Prostat kanseri, Türkiye’de erkeklerde akciğer kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanser türüdür ve erken teşhisi hayati önem taşır. Tarama amacıyla kullanılan PSA testi gibi yöntemler sayesinde, hastalık erken evrede yakalanarak robotik cerrahi gibi modern prostat kanseri tedavisi seçenekleriyle başarıyla yönetilebiliyor. Uzmanlar, özellikle 50 yaş üstü erkeklerin belirti olmasa bile düzenli kontrol yaptırması gerektiğini vurguluyor.
Prostat kanseri: Türkiye’de erkeklerde en sık görülen ikinci kanser türü!
Tıbbi Onkoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Benekli, bir erkeğin yaşam boyu prostat kanseri olma riskinin yaklaşık %15 olduğunu, yani her sekiz erkekten birinin bu hastalığa yakalandığını belirtiyor. Prof. Dr. Benekli, hastalığın genellikle belirti vermeden ilerlediğini, bu nedenle farkındalığın ve düzenli taramaların, tedavinin en başarılı olduğu erken evrede hastalığı yakalamak için kritik olduğunu söylüyor.
📌 Öne çıkanlar
- 🔺 Yaygınlık: Prostat kanseri, Türkiye’de erkeklerde akciğer kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanser türüdür ve her 8 erkekten 1’ini etkilemektedir.
- 🔺 En Önemli Risk Faktörü: En önemli risk faktörü ileri yaştır. Hastaların %50’den fazlası 70 yaşın üzerindedir ve 40 yaş altında çok nadiren görülür.
- 🔺 PSA Testi Nedir?: Prostat Spesifik Antijen (PSA) testi, prostat kanseri taramasında kullanılan bir kan testidir. Ancak yüksekliği her zaman kanser anlamına gelmez; iyi huylu büyüme veya iltihap da PSA’yı yükseltebilir.
- 🔺 Modern Tedaviler: Erken evre hastalıkta cerrahi (özellikle robotik cerrahi) ve radyoterapi en etkili yöntemlerdir. İleri evrelerde ise hormon tedavisi ve kemoterapi kullanılır.
- 🔺 Tedavi Sonrası Yaşam: Cerrahi veya radyoterapi sonrası yaşanabilecek cinsel işlev bozuklukları ve idrar kaçırma gibi sorunlar, modern rehabilitasyon yöntemleri ve ilaçlarla büyük oranda yönetilebilmektedir.
🔎 En çok merak edilenler: Prostat kanseri
- 🔹 Prostat kanserinin belirtileri nelerdir?
Erken evrede genellikle hiçbir belirti vermez. İlerlediğinde ise kesik kesik idrar yapma, geceleri sık idrara çıkma, idrarda veya menide kan görme gibi belirtilere yol açabilir. Bu belirtiler genellikle iyi huylu prostat büyümesi (BPH) ile aynı olduğu için mutlaka doktor kontrolü gerekir. - 🔹 PSA testinin yüksek çıkması kesin kanser demek midir?
Hayır. Prostat Spesifik Antijen (PSA) seviyesi, iyi huylu prostat büyümesi (BPH), prostat iltihabı (prostatit) veya idrar yolu enfeksiyonu gibi kanser dışı durumlarda da yükselebilir. Kesin tanı için mutlaka biyopsi gerekir. - 🔹 Prostat kanseri genetik midir?
Genellikle değildir. Vakaların çok küçük bir yüzdesinde genetik geçiş rol oynar. Ancak birinci derece akrabasında (baba veya kardeş) prostat kanseri olan kişilerin riski daha yüksektir. Ayrıca BRCA gen mutasyonu taşıyan ailelerde de risk artar. - 🔹 Robotik cerrahinin avantajı nedir?
Robotik cerrahi (Da Vinci), cerrahın çok daha hassas ve minimal kesilerle çalışmasını sağlar. Bu, genellikle daha az kan kaybı, daha hızlı iyileşme süresi ve özellikle sinir korumada daha iyi sonuçlar sunarak, ameliyat sonrası idrar kaçırma ve sertleşme sorunları riskini azaltabilir. - 🔹 Prostat kanserinden korunmak için ne yemeliyim?
Domates ve domates ürünlerinde bolca bulunan “likopen” adlı antioksidanın koruyucu olabileceğine dair çalışmalar vardır. Genel olarak doymuş yağdan ve işlenmiş kırmızı etten fakir, sebze ve meyve ağırlıklı bir beslenme (Akdeniz diyeti gibi) önerilmektedir.
❗ Prostat kanserinde son yıllarda artış görülüyor
Türkiye’de prostat kanserinin beklenenin altında olduğunu ancak son yıllarda artış gösterdiğini belirten Prof. Dr. Mustafa Benekli, “Bu durum, hastalarda prostat kanseri farkındalığı ve PSA (Prostat Spesifik Antijen) baktırma oranı artışına bağlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Türkiye’de yılda yaklaşık 17 bin yeni prostat kanseri vakası olduğu tahmin edilmektedir” diyor.
📋 Prostat kanserinde teşhis ve tedavi
Prostat kanseri teşhisi için parmakla rektal muayene (DRE) ve PSA kan testi en önemli tarama yöntemleridir. Şüphe durumunda kesin teşhis, multiparametrik MR füzyon biyopsisi gibi modern yöntemlerle prostattan doku örneği alınarak konur.
“Prostat kanserinin erken teşhisle tedavisinin oldukça mümkün olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Mustafa Benekli, “50 yaş ve üstü erkeklerde dijital rektal muayene ve PSA tetkiki tarama amacıyla önerilir. Erken evre hastalıkta yaşam süresi beklentisine göre cerrahi veya radyoterapi tercih edilebilir.”
Tedavinin temelini, erken evre hastalıkta cerrahi ve radyoterapi oluşturur. İleri evre hastalıkta ise testosteron hormonunu baskılayan hormon tedavileri, kemoterapi ve radyoaktif maddelerle yapılan tedaviler kullanılır.
📊 PSA testi nedir? Yüksekliği her zaman kanser anlamına mı gelir?
Prostat Spesifik Antijen (PSA), prostat bezi tarafından üretilen bir proteindir ve kan dolaşımında bulunur. PSA testi, kandaki bu proteinin seviyesini ölçer. Yüksek PSA seviyeleri prostat kanserine işaret edebilse de, bu durum tek başına bir kanser tanısı için yeterli değildir. PSA seviyesini yükseltebilen diğer durumlar şunlardır:
- İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH): Yaşla birlikte prostatın büyümesi, PSA seviyelerini doğal olarak artırır.
- Prostatit: Prostat bezinin iltihaplanması da PSA’yı önemli ölçüde yükseltebilir.
- Diğer Faktörler: Yakın zamanda cinsel aktivite, bisiklete binme veya idrar yolu enfeksiyonu gibi durumlar da PSA seviyelerini geçici olarak etkileyebilir.
Bu nedenle, yüksek bir PSA sonucu, kanser şüphesini doğuran ve ileri tetkik (MR, biyopsi gibi) gerektiren bir durumdur, ancak kesin bir kanser tanısı değildir.
💪 Prostat kanseri sonrası cinsel yaşam ve idrar kaçırma
Prostat kanseri tedavisinin en çok endişe edilen yan etkileri, sertleşme (ereksiyon) sorunları ve idrar kaçırmadır. Prostat, hem idrar yolunu çevreleyen hem de sertleşmeyi sağlayan sinirlere çok yakın bir organ olduğu için, cerrahi veya radyoterapi sırasında bu yapılar etkilenebilir. Ancak modern tıp bu sorunları yönetmek için birçok çözüm sunar:
- Sinir Koruyucu Cerrahi: Özellikle robotik cerrahi, sinirlerin ve kasların daha hassas bir şekilde korunmasına olanak tanıyarak bu yan etkilerin riskini azaltır.
- Pelvik Taban Egzersizleri (Kegel): Ameliyat öncesi ve sonrası yapılan bu egzersizler, idrar kontrolünü sağlayan kasları güçlendirerek idrar kaçırma sorununu önemli ölçüde iyileştirebilir.
- İlaç Tedavileri ve Diğer Yöntemler: Sertleşme sorunları için ağızdan alınan ilaçlar, penil enjeksiyonlar veya vakum cihazları gibi etkili tedavi seçenekleri mevcuttur.
- Sabır ve Rehabilitasyon: Tam iyileşme zaman alabilir. Genellikle cinsel fonksiyonların ve idrar kontrolünün tam olarak geri dönmesi 1-2 yılı bulabilir. Bu süreçte sabırlı olmak ve doktorun rehabilitasyon programına uymak çok önemlidir.
🤖 Robotik cerrahi (Da Vinci) nedir? Açık ameliyata göre avantajları
Robotik cerrahi, cerrahın bir konsolda oturarak, yüksek çözünürlüklü 3D görüntü altında, robotik kolları yönettiği bir kapalı ameliyat yöntemidir. Prostat kanseri ameliyatlarında giderek daha sık tercih edilmektedir.
Açık Ameliyata Göre Avantajları:
-
- Daha Hassas ve Net Görüntü: 10-15 kat büyütülmüş 3D görüntü, cerrahın prostatı çevreleyen hassas sinir ve damar yapılarını çok daha net görmesini sağlar.
– Daha Az Kan Kaybı: Karın içine gaz verilerek çalışıldığı ve kesiler çok küçük olduğu için kanama miktarı önemli ölçüde daha azdır.
- Daha Hızlı İyileşme: Daha küçük kesiler, daha az ağrı, daha kısa hastanede kalış süresi ve günlük hayata daha hızlı dönüş anlamına gelir.
- Daha İyi Fonksiyonel Sonuçlar: Sinirlerin daha iyi korunması, ameliyat sonrası idrar tutma ve cinsel fonksiyonların geri dönme oranlarını potansiyel olarak artırır.
🧬 Genetik miras: BRCA genleri ve prostat kanseri ilişkisi
Prostat kanseri vakalarının çoğu kalıtsal olmasa da, %5-10’unda güçlü bir genetik bağlantı söz konusudur. Özellikle son yıllarda, meme ve yumurtalık kanserleriyle ilişkili olarak bilinen BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonlarının, daha agresif ve erken yaşta ortaya çıkan prostat kanseri riskini de artırdığı anlaşılmıştır. Bu nedenle, ailesinde (anne, kız kardeş, teyze dahil) meme, yumurtalık, pankreas veya prostat kanseri öyküsü bulunan erkeklerin daha dikkatli olması gerekir. Bu tür bir aile öyküsü olan kişilerin, prostat kanseri taramalarına daha erken yaşta (40-45 yaş) başlamaları ve bu durumu doktorlarıyla paylaşmaları önemlidir.
🥩 Prostat sağlığını destekleyen beslenme: Likopen ve diğerleri
Bilimsel çalışmalar, bazı beslenme alışkanlıklarının prostat sağlığını destekleyebileceğini ve kanser riskini potansiyel olarak azaltabileceğini göstermektedir.
- Likopen Gücü: Domates ve domates ürünlerinde (salça, ketçap) bolca bulunan güçlü bir antioksidan olan likopenin, prostat kanseri riskini azalttığına dair güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Likopen, pişirildiğinde vücut tarafından daha iyi emilir.
- Omega-3 Zengini Balıklar: Somon, uskumru gibi yağlı balıklar, iltihaplanmayı azaltarak prostat sağlığını destekleyebilir.
- Yeşil Çay: İçerdiği kateşinler sayesinde antioksidan ve antikanser özellikler gösterebilir.
- Sınırlandırılması Gerekenler: Yüksek oranda doymuş yağ içeren kırmızı et ve işlenmiş et ürünleri ile aşırı süt ürünü tüketiminin riski artırabileceğine dair çalışmalar bulunmaktadır. Genel olarak sebze, meyve ve lif ağırlıklı bir diyet önerilmektedir.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Prostat büyümesinde cerrahi tedaviler: Hangi yöntemler etkili?
- Prostat kanseri ameliyatında robotik cerrahinin avantajları
- Prostat sorunları nasıl anlaşılır? Hangi belirtileri verir?
- PSA testi nedir? Prostat kanserinde hayat kurtaran 4 öneri!
- Prostat büyümesi kansere döner mi? Prostat kanseri teşhisi için PSA testi
- Testis kanseri: Dikkat edilmesi gereken 7 kritik belirti
🔗 Kaynaklar:
- Tıbbi Onkoloji ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Benekli
- Prostate cancer – IARC
- Prostate Cancer Risk Factors | Risk Factors for Prostate Cancer | American Cancer Society
- Robotic Prostate Surgery | Q&A | Johns Hopkins Medicine
- 15 Eylül Prostat Kanseri Farkındalık Günü – T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI HALK SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Kanser Dairesi Başkanlığı
- Türk Üroloji Derneği (uroturk.org.tr)
