İnternet’te kişilik hakkı ihlaline neden olan yayınların içeriğinin kaldırılması veya engellenmesi için başvurulabilecek hukuki yollar neler?
Geçtiğimiz yıllarda kamuoyuna bomba gibi düşen 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikler ile Sulh Ceza Hakimlikleri’ne ve TİB’e tanınan yetkilerin ölçüsü ve amacı çok tartışıldı. Ancak kanunun kişilere sağladığı önemli haklar göz ardı edildi. İlgili kanun hayatımızın hemen hemen her yerinde olan İnternet üzerinden yapılan kişilik hakları ve özel hayatın gizliliği ihlallerinin kolayca önüne geçmemizi sağlıyor.
Kısaca kişilik hakları nelerdir?
Kanunlarımızda kişilik haklarının net bir çerçevesi çizilmemiş olsa da Türk Medeni Kanunu’nun 24 ve 25. maddeleri ve yerleşik Yargıtay içtihatlarından kişilik haklarını kişinin hayatı, beden ve ruh bütünlüğü ve toplum içindeki saygınlığını koruyan haklar olduğunu ifade etmemiz mümkün. Bu hakların ihlalini oluşturan eylemler, maddi ve manevi tazminat konusu olabileceği gibi, eğer suç oluşturuyorsa (iftira, hakaret gibi) ceza yargılamasına da konu olabiliyor. Ancak yazımızda 5651 Sayılı Kanun ile tanınan haklara ilişkin kısımlara değineceğiz.
Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse:
-
Kişinin fotoğrafı ve sesi
-
Kişiye ait e-mail adresi gibi özel bilgiler
-
Kişinin sınırlı kişiyle paylaşmak isteyeceği bilgiler (sırları, inançları, eğilimleri)
-
Kişinin mesleki ve ticari bilgileri ve bu itibarları sarsacak eylemler
-
Hakaret
-
İftira
İnternet’te yapılan kişilik hakkı ihlallerinin önüne geçmek için neler yapılabilir?
5651 Sayılı Kanun’un 9. maddesine göre; İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakkı ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması halinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hakimine başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini de isteyebilir.
Yine aynı maddeye göre; İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakkı ihlal edildiğini iddia eden kişilerin talepleri, içerik ve/veya yer sağlayıcısı tarafından en geç 24 saat içinde cevaplandırması gerekir.
Burada dikkat çeken bir husus da hakim, bu madde kapsamında vereceği erişimin engellenmesi kararlarını esas olarak, yalnızca kişilik hakkı ihlalinin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle veriyor. Zorunlu olmadıkça web sitesinde yapılan yayının tümünün erişiminin engellenmesine yönelik karar verilemez.
Örneğin; twitter.com/kullanici/9182numaralıtweet gibi bir URL için erişim engellenebiliyor. Doğrudan twitter.com’un tamamının erişimi engellenmiyor. Ancak, hakim URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirmesi halinde, gerekçesini de belirtmek kaydıyla, İnternet sitesindeki tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesine de karar verebilme hakkına sahip. Hakim, hak ihlaline ilişkin yapılan başvuruyu en geç 24 saat içinde karara bağlıyor ve bu kararlara itiraz etmek de mümkün.
Ayrıca söz konusu kanun maddesinin 9/A maddesine dayanılarak, eğer yayında özel hayatın gizliliğini ihlal varsa, içeriğe erişimin engellenmesini doğrudan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı – TİB’den de talep etmek mümkün.
Yapılan bu istekte:
- Hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL)
- Hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama
- Kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir.
Online başvuru için https://www.ihbarweb.org.tr/ohg/ adresini kullanabilirsiniz. (Yer alacak bilgilerin ve prosedürün detayı için de bu adresi incelemeniz yararlı olacaktır.)
Bu bilgilerde eksiklik olması halinde talep işleme konulmaz. TİB, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhal Birliğe bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhal, en geç dört saat içinde yerine getirir. Erişimin engellenmesi yine kişilik hakkı ihlalinde olduğu gibi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim, video vs. ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla uygulanır.
Erişimin engellenmesini talep ederek TİB‘e başvuran kişiler, başvurularının TİB tarafından kabul edilmesine müteakip 24 saat içinde özel hayatın gizliliğinin ihlaline gerekçe olarak bildirdikleri adresleri (URL-link) Sulh Ceza hakiminin kararına sunması gerekmektedir.
Hakim, İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç 48 saat içinde açıklar ve doğrudan TİB’e gönderir; aksi halde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkacaktır.
Sulh Ceza Hakimi’nin bu kararına da itiraz mümkündür.
Ayrıca konu ile ilgili tekzip yoluna da başvurmak isterseniz Basın Kanunu’nun 14. maddesine bakmanız yararlı olacaktır.
Yaşanan hak ihlallerinin önüne geçilmesi dileğiyle.
