HPV sadece rahim ağzı kanseri yapmıyor; baş boyun kanserlerine de neden oluyor!

Toplumda genellikle sadece rahim ağzı kanseri ile ilişkilendirilen HPV (Human Papilloma Virus), artık baş boyun kanserleri için de giderek artan bir tehdit oluşturuyor. Uzmanlar, bu sinsi hastalığın belirtileri (iyileşmeyen yaralar, ses kısıklığı vb.) erken dönemde ortaya çıksa da, Türkiye’de tanıların genellikle geç konulduğunu belirtiyor. Erken teşhis hayat kurtarırken, tütün ve alkol gibi diğer risk faktörleri konusunda da farkındalığın artırılması büyük önem taşıyor.

Türkiye Baş Boyun Kanserleri Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Şefik Hoşal, HPV enfeksiyonunun baş ve boyun kanserlerinin artan bir nedeni haline geldiğini vurguluyor. Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Hatice Bengü Çobanoğlu ise özellikle gençler arasında tütün kullanımı gibi önlenebilir riskler konusunda bilinç oluşturmanın önemine dikkat çekiyor. Alkol tüketiminin de önemli bir faktör olduğu bu hastalıklara karşı en güçlü silah, farkındalık ve düzenli kontroldür.

📌 Öne çıkanlar: Baş boyun kanserleri ve HPV riski

• Prof. Dr. Şefik Hoşal, HPV’nin artık sadece rahim ağzı kanseri değil, baş ve boyun kanserleri için de önemli bir risk faktörü olduğu uyarısında bulunuyor.
• Baş boyun kanserlerinin başlıca belirtileri; ağızda iyileşmeyen yaralar, ses kısıklığı, yutma güçlüğü ve boyunda şişliktir.
• HPV dışında en önemli risk faktörleri tütün ve tütün ürünleri kullanımı ile aşırı alkol tüketimidir.
• HPV aşısı, sadece rahim ağzı kanserinden değil, aynı zamanda hem kadın hem de erkeklerde görülen HPV kaynaklı baş ve boyun kanserlerinden de korunmada etkilidir.
• Erken teşhis edildiğinde tedavi başarısı yüksek olan bu kanser türü için, aylık olarak kendi kendine ağız ve boyun muayenesi yapmak hayat kurtarıcı olabilir.

🔎 En çok merak edilenler

• Baş boyun kanseri nedir?
  Ağız boşluğu (dil, yanak), yutak (geniz, boğaz), gırtlak, burun ve tükürük bezleri gibi baş ve boyun bölgesinde yer alan organlarda gelişen kanserlerin genel adıdır.
• HPV baş boyun kanserine nasıl yol açar?
  Özellikle cinsel yolla bulaşan yüksek riskli HPV türleri (örn: HPV-16), boğazın arka kısmındaki (orofarenks) hücrelere yerleşerek yıllar içinde bu hücrelerin genetik yapısını bozar ve kanserli hücrelere dönüşmesine neden olabilir.
• HPV aşısı erkekler için de gerekli mi?
  Evet. HPV sadece kadınları değil, erkekleri de etkiler. Aşı, erkekleri HPV kaynaklı baş-boyun, penis ve anüs kanserlerinden korur. Aynı zamanda, aşılanmış erkekler virüsü partnerlerine bulaştırma riskini de azaltır.
• Ağzımdaki her yara tehlikeli midir?
  Hayır. Aft gibi yaralar genellikle bir iki haftada kendiliğinden iyileşir. Ancak 2-3 haftadan uzun süredir geçmeyen, ağrısız, sert kenarlı yaralar mutlaka bir hekim veya diş hekimi tarafından görülmelidir.

🗣️ HPV, Baş Boyun Kanserlerinde de Önemli Bir Risk Faktörü

Türkiye Baş Boyun Kanserleri Derneği; toplumu ve hastaları, baş boyun kanserlerinin tanısı, tedavisi ve risk faktörleri konularında bilinçlendirmek amacıyla farkındalık çalışmaları düzenliyor. Dünyada her yıl yaklaşık 700 bin kişiyi etkileyen ve kansere bağlı ölüm nedenleri arasında 6’ncı sırada yer alan bu kanserler, erken bulgu vermesine rağmen Türkiye’deki çoğu hastada geç teşhis ediliyor.

Türkiye’de “Baş Boyun Kanserleri Derneği”nin kurucularından ve Genel Sekreteri olan Prof. Dr. Şefik Hoşal, “Baş boyun kanserlerinin en önemli risk faktörlerinin arasında tütün ve tütün ürünleri kullanımı, aşırı alkol tüketimi ve HPV (Human Papilloma Virus) enfeksiyonu bulunmaktadır.” dedi.

Prof. Dr. Hoşal, “HPV, rahim ağzı kanserine yol açtığı gibi baş ve boyun kanserlerinin de giderek artan bir nedeni haline geliyor. Bu nedenle HPV konusunda toplumun tüm kesimlerinde farkındalık yaratmak, gelecekte bu kanser türlerinin görülme sıklığını azaltmada kritik rol oynuyor” diye ekledi. Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden Doç. Dr. Hatice Bengü Çobanoğlu da lise öğrencileriyle buluşarak, özellikle sigara ve tütün kullanımı gibi önlenebilir risk faktörleri konusunda bilinçlendirme çalışmaları yaptı.

🦠 HPV nedir ve baş boyun kanserlerine nasıl yol açar?

Human Papilloma Virus (İnsan Papilloma Virüsü), cinsel yolla bulaşan en yaygın virüslerden biridir. 200’den fazla türü bulunan bu virüsün çoğu zararsızdır, ancak HPV-16 ve HPV-18 gibi yaklaşık 15 türü “yüksek riskli” olarak kabul edilir. Bu yüksek riskli türler, enfekte ettikleri hücrelerin genetik yapısını bozarak kontrolsüz bir şekilde çoğalmalarına ve yıllar içinde kansere dönüşmelerine neden olabilir. Baş boyun kanserleri bağlamında HPV, özellikle ağız yoluyla bulaşarak boğazın arka kısmına, dil köküne ve bademciklere yerleşir. Bu bölgede gelişen kanserlere “orofarenks kanseri” denir ve son yıllarda Batı ülkelerinde görülen orofarenks kanserlerinin %70’inden fazlasının nedeni olarak HPV gösterilmektedir. (Kaynak: Centers for Disease Control and Prevention – CDC, 2024)

💉 Sadece kız çocukları için değil: HPV aşısının baş boyun kanserlerini önlemedeki rolü

HPV aşısı, HPV’nin neden olduğu kanserlere karşı en etkili korunma yöntemidir. Aşı, genellikle rahim ağzı kanseri ile ilişkilendirilse de, sağladığı koruma çok daha geniştir. Aşı, hem kadınlarda hem de erkeklerde görülen HPV kaynaklı vulva, vajina, penis, anüs ve en önemlisi baş-boyun (orofarenks) kanserlerine karşı yüksek oranda koruma sağlar. Bu nedenle, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi otoriteler, aşının hem kız hem de erkek çocuklarına, ideal olarak cinsel aktivite başlamadan önce (9-14 yaş arası) yapılmasını önermektedir. Erkeklerin aşılanması, sadece kendilerini korumakla kalmaz, aynı zamanda virüsü partnerlerine bulaştırma riskini de azaltarak “toplumsal bağışıklığa” katkıda bulunur. (Kaynak: World Health Organization – WHO, 2022)

📋 Baş ve boyun kanserlerinin türleri: Hangi bölgede hangi belirtilere dikkat edilmeli?

“Baş boyun kanseri” terimi, birkaç farklı bölgede ortaya çıkabilen kanserleri kapsayan bir şemsiye terimdir. Her bölgenin kendine özgü erken belirtileri olabilir:

• Ağız Boşluğu Kanseri (Dudak, dil, yanak içi, damak): En sık belirtisi, 2-3 haftadan uzun süredir iyileşmeyen, genellikle ağrısız, kırmızı veya beyaz renkli yaralardır.
• Yutak (Farenks) Kanseri (Boğaz, geniz, bademcik): Yutkunurken ağrı, yutma güçlüğü, boğazda takılma hissi, konuşma şeklinde değişiklik ve boyunda şişlik en önemli belirtileridir. HPV en sık bu bölgeyi etkiler.
• Gırtlak (Larenks) Kanseri: En erken ve en önemli belirtisi, iki haftadan uzun süren ve geçmeyen ses kısıklığıdır. İlerlemiş vakalarda nefes darlığı da görülebilir.
• Burun ve Sinüs Boşluğu Kanserleri: Tek taraflı ve geçmeyen burun tıkanıklığı, burundan kanlı akıntı ve yüzde şişlik gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

✋ Aylık kontrol hayat kurtarır: Kendi kendine ağız ve boyun muayenesi nasıl yapılır?

Erken teşhis için atılabilecek en basit adımlardan biri, ayda bir kez ayna karşısında yapılacak birkaç dakikalık bir kontroldür. Bu, özellikle sigara ve alkol tüketimi olan kişiler için önemlidir.

1. Yüz ve Boyun: Ayna karşısında yüzünüzde ve boynunuzda herhangi bir asimetri, şişlik veya leke olup olmadığını kontrol edin. Ardından parmak uçlarınızla çene altınızı ve boynunuzun yan taraflarını, fındık büyüklüğünde sertlikler veya şişlikler (lenf bezleri) arayarak nazikçe muayene edin.
2. Dudaklar ve Diş Etleri: Alt ve üst dudağınızın iç kısımlarını ve diş etlerinizi renk değişikliği, yara veya kabartı açısından inceleyin.
3. Yanaklar: İşaret parmağınızla yanağınızın iç yüzeyini kontrol ederek herhangi bir hassasiyet veya kitle olup olmadığına bakın.
4. Dil: Dilinizi dışarı çıkarın ve her iki yanını, üstünü ve özellikle altını kırmızı, beyaz veya koyu renkli lekeler veya yaralar açısından kontrol edin.

Bu kontroller sırasında 2-3 haftadan uzun süredir geçmeyen herhangi bir yara, şişlik veya renk değişikliği fark ederseniz, mutlaka bir Kulak Burun Boğaz hekimine veya diş hekimine başvurun. (Kaynak: The Mouth Cancer Foundation)

🏥 Baş boyun kanserlerinde modern tedavi yaklaşımları: Cerrahi, radyoterapi ve immünoterapi

Baş boyun kanserlerinin tedavisi, kanserin yeri, evresi ve hastanın genel sağlık durumuna göre multidisipliner bir ekiple (cerrah, medikal onkolog, radyasyon onkoloğu) planlanır. Ana tedavi yöntemleri şunlardır:

• Cerrahi: Tümörün ve boyundaki yayılmış olabilecek lenf bezlerinin temizlenmesidir. Erken evre kanserlerde tek başına yeterli olabilir.
• Radyoterapi (Işın Tedavisi): Yüksek enerjili ışınlar kullanılarak kanser hücrelerinin yok edilmesidir. Cerrahi sonrası tamamlayıcı olarak veya cerrahinin mümkün olmadığı durumlarda ana tedavi olarak kullanılabilir.
• Kemoterapi: Kanser hücrelerini yok etmek için kullanılan ilaç tedavisidir. Genellikle radyoterapi ile birlikte (kemoradyoterapi) veya ileri evre hastalıkta kullanılır.
• Hedefe Yönelik Tedaviler ve İmmünoterapi: Son yıllarda geliştirilen bu modern tedaviler, kanser hücrelerinin spesifik hedeflerine saldıran “akıllı ilaçlar” veya vücudun kendi bağışıklık sistemini kanserle savaşması için aktive eden immünoterapi ilaçlarını içerir. (Kaynak: National Cancer Institute – NCI, 2025)

🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Boyunda ele gelen kitle, ağızda yara ve ses kısıklığı kanser belirtisi olabilir!
• Ağız kanseri belirtileri neler? Sıcak çay içenler dikkat!
• HPV aşısı için müjde: 2025 sonunda ücretsiz olacak
• Baş boyun kanseri nedir? Belirtileri nelerdir?
• HPV ciltten cilde temas yoluyla bulaşır mı?
• Erkek sağlığında sessiz tehlike: Prostat kanserinde erken teşhis hayat kurtarıyor!
• Rahim Ağzı Kanseri (Serviks) hakkında bilimsel gerçekler
• HPV testi nasıl yapılır? HPV aşısı hakkında merak edilenler

🔗 Kaynaklar:

• Türkiye Baş Boyun Kanserleri Derneği – Basın Bülteni, 2025
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – HPV and Oropharyngeal Cancer, 2024
• World Health Organization (WHO) – Immunization, Vaccines and Biologicals
• World Health Organization (WHO) – Immunizing against HPV
• The Mouth Cancer Foundation – Self-Examination Guide [PDF]
• National Cancer Institute (NCI) – Head and Neck Cancers Treatment, 2025