Noterlik işlemlerinin elektronik ortamda yapılmasını sağlayan 1512 sayılı Noterlik Kanunu’na eklenen 198/A maddesi 1 Mart’ta yürürlüğe girdi. Yasa kapsamında, Elektronik Ortamda Tespit uygulamasıyla sosyal medya ve internet sitelerinde görülen bir paylaşımın kaydı yapılabilecek. Noterlik işlemlerinin tümü e-arşive kaydedilecek ve yasal sınırlar çerçevesinde elektronik ortamda paylaşılabilir hale gelecek.
Türkiye Noterler Birliği (TNB), son dönemde kurum içinde yapılan reformlar ve yargı tarafında yaşanan gelişmelerle 2016 yılına yoğun bir gündemle başlıyor. Geçtiğimiz günlerde yürürlüğe giren noterlik işlemlerinin elektronik ortamda yapılması imkanını getiren düzenleme ve buna dayalı olarak çıkartılan Noterlik İşlemlerinin Elektronik Ortamda Yapılması Hakkında Yönetmelik ile Türkiye Noterler Birliği bünyesinde noterlik işlemlerinin tek merkezden ulaşılabileceği bir merkezi e-arşiv oluşturuluyor.
Elektronik ortamda tespit başlıyor
Türkiye Noterler Birliği, dönüşüm kapsamında teknolojik altyapısını ve hizmet şeklini zenginleştiriyor. Elektronik Ortamda Tespit uygulaması ile artık internet ortamındaki her türlü veri elektronik olarak tespit edilebilecek. Aynı zamanda bilgisayar, cep telefonu ya da tablet bilgisayar gibi her türlü donanımdaki verilerin de tespiti mümkün olacak. Yeni dönemi, “TNB’yi 7/24 hizmete açıyoruz” sözleriyle değerlendiren Başkan Yunus Tutar, “Artık TNB olarak sosyal medyada ya da internet sitelerinde gördüğünüz ya da okuduğunuz bir yayını, haberi kayıt altına almak istediğinizde kaydını yapabilecekseniz. Bu yenilikle TNB portala girerek tespit edilmesini istediğiniz yeri online belirleyebileceksiniz. Sistem arka planda her adımı kaydediyor, hangi sayfayı açtınız, nereyi tıkladınız gibi tüm bilgiler kaydediliyor. Bu veriler ve iz kayıtları özet bilgileri alınarak zaman damgası ile damgalandıktan sonra değiştirilemez bir şekilde TNB Bilgi Sistemlerine kaydediliyor ve size bir başvuru numarası veriliyor. Ertesi gün size verilen başvuru numarasıyla ya da TNB web sayfasındaki e-başvuru bölümünden istediğiniz noteri seçip başvuru yaparak noterden tespit tutanağınızı alıyorsunuz” bilgisini verdi.
Sosyal medya paylaşımları noterlerce tespit edilebilecek
Sosyal medya üzerinden yapılan paylaşım ve yazışmaların son günlerde çok gündemde olduğunu, bu tip ihtilaflarda delile ihtiyaç duyulduğunu ifade eden Tutar, “Birisi sosyal medyada sizin hakkınızda bir paylaşımda bulunmuş, dava açacaksınız, bunun için delil olarak noter tespit tutanağı kullanacaksınız ancak siz notere gidene kadar yazan kişi bunu silebilir. Ekran görüntüsünü alsanız bile delil olarak kullanılamayabilir. İşte elektronik ortamda tespit bu gibi durumlarda kullanılabilecek, 7/24 çalışan bir sistem. Bu sistem tespit edilen konu ile ilgili yargı sürecinde denetime elverişli bir arşive olanak sağlıyor” bilgisini verdi.
Türkiye Noterler Birliği (TNB) portalı üzerinden noter randevusu alınabilecek, işlemler önceden başlatılacak
1 Mart Salı günü yürürlüğe giren Noterlik Kanunu 198/A maddesi ile birlikte noterlikte yeni bir dönem başladığına dikkat çeken TNB Başkanı Yunus Tutar, “Noterlik işlemlerinin elektronik ortamda yapılmasına imkan tanıyan yasal düzenlemeyle, noterlik kurumunun çağın gerektirdiği koşullara göre yeniden yapılanması kapsamında önemli bir adım atılmıştır. Vatandaşlarımız artık TNB web sitesi (www.tnb.org.tr/e-hizmetler) üzerinden işlem yapmak istediği noterliği seçerek noter randevusu alabilecekler. Aynı zamanda noter işlemleri için gerekli belgelerini notere gitmeden online göndererek işlemlerin ön hazırlığını yaptırabilecekler” diye konuştu.
İmza onaylaması yapılmayan bazı işlemler, e-imza ile notere gelmeden yapılabilecek
Yapılan yasal düzenleme ile başka bir yeniliğin daha devreye alınacağını ifade eden Tutar, “Noterliklerde imza onayı yapılmadan gerçekleştirilen ihtarname, ihbarname, çeviri, örnek verme ve tespit gibi işlemler artık elektronik imza ile noterliğe gelmeden yapılabilecek” dedi.
E-Belge Kağıtsız noterlik belgesi
Elektronik ortamda hazırlanan noterlik belgesi ıslak imza yerine e-imza ile imzalanarak elektronik belge hazırlanabilecek. Noter belgesi kağıt ortamında olduğu gibi elektronik ortamda da e-belge olarak geçerli olacak.
Dışişleri Bakanlığı ile Entegrasyon
Dışişleri Bakanlığı ve TNB sistemleri arasındaki entegrasyon ile konsolosluklarda yapılan noterlik işlemleri TNB bilgi sistemlerine kaydedilecek ve saklanacak. Yurt dışında yapılan bir vekaletnamenin geçerliliğinin doğrulanması, TNB bilgi sistemlerinden yapılabilecek. Aynı şekilde ülkemizde yapılan bir noterlik işleminin doğrulanması da konsolosluklarda yine TNB sistemleri üzerinden yapılabilecek.
Noterler, Avrupalı meslektaşları gibi önleyici yargıda daha etkin rol alacak
Noterliğin varoluş amacı gereği işlem güvenliği sağlayan; bağımsız ve tarafsız bir hukuk danışmanı olarak hizmet veren bir yapı olduğunu ifade eden Tutar, “Türkiye Noterler Birliği olarak,1844 noterliğimizle birlikte tüm vatandaşlarımızın günlük hayatını kapsayan hukuki konularda güveni temsil eden bir kurumuz” diye konuştu.
Bugün yargıda çözüm bekleyen pek çok dosyanın yargılama gerektirmeyen çekişmesiz yargıya giren davalar olduğunu ifade eden Başkan Yunus Tutar, “Yargı Reformu doğrultusunda atılacak adımlarla Türkiye’deki noterlerin de dünyadaki diğer başarılı örneklerde olduğu gibi önleyici yargıda daha etkin rol almasını hedefliyoruz. Hukuki işlemleri güvence altına alarak birçok konunun yargıya taşınmasını önleyen noterlerin çekişmesiz yargı işlemlerini üstlenmeleri ile yargı sisteminin üzerindeki iş yükü azaltılacak, ihtilafların doğmadan önlenmesi sağlanacak” dedi.
“Yargı Reformu Eylem Planı’nın bu yıl hayata geçmesini umut ediyoruz”
TNB, teknolojik altyapısını geliştirmenin yanı sıra noterlik hizmetlerinde de tüm dünyada örnek olarak gösterilen Avrupa ve Güney Amerika’nın önde gelen ülkelerindeki gelişmeleri yakından takip ediyor. Bugüne kadar özellikle taşınmazlar ve çekişmesiz yargı işlemleri için incelemelerde bulunduklarını kaydeden Tutar, “Türkiye’nin de içinde bulunduğu Orta Avrupa ve Güney Amerika ülkelerinde gördüğümüz güçlü sistemlerde neyi, nasıl uyarlayacağımıza ilişkin çalışmalar yaptık. Bu çalışmaları Adalet Bakanlığı’na sunduk. Taşınmaza ilişkin alım satım da dahil olmak üzere tüm sözleşmelerin hukukçu olan noterler tarafından yapılması Türkiye ve vatandaş yararınadır ve bu konuda ısrarcıyız. Geçtiğimiz yıl açıklanan Yargı Reformu Stratejisi ve Eylem Planı’nda noterlerle ilgili bölümde, noterlik sisteminin yeniden yapılandırılması, AB’ye uyum çalışması gerçekleştirilmesi, noterlere çekişmesiz yargı işlemlerinde ve gayrimenkule ilişkin işlemlerde noterlere yeni görevler verilmesi gibi başlıklar yayınlandı. 2016 Eylem Planı’nda bir yıl içinde yapılması gerekenler içinde noterlik sisteminin yeniden yapılandırılması da var. Beklentimiz 2016 yılı içinde noterlik yasa tasarısının meclise sunulacağı yönünde… Adalet Bakanlığı bünyesinde kurulan Noterlik Kanun Tasarısı Bilim Komisyonu çalışmalarını tamamlamak üzere; hazırlanan tasarı görüşlere sunulduktan sonra yasallaşma sürecinin başlayacağına inanıyoruz. Böylece Yargı Reformunun Noterlik ayağındaki değişim tamamlanacaktır” açıklamasını yaptı.
Gayrimenkul aynına ilişkin işlemler
Başkan Tutar, önümüzdeki dönemde noterlerin sorumluluk alanına girmesi beklenen konulardan biri olan gayrimenkul aynına ilişkin tasarruf işlemleri ile ilgili verdiği örnekte, “‘İkinci el araç satışlarında 2010 yılında yapılan değişiklikle uygulamada başarısız olacağımızı bekleyenler hayal kırıklığına uğradılar, yılda 1 milyon 400 bin olan araç satışını başarılı bir şekilde hayata geçirdik ve 2015 yılında 6 milyon 800 bin adet araç alım-satım işlemi gerçekleştirdik. Bugüne kadar 1844 noktada son derece etkin ve yetkin hukukçular olarak vatandaşın yararına olacak uygulamaların paydaşı olmaya ve yapmaya gayret gösterdik. Taşınmazlara ilişkin işlemlerin hukukçular tarafından yapılacak olması, bu işin tamamen Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü‘nden alınacağı anlamına gelmiyor. Tabi ki sicilin tutulması, Tapu Sicil Genel Müdürlüğü’nde devam edecek. Nasıl araç satış işlemlerini yüklendik ama Emniyet Genel Müdürlüğü trafik tescili sicili tutulmasına devam ediyor, bu da benzer bir örnek. Sonuçta Tapu Sicil Genel Müdürlüğü’nde çalışan görevliler de daha rahat görev yapacaklar. Bu yeni bir keşif değil; AB’deki hemen hemen tüm ülkelerde aynı sistem var” değerlendirmesini yaptı.
Noterliğe giriş sistemi de değişiyor
Diğer yandan mesleğe giriş konusunda da yeni düzenlemelerin eşiğinde oluklarını ifade eden TNB Başkanı Yunus Tutar, yargı reformuyla strateji eylem programına göre yasal değişiklikler gerçekleşirse belgeyle atama sistemi sona erecek, noter ve noter yardımcıları da sınavla belirlenecek. Diğer ülkelerde olduğu gibi hukuk Fakültesi mezunları noter olmak için noterlik sınavına girecek. Yeni oluşturulacak ‘noter yardımcısı’ kadroları ile noterliklerdeki yetkinlik düzeyimizi artıracağız. Bu kadroların oluşturulmasıyla en az 2 bin genç hukukçuya iş imkanı doğacak” dedi. Bu süreçten hem ülke ekonomisi hem noterlik sistemi olumlu etkilenecek. Tüm süreçler sonunda noterlik daha özgün bir meslek haline gelecek ve diğer hukuk mesleklerinden emekli olduktan sonra yapılan ikinci bir meslek olmaktan çıkarılacak.
Avrupa’daki noterlik sisteminde 3.3 milyar Euro’luk tasarruf
Viyana Ekonomi Araştırma Enstitüsü (ECONOMICA) ve FIDES (Enstitüler, Hukuk, Ekonomi ve Toplum Forumu, Batı Paris, Nanterre, La Defense – funded by CNUE) tarafından yapılan bir araştırmada, pek çok ülkedeki kamu ve özel harcamalarda yapılan hukuk danışmanlığı masrafları araştırıldı. Araştırmaya göre, Latin noterliğe sahip ülkelerde söz konusu danışmanlık hizmetleri GSYİH’nin yüzde 1.5 ila 2.5’ini kapsıyor. İngiltere ve İrlanda’da bu oran yüzde 3.02 ila yüzde 3.2 arasında oluyor. Avrupa’da yaşayan ve Latin hukuk/noterlik sistemine dahil olan 183 milyon kişi, 3.3 milyar euro’luk bir tasarruf meydana getiriyor. Araştırmanın sadece harcamaları içermediğini belirten TNB Başkanı Yunus Tutar, “Aynı zamanda genel ekonomik gelişim ve istihdam konusunu da ele alıyor ve böylece çarpan etkisi oluşturuyor. Araştırmaya göre, Hukuki Hizmet ve Danışmanlık konusu Latin kökenli noterlik sisteminde daha fazla katma değere sahip oluyor. Rakamlar ışığında konuşacak olursak bir ülkede noterler tarafından sağlanan sözleşme güvencesi kendi başına zaten bir katma değerdir; refahlık seviyesinin bir göstergesidir” dedi.
