt tipe (60’tan fazla) sahiptir ve hastalığın seyri bu alt tiplere göre yavaş (indolent) veya hızlı (agresif) olabilir. Vücudun herhangi bir yerindeki lenf dokusundan başlayabilir ve daha düzensiz bir yayılım gösterebilir. Genellikle ileri yaşlarda daha sık görülür. (Kaynak: Leukemia & Lymphoma Society, 2024)
✋ Lenf bezi şişliği için kendi kendine muayene: Nasıl yapılır ve ne zaman doktora gidilmelidir?
Lenf bezleri, vücudun enfeksiyonlarla savaşan küçük filtre istasyonlarıdır. Kendi kendine muayene, vücudunuzdaki anormal değişiklikleri erken fark etmenizi sağlayabilir.
- Doğru Yerlere Bakın: En kolay kontrol edilebilen bölgeler; boynun yan tarafları (çene altından köprücük kemiğine kadar), koltuk altları ve kasık bölgesidir (bacak ile gövdenin birleştiği yer).
- Nazikçe Dokunun: İşaret ve orta parmaklarınızın uçlarını kullanarak, belirtilen bölgelerde dairesel ve nazik hareketlerle gezdirin. Çok fazla bastırmanıza gerek yoktur.
- Ne Aradığınızı Bilin: Sağlıklı lenf bezleri genellikle hissedilmez. Enfeksiyon sırasında bezelye veya fasulye büyüklüğünde, hareketli ve hassas şişlikler normaldir.
- Ne Zaman Doktora Gidilmeli? Eğer şişlik;
- Ağrısızsa,
- Sert ve lastik kıvamındaysa,
- Haftalarca geçmiyor, aksine büyüyorsa,
- Gece terlemesi, ateş, kilo kaybı gibi diğer belirtilerle birlikteyse, mutlaka bir hekime başvurmalısınız. (Kaynak: American Cancer Society, 2024)
🧬 Lenfomanın bilinen risk faktörleri: Genetik ve çevresel tetikleyiciler
Lenfomanın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin hastalığa yakalanma riskini artırdığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu risk faktörlerine sahip olmak, kesinlikle lenfoma olunacağı anlamına gelmez, ancak farkındalığı artırmak önemlidir.
- Enfeksiyonlar: Özellikle öpücük hastalığına neden olan Epstein-Barr virüsü (EBV), Hodgkin lenfoma için bilinen bir risk faktörüdür. HIV virüsü gibi bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar ise Hodgkin dışı lenfoma riskini artırır.
- Zayıflamış Bağışıklık Sistemi: Organ nakli sonrası bağışıklığı baskılayan ilaçlar kullananlar veya doğuştan bağışıklık yetmezliği olan kişilerde lenfoma riski daha yüksektir.
- Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit ve lupus gibi vücudun kendi dokularına saldırdığı hastalıklar, lenfositlerin sürekli aktif kalmasına neden olarak riski artırabilir.
- Aile Öyküsü: Birinci derece akrabalarında (anne, baba, kardeş) lenfoma olan kişilerde hastalığa yakalanma riski bir miktar artmaktadır. (Kaynak: Cancer Research UK, 2023)
❤️ Lenfoma tanısı sonrası: Psikolojik destek ve hasta derneklerinin önemi
Lenfoma gibi bir kanser tedavisi süreci, sadece bedeni değil, aynı zamanda ruhu da derinden etkiler. Kanser tanısı almak, hastalar ve aileleri için kaygı, korku, belirsizlik ve öfke gibi yoğun duyguları beraberinde getirebilir. Bu zorlu süreçte psikolojik destek almak, tedavinin bir parçası olarak görülmelidir. Psikologlar veya psikiyatristler, hastaların bu duygularla başa çıkmasına, tedaviye uyumunu artırmasına ve yaşam kalitesini yükseltmesine yardımcı olabilir. Ayrıca, hasta dernekleri ve destek grupları, paha biçilmez bir kaynak sunar. Hastalar, benzer deneyimleri yaşayan diğer insanlarla bir araya gelerek yalnız olmadıklarını hisseder, pratik bilgiler ve duygusal destek alırlar. Bu topluluklar, tedavi sürecinde ve sonrasında umudu ve dayanışmayı canlı tutar.
💉 Kök hücre nakli süreci: Hastaları hazırlıktan iyileşmeye neler bekler?
Kök hücre nakli, tekrarlayan veya tedaviye dirençli lenfoma vakalarında kullanılan yoğun ve etkili bir tedavi yöntemidir. Süreç, hastalar için zorlu ancak potansiyel olarak hayat kurtarıcıdır ve birkaç temel aşamadan oluşur:
-
- Hazırlık (Koşullandırma Rejimi): Nakilden önceki hafta boyunca, hastaya vücuttaki kanser hücrelerini yok etmek ve yeni kök hücrelere yer açmak için çok yüksek dozda kemoterapi (bazen radyoterapi ile birlikte) verilir. Bu, sürecin en zorlu kısmıdır.
- Kök Hücre Toplama ve İnfüzyon: Otolog nakilde, bu hazırlık öncesi hastanın kendi kök hücreleri toplanıp dondurulur. Allojenik nakilde ise uyumlu bir donörden hücreler toplanır. Yüksek doz kemoterapi bittikten sonra, bu sağlıklı kök hücreler bir kan torbasından damar yoluyla hastaya geri verilir (infüzyon). Bu işlem kan nakline benzer ve ağrısızdır.
- Yerleşme ve İyileşme (Engraftment): Verilen kök hücreler kemik iliğine yerleşir ve yeni, sağlıklı kan hücreleri üretmeye başlar. Bu süreç genellikle 2-4 hafta sürer. Bu dönemde hastanın bağışıklık sistemi çok zayıf olduğu için enfeksiyon riski yüksektir ve genellikle hastanede özel bir odada kalması gerekir. (Kaynak: Be The Match – National Marrow Donor Program)
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Lenfoma nedir? Belirtileri neler? Gece terlemesi ile kilo kaybına dikkat!
- Lenfoma: Uzun süre geçmeyen kaşıntılar varsa dikkat!
- Lenf kanseri belirtileri: Vücutta şişlikler deyip geçmeyin!
- Tırnakların verdiği hastalık belirtileri
- Lenfoma (lenf bezi kanseri) 7 önemli belirtisi nedir?
- Gece terlemesi hangi hastalıkların belirtisi?
🔗 Kaynaklar:
- Prof. Dr. Mutlu Arat – Memorial Şişli Hastanesi, Hematoloji ve Kemik İliği Nakli Merkezi
- Annual Report 2024 | Blood Cancer United
- Early Signs of non-Hodgkin Lymphoma | American Cancer Society
- Risks and causes of Hodgkin lymphoma | Cancer Research UK
- Transplant Basics – Understanding Transplant and How It Works | NMDP
