Atatürk’ün kütüphanesi dijital erişime açıldı: Altını çizdiği satırlar ve notları

Mustafa Kemal Atatürk’ün binlerce kitaptan oluşan kişisel kütüphanesi, Anıtkabir Derneği tarafından hazırlanan 24 ciltlik dijital arşivle kamuoyunun erişimine açıldı. Bu paha biçilmez koleksiyon, sadece O’nun okuduğu kitapları değil, aynı zamanda altını çizdiği satırlar, düştüğü sayfa kenarı notları ve düşünce dünyasının haritasını da gözler önüne seriyor. Atatürk’ün okuduğu kitaplar arasında Voltaire‘den İslam tarihine, Türk dillerinden kadın haklarına kadar geniş bir yelpaze bulunuyor.

Anıtkabir Derneği’nin resmi web sitesi üzerinden erişime açılan arşiv, Atatürk’ün kütüphanesinde yer alan 3.997 kitabın detaylarını içeriyor. Özellikle Türk medeniyet tarihi ve İslam tarihi üzerine yaptığı derinlemesine incelemeler dikkat çekiyor. Voltaire‘in bir eserine düştüğü “Kralları yok etmek (istiyorum) Halk yaşayacak” notu ve İslam tarihi kitabında Hz. Muhammed‘in yüce kişiliğinden bahseden satırların altını çizmesi, O’nun entelektüel derinliğini bir kez daha kanıtlıyor.

📌 Öne çıkanlar: Atatürk’ün kütüphanesi dijitalde! Altını çizdiği satırlar ve notlar

• Anıtkabir Derneği, Atatürk’ün okuduğu 3.997 kitabı içeren 24 ciltlik “Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar” serisini dijital erişime açtı.
• Arşiv, anitkabir.com.tr adresinden ücretsiz olarak incelenebiliyor.
• Dijital arşivde, Atatürk’ün kitaplardaki altını çizdiği satırlar ve sayfa kenarlarına düştüğü kişisel notlar da yer alıyor.
• Kütüphanede tarih, İslam tarihi, Türk dilleri ve felsefe gibi konularda Türkçe, Osmanlıca, Fransızca ve Arapça eserler bulunuyor.
• Voltaire’in bir oyununda altını çizdiği “Kralları yok etmek (istiyorum) Halk yaşayacak” notu ve İslam tarihi kitabında Hz. Muhammed’in erdemlerini vurgulayan satırlar dikkat çekiyor.

4 Bin Kitap, Onlarca Dil: Atatürk’ün Kütüphanesinin İçeriği

Anıtkabir Derneği tarafından dijital ortama aktarılan arşiv, Atatürk’ün kütüphanesinin zenginliğini ortaya koyuyor. Bugüne kadar tespit edilen kitap sayısı, 1.741’i Çankaya’da, 2.151’i Anıtkabir’de ve kalanı diğer kütüphanelerde olmak üzere toplam 3.997 adet. Bu sayıya dergiler, haritalar ve nota albümleri dahil değil.

24 ciltlik arşivde öne çıkan bazı eserler şunlar:

• Filibeli Ahmet Hilmi – “Tarih-i İslam”
• Leon Caetani – “İslam Tarihi” (1924)
• Necip Asım – “Türk Tarihi” (1316)
• Ziya Gökalp – “Türk Medeniyet Tarihi”
• Ahmet Rasim – “Osmanlı Tarihi”
• “Hammurabi Kanunu”
• “Darvincilik”
• “Kırgızca Söz Dizimi”

Kitaplar Türkçe, Osmanlıca, Arapça ve Fransızca gibi çeşitli dillerde yayımlanmış. Bu çeşitlilik, Atatürk’ün birden fazla dilde okuma ve araştırma yapma yetkinliğini de gösteriyor.

Altını Çizdiği Satırlar ve Sayfa Kenarı Notları: Bir Liderin Zihin Haritası

Bu dijital arşivi sıradan bir kütüphane kataloğundan ayıran en önemli özellik, Atatürk’ün okuduğu kitaplar üzerinde bıraktığı kişisel izler. Sayfaları çevirdikçe, O’nun hangi fikirlerden etkilendiğini, hangi konular üzerinde derinlemesine düşündüğünü altını çizdiği satırlar ve sayfa kenarı notları aracılığıyla görmek mümkün.

Özellikle Türk tarihi kitaplarında devlet yönetimi, toplumun inşası ve kadın hakları konularına odaklandığı görülüyor. Bu notlar, bir liderin sadece okumakla kalmayıp, okuduklarını analiz ettiğini, sorguladığını ve yeni bir cumhuriyetin temellerini atarken bu bilgilerden nasıl faydalandığını gösteren birinci elden tarihi belgeler niteliğinde.

İslam ve Türk Tarihine Olan Derin İlgisi

Arşiv, Atatürk’ün kütüphanesinde İslamiyet ve Türk medeniyet tarihi hakkında çok zengin bir külliyat bulunduğunu doğruluyor. Özellikle Türklerin Orta Asya’daki geçmişiyle yakından ilgilendiği, Moğol medeniyeti ve Türk dilleri (Fince, Macarca dahil) üzerine yoğun notlar aldığı anlaşılıyor.

İslam tarihi konusundaki ilgisi de dikkat çekici. Leon Caetani’nin 10 ciltlik “İslam Tarihi” eserini okuyup üzerine notlar alan Atatürk’ün, bir başka kitapta şu cümlenin altını çizdiği görülüyor:

“Arap ulusunda gerçek erdemi yaratan, ahlakı keşfeden İslam dini ve diğer bir tabirle söyleyecek olursak, Hz. Muhammed’in yüce kişiliğidir.”

Bu notlar, O’nun din konusuna yüzeysel değil, tarihsel ve sosyolojik bir derinlikle yaklaştığını gösteriyor.

Voltaire’in Eserindeki Ünlü Not: “Kralları Yok Etmek İstiyorum”

Dijital arşivdeki en çarpıcı detaylardan biri, Fransız aydınlanma filozofu Voltaire’in “Tüm Dramatik Şaheserlerini İçeren Tiyatrosu” adlı kitabında yer alıyor. Atatürk’ün bu kitaptan çok fazla alıntı yaptığı ve bazı sahnelerin altını özel olarak çizdiği görülüyor.

Altını çizdiği satırlar, O’nun özgürlük, birey olma ve haksız düzene başkaldırı temalarına olan ilgisini gösteriyor:

• “Bir arkadaşa ihtiyacım var, şimdiye kadar hiç olmadı. Kalbimin ihtiyacı var.”
• “Suça yönelmek haksız düzene itaat etmektir.”
• “Neden burada bir efendinin ellerinden ölümü bekliyoruz ki? İnsan bu kadar mı bağımlı olmuştu?”

Sosyal medyada da sıkça paylaşılan ve O’nun el yazısıyla sayfa kenarına düştüğü “Kralları yok etmek (istiyorum) Halk yaşayacak” notu da bu bölümde yer alıyor. Bu notlar, cumhuriyet fikrinin felsefi temellerinin ne kadar derin olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.

💻 Arşive Nasıl Ulaşılır?

Atatürk’ün okuduğu kitaplardan oluşan bu 24 ciltlik dijital arşive, Anıtkabir Derneği’nin resmi web sitesi olan anitkabir.com.tr | Kitap Yayınları adresi üzerinden ücretsiz olarak erişilebiliyor. Siteye giren kullanıcılar, “Yayınlarımız” bölümü altından “Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar” serisini seçerek tüm ciltleri PDF formatında inceleyebiliyor.

🔎 En çok merak edilenler

• Atatürk’ün kütüphanesi erişime açıldı mı?
  Evet. Anıtkabir Derneği, “Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar” serisini 24 cilt halinde anitkabir.com.tr adresi üzerinden dijital ve ücretsiz olarak erişime açtı.
• Atatürk’ün okuduğu kaç kitap var?
  Bugüne kadar tespit edilen ve arşive alınan kitap sayısı, dergiler ve haritalar hariç 3.997’dir.
• Arşivde neler görülebiliyor?
  Arşivde sadece kitapların listesi değil, Atatürk’ün okurken altını çizdiği satırlar, “Önemlidir”, “Dikkat” gibi sayfa kenarlarına düştüğü notlar ve özel işaretlemeler de yer alıyor.
• Atatürk en çok hangi tür kitapları okumuş?
  Arşivdeki kitapların çoğunluğu tarih (özellikle İslam tarihi ve Türk tarihi), felsefe, dil bilimi ve sosyoloji üzerinedir. Voltaire gibi aydınlanma filozoflarına özel bir ilgisi olduğu görülmektedir.

🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Gizli kalan Atatürk görüntüleri: 1927’de çekilen fotoğrafların videosu ortaya çıktı
  1927 yılında çekilen ve bugüne dek gün yüzüne çıkmamış Atatürk görüntüleri video formatında paylaşıldı.
• Atatürk’ün bugüne kadar yayımlanmamış fotoğrafları sergide
  Milli Mücadele dönemine ait daha önce hiç yayımlanmamış Atatürk fotoğrafları özel bir sergide sunuldu.
• Atatürk’ün Çanakkale Zaferi’nden 1 gün önce yazdığı mektup
  Çanakkale Zaferi’nden hemen önce kaleme alınan mektup, Atatürk’ün stratejik öngörüsünü yansıtıyor.
• MİT’ten Atatürk’ün fotoğraflarının da yer aldığı 100 yıllık çalışma
  Milli İstihbarat Teşkilatı’nın 100. yılına özel hazırlanan arşivde Atatürk’e ait nadir fotoğraflar paylaşıldı.
• Atatürk’ün süt kardeşi Saime Hanım ile mektuplaşmaları
  Atatürk’ün çocukluk döneminden itibaren yazdığı mektuplar, aile ilişkilerine dair yeni bilgiler sunuyor.

🔗 Kaynaklar:

• Anıtkabir Derneği – www.anitkabir.com.tr – “Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar” Dijital Arşivi
• Milliyet Gazetesi – “Atatürk’ün kütüphanesi dijitalde”, 3 Kasım 2025