Seçtiğiniz işi seçme aşamasında gösterdiğiniz titizlik, işinizi geliştirirken gösterdiğiniz emeğin sonunda, bulunmak istediğiniz yere yaklaştıkça, işiniz daha çok siz, siz ise daha çok işiniz olursunuz.
Yaptığınız iş siz oldukça da siz iş yapmaktan çok kendi yazdığınız bir bilgisayar oyununu oynar gibi bulabilirsiniz kendinizi. Bunlar iyi bir kariyer planı yaparak mümkün!
Sevgili okuyucular, geçen yazıda kaldığımız yerden maceraya devam edelim. Kariyer meselesinin ne olduğu ile ilgili konuşuyorduk.Efendim, kariyerin tanımları, kariyerde yeni yönelimler v.s. tartıştıktan sonra işletme bilimine gönül vermişlerin aklına hemen şu soru gelecektir; Peki bu şey yönetilebilir mi? Bu yazımda kariyer yönetimi ve kariyer planlamasından söz edeceğim.
Kariyer Planlama
Örgütte verimliliği etkileyen en önemli faktörün insan olduğunun anlaşılması üzerine, insanın motivasyonuna yönelik yaklaşımlar her geçen gün artmakta ve yenilenmektedir. İşte bu yaklaşımlardan en güncel ve uygulamada en popüler olanlarından bir tanesi de kariyer planlaması ve yönetimidir. İnsanlar, günümüzde işletmeler tarafından ilk etapta ücret ve sosyal imkanlardan ziyade, kariyerlerinin gelişimlerini sağlayacak bir pozisyon ve buna uygun bir ortam talep etmektedir.
Özellikle genç nüfus artık kendilerine iyi bir kariyer olanağı sağlayacak işleri seçme eğilimindedir. İşgücü içindeki oranı giderek artmakta olan bilgi işçileri geçmişin emir komuta yöntemleriyle idare edilmeye yatkın değildir (DRUCKER, Peter F. ” Gelecek için Yönetim 1990’lar ve Sonrası”, 2009).
Batıda giderek önemli bir İK yönetimi aktivitesi haline gelen kariyer planlama ve geliştirme, insan gücü planlamasıyla ilişkili olmakla beraber, oldukça farklı bir İK yönetimi aktivitesidir. İnsangücü planlamasının temel hedefi, gelecekteki net personel ihtiyaçlarının tespiti ve bu ihtiyaçlara cevap vermek üzere gerekli seçme-yetiştirme süreçlerinin işlemesi ile ilgilidir.
Kariyer planlama ise bunlardan daha yüce bir amaca hizmet etmekte; planlama, çalışanların değerleri ve inançları ile iş deneyimleri ve fırsatları arasında en uygun ilişkiyi kurmayı amaçlayan bir sorun çözme ve karar alma sürecidir (BARUTÇUGİL, İsmet, Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, 2004).
Biz kariyer planlamaya bireysel ve kurumsal açılardan bakabiliyoruz. Bireyin kendi kariyerini planlıyor olması kurumu ilgilendirdiği gibi kurumunda bireyin kariyerini planlamakta olması bireyi ilgilendirir. Kariyer planlaması, bir işgörenin sahip olduğu bilgi, yetenek, beceri ve güdülerinin geliştirilmesiyle, çalışmakta olduğu örgüt içindeki ilerleyişinin ya da yükselmesinin planlamasıdır. Kariyer planlamasının iki boyutu vardır.
İlk boyut, kariyerini planlama durumunda olan bireyin kendi kişiliğinde oluşacaktır. Birey çalışma yaşamında yerini bilme, anlama ve gelecekte nerede olmak istediğini belirleme durumunda olacaktır. Bu bireyin kariyerini planlamasıdır. İkinci boyut ise, kariyerin örgüt açısından irdelenmesi ve yönlendirilmesidir. Burada örgüt kendi amaçlarını ön planda tutarak bireysel amaçları kendisine uyarlamaya çalışmaktadır. Bir bakıma burada amaçları bütünleştirilmesine gidilmektedir (SABUNCUOĞLU, Zeyyat, ” Personel Yönetimi-Politika ve Yönetsel Teknikler”, 1997).
Kariyerinde Başarılı Olan İnsanlar İşlerinden Memnun Olanlardır
Sammel Butler; ” herkesin işi, edebiyat, mimari veya herneyse, daima o kişinin portresidir.” der. Seçtiğiniz işi seçme aşamasında gösterdiğiniz titizlik, işinizi geliştirirken gösterdiğiniz emeğin sonunda bulunmak istediğiniz yere yaklaştıkça işiniz daha çok siz, siz ise daha çok işiniz olursunuz.
Yaptığınız iş, siz oldukça da siz iş yapmaktan çok kendi yazdığınız bir bilgisayar oyununu oynar gibi bulabilirsiniz kendinizi. Bunlar iyi bir kariyer planı yaparak mümkün! Eskiden yöneticiler ve uzmanlar ömür boyu istihdam garantisi üzerinde durmaktaydılar. Fakat günümüzde bu durum tamamiyle değişmiştir. Bu anlamdaki psikolojik yapılanmalar kırılmıştır. Günümüzde yeni kariyer ve örgütsel kurallar vardır.
Dünyanın ticari entegrasyonu ile birlikte yıkılması imkansız gibi görünen çok uluslu firmalar yok olmakta, ortak Pazar gibi oluşumlar rekabeti dayanılamayacak boyutlara ulaştırmaktadır. Uluslararası finans piyasa ve borsalarında firmalar bir günde el değiştirmekte, yeni yönetim için satın aldıkları firmanın eski kültürünün ve çalışanları için planladığı kariyerin basamaklarının hiç bir önemi kalmamaktadır.
Kamu hizmetleri bu bağlamda daha düzenlidir. Kuşkusuz kamu kesimindeki kayırmacılık ve objektif olmayan kararlar ile yazılı sistem büyük ölçüde dejenere edilmişse de, ortada iyi-kötü bir sistem vardır. Buna karşılık özel sektörde büyük yabancı firmalar ile bir kaç büyük grup bir kenara bırakılacak olursa , bırakın kariyer yönetimi politikasını, kariyer yönetimine temel oluşturabilecek bir çok İK fonksiyonuna ilişkin temel politikalar bile belirlenmemiştir.
Yazının burası; kariyer planlamada bireye düşen görevlerin doğru hamleler yapma noktasında çok önemli olduğu ve kariyerin planlanmasında sorumluluğunun büyük bölümünün bireye ait olduğunu söylemenin tam yeridir. Tabi bu, hap gibi verilecek bir ilaçtan ziyade bir sürecin, bitmeyen bir yolun, bir maceranın tarifidir. Bu macera başladıktan sonra durakları ve sıçramaları olan “kariyer platosu” dediğimiz durağan yılları da kapsayan bir maceradır.
Genel hatlarıyla bireysel kariyer planlama adımlarına bakalım:
1- Özdeğerlendirme ( Self-Assessment): Çoğu zaman başkalarını kendimizden iyi tanırız. Kendinizi dinleyin; sizin için neyin önemli olduğu, sizi neyin heyecanlandırdığı ve nerede olmak istediğinizi belirleyin. Bunlar için hangi becerilerinizin önemli olduğunu bulmaya ve geliştirmeniz gereken yönlerinizi tanımaya ihtiyacınız olacak
2- Seçeneklerin belirlenmesi: Bireyin kendisi ve çevresinde olan fırsatları tanıması gerekir. Yapabilecekleriniz, nerede yapabileceğiniz, hangi seçimin size nereye taşıyacağı ve bunlarla ilgili örgüt içi ve dışındaki fırsatları belirleyin ve tüm alternatifleri gözden geçirin
3- Hedeflerin tanımlanması: İlgi alanlarınız, kuvvetli ve zayıf yönleriniz, mutlu olacağınız bir kariyer aşamasına dair geleceğe ait çektiğiniz fotoğraf… Mücadeleye açık olarak kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerinizi tayin edebilirsiniz. Bu hedefleriniz bir örgüt, bir sektör, bir iş veya firmada gerçekleşmek zorunda değil, böyle olmayacakta. Geleceğiniz ile ilgili çektiğiniz fotoğrafta(vizyon) bazı örgütler sizin için kısa vadeli hedef, bazı işler orta vadeli hedef, bazı pozisyonlar uzun vadeli hedef olabilir. Kendinize muhtemel bir kariyer haritası çizin.
4- Planın yapılması ve uygulanması: Plan, hedeflerinize ulaşırken düzenli kontrol noktaları ile hedefin zamanında gerçekleşmesini sağlamak için yapılır. Yetenekleriniz, deneyimleriniz, ve hedeflerinizi dikkate alarak içinde kontrol durakları içeren bir kariyer planı yapın ve uygulamaya geçin.
Kariyer yönetimi
Bireysel ve örgütsel kariyer planlarından yukarıda bahsettik. İşletmeler bizim için canlı birer organizma gibidir. Doğar, büyür, serpilip gelişir, olgunlaşır, yaşlanır. İnsanlardan oluşmasına rağmen(gelecekte sanal zekalar ile bu biraz değişebilir) insanlardan farklı olarak ölümü kesin değildir. 300 yaşında işletmeler vardır.İşletmelerin devamlılığı esastır.
Bu sebepten işletmelerin de bir kariyer planının olması ve bireysel kariyer yönetimi gibi neyi iyi yaptığı, ne yapmak istediğini çözümlemeli, kendini 10 yıl sonra nerede görmek istediğini bilmelidir. Örgütsel kariyer planlamada aklı başında şirketlerde yapılan özellikle bireysel kariyer planları ile örgütsel amaçların gerçekleştirilmesi doğrultusundaki çalışmalara destek olma ve örgütsel amaçlarla bireysel amaçların uyumlanması konusunu içeren süreçlerdir.
İşletmeler iki açıdan çalışanlarının kariyerlerinin yönetiminde başarılı olmalıdırlar. Birisi, bireysel kariyer gelişimi heveslendirme, diğeri onların örgüte katkılarını arttırmaktır (ANAFARTA, Nilgün, Orta Düzey Yöneticilerin Kariyer Planlamasına Bireysel Perspektif, 2001). Kariyer yönetimi; bireyin kariyerinin, organizasyonun kariyer geliştirme araçları ile desteklenmesidir. Kariyer yönetimi, bireysel ve kurumsal bakış açılarını bütünleştirir. Diğer bir deyişle kariyer yönetimi, bireysel hedeflerin ve organizasyon ihtiyaçlarının uyumlaştırılması sürecidir.
Güçlü bir kariyer planı yapan kişi doğru örgütlerde, doğru zamanda, doğru donanımda bulunduğunda bu uyum artacaktır. Kariyer yönetiminin amacı bir yandan bireylerin işletme içinde bilgi, beceri ve yeteneklerine uygun işlerde çalışmasını sağlamak; diğer yandan da kişinin amaçları ile işletme amaçlarını bütünleştirerek motivasyon, etkinlik ve verimliliği arttırmaktır( WERTHER, William, Human Resources and Personel Management, 1996, USA).
