Hiçbir merkez bankası veya resmi kuruluş ile bağlantısı yok. Kur dalgalanmalarından etkilenmiyor. Altınla eş değer tutuluyor. Aracısız transferi yapılabiliyor. Dünyanın öncü dijital para birimi Bitcoin, mevcut ekonomiye bir alternatif arayışı mı?
Bitcoin nedir?
Bitcoin, herhangi bir merkez bankası veya resmi kuruluş ile bağlantısı olmayan, diğer para birimleriyle alınıp satılabilen, herhangi bir aracı ihtiyacı olmadan transferi yapılabilen ve kriptografik yöntemlerle elde edilen dijital para birimi olarak tanımlanıyor.
Bitcoin 2009 yılında (hala tam olarak kim olduğu bilinmese de) Satoshi Nakamoto takma isimli bir Japon matematikçi, siber kriptograf tarafından ortaya çıkartıldı. Bu dijital para birimi kontrollerden bağımsız yapısıyla mevcut sisteme meydan okuyor. Bitcoin kavramını ortaya çıkartan başlıca sebebin, “dijital parayla mevcut ekonomiye bir alternatif arayışı” olduğu düşünülür.
Birçokları tarafından garip ve sürreal olarak görünse de birçok sebeple altınla aynı standartlarda kabul ediliyor. Evet altın kadar iyi bir iletken değil ama sahtesini elde etmek zor, öte yandan üretilmesi, transferi ve her geçen gün kıtlaşması yönleriyle benzerlik gösteriyor. Uluslararası yolculuklarda nakit sıkıntısı yaşayanlar ya da kullandığı kredi kartı geçersiz olanlar için de kurtarıcı bir etken. Ayrıca altından farklı olarak transferi arabulucu olmaksızın dakikalar içinde mümkün. Bu işlem sırasında herhangi bir aracıya ödeme yapılması da gerekmiyor.
Bitcoin, kur dalgalanmalarından etkilenmiyor
Üretimi bitcoin madenciliği ile sağlanıyor. Bu işlem, hem bilgi birikimi hem de yüksek donanımlı bilgisayar sistemi istiyor. Özellikle yüksek ekran kartı, iyi bir performans elde etmeyi sağlıyor. Veri madenciliğiyle bilgisayarlarda oldukça zor matematik problemlerinin çözülmesiyle elde edilen bitcoinler zamanla problemlerin zorlaşmasıyla daha zor elde ediliyorlar. Yani daha fazla zamana ve güce ihtiyaç duyuluyor. Öte yandan madenciliği yapan programlar da mevcut. Bu sayede programı indirip ağa bağlanıyorsunuz ve üretilen bitcoinleri oluşturduğunuz sanal cüzdana aktarıyorsunuz. Ancak her gün yeni ve daha güçlü bilgisayarların sisteme dahil olması sebebiyle Bitcoinlerin üretimi zorlaşıyor ve her yıl üretilen miktar azalıyor. Bitcoinlerin üretiminde bir sınır da mevcut: Sistem en fazla 21 milyon bitcoin dolaşımına izin veriyor.
Bitcoin bağımsız bir birim olduğu için kur dalgalanmalarından etkilenmiyor. Ancak kendisi dalgalı bir kura sahip olduğu için elinizdeki para bir anda çok değerlenebileceği gibi yine bir anda çok fazla değer de kaybedebiliyor. Bitcoin değerini piyasadaki talebe ve üretime göre kazanıyor. Bu para biriminin üretilmesine müdahale eden bir merkez bankası, FED benzeri bir kuruluş da yok. Bitcoin henüz çok yaygınlaşmamış olsa da sahip olduğu potansiyel sebebiyle bireyler kadar ülkelerin de ilgisini çeken bir para.
Dünyada belli başlı Bitcoin ATM’lerinin sayıları:
- ABD: 72
- Kanada: 62
- İngiltere: 19
- Avustralya: 17
- Hollanda: 13
- Hong Kong: 13
- Finlandiya: 11
- İsviçre: 11
- Singapur: 10
- Çek Cumhuriyeti: 8
- Çin: 8
- İspanya: 7
- Almanya: 4
- İtalya: 4
- Slovenya: 4
- Güney Kore: 3
- Japonya: 2
- Avusturya: 2
- Belçika: 2
- Fransa: 2
- Malezya: 2
- Meksika: 2
- Tayland: 2
- Tayvan: 2
- Arjantin, Paraguay, Brezilya, Filipinler, Ukrayna, Yunanistan, Suudi Arabistan, Sırbistan, Portekiz, Kırgızistan, Romanya, Bulgaristan, Danimarka, Dubai, Hırvatistan, İsrail, İrlanda, İsveç, Türkiye’de (İstanbul; Atatürk Havalimanı) ise 1’er adet ATM bulunuyor.
Bitcoin’in riskleri neler?
Getirdiği avantajların yanı sıra Bitcoin’in göz ardı edilmemesi gereken riskler taşıdığı da inkar edilemez. Bunların bazıları:
- Bitcoin siber saldırılara maruz kalabilir ve silinebilir.
- Sanal para hiçbir kurum tarafından sigortalı değildir.
- Birim kurundaki değişkenlik sebebiyle sanal para kararlı bir yapıya sahip değildir.
- Yapılan ödemeler geri alınamaz.
- Yatırımcılar dijital cüzdanlarını korumak için kendi bilgisayarlarının güvenlik sistemi kadar 3. şahıslar tarafından sağlanan güvenlik sistemlerine de bağlıdır. Bitcoinlerinizi çaldırmanız durumunda yapabileceğiniz bir şey yok.
- Transferler sırasında kimlik bilgileri gizli tutulduğundan sahtekarlar açısından dolandırıcılık amacıyla kullanılabilen güvenilir bir birimdir. Kontrole tabi olmadığından da dolandırıcılığa ve hırsızlığa daha açıktır.
- Deneysel olan bu birim halen deneme aşamasındadır.
Yakın zamanda Bitcoin geliştiricilerinden Mike Hearn’ın yaptığı açıklamayla, “tüm bitcoinlerini satıp artık bu işle ilgilenmeyeceğini” belirtti. İfadesinde “sistemin kontrolünün sadece birkaç kişinin elinde olduğunu ve ağın çökmenin eşiğinde olduğunu” da açıkladı.
Bitcoin başarılı oldu mu bunu tartışmak için belki de henüz erken, ancak gelecek kriptografik para birimlerinin öncüsü olduğu da bir gerçek. Bunun ilk örnekleri kendini göstermeye başladı: Bu yıl itibariyle Tunus eDinar adlı kriptografik teknolojiyle üretilen dijital parayı, milli ilan eden ilk ülke oldu. Ancak bitcoinden farklı olarak “eDinar” tamamen denetim altında olacak bir para birimi.
Geleceğin dijital ödemenin devri olacağı ve para transferlerinin artacağı göz önüne alınırsa kriptografik teknolojiler yeni bir dönemin işaretçisi olabilir. Ancak mevcut açıkların ve risklerinin göz önünde tutulması kaydıyla. Cüzdanların yerini akıllı telefonlar alırken, para birimlerinin yerini de dijital birimlerin alması kulağa o kadar da şaşırtıcı gelmiyor doğrusu…
Kaynak: pcworld, phys, time, fox61, techcrunch, coindesk, futurism, bbc
