Cumhurbaşkanlığı ile Başbakanlık tarafından yapılan gizli harcamalar için kullanılan Örtülü ödenek Nisan ayında zirve yaptı. Yılda 2.3 milyar lira gibi büyük bir meblağ örtülü ödenek için kullanılıyor.
Örtülü ödenek 4 kat arttı
Maliye Bakanlığı bütçe gerçekleşme verilerine göre, ‘Gizli Hizmet Giderleri’ kaleminden Nisan ayında tam 210 milyon 22 bin lira harcama gerçekleştirildi. Oysa geçen yılın aynı ayında gizli ödenekten yapılan harcama 51 milyon 487 bin lira düzeyinde gerçekleşmişti.
Resmi veriler, geçtiğimiz Nisan ayında örtülü ödenekten yapılan harcamanın, bir önceki yılın Nisan ayında yapılan harcamanın 4 kat üzerine çıktığını ortaya koydu.
Örtülü ödenek yılda 2.4 milyar TL
Maliye Bakanlığı verilerine göre, örtülü ödenekten bu yılın ilk 4 ayında yapılan toplam harcama da 680 milyon 341 bin liraya tırmandı. Bu tutar, bugüne kadar gizli hizmet giderleri kaleminden ilk 4 aylık dönemde yapılan en yüksek seviyeyi ifade ediyor. Dolayısıyla Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık, örtülü ödenekten nisan ayında yaptığı 4 kat fazla harcamayla rekor kırarken, 4 aylık dönemde yaptıkları toplam harcamayla da yeni bir rekora imza attı.
Örtülü ödenek her yıl yeni bir rekor kırılıyor
Devlet yönetiminin zirvesi, 2014 yılının ilk 4 ayında gizli hizmet giderleri kaleminden 306 milyon lira harcarken 2015’in ilk 4 aylık döneminde bu tutar 519 milyon liraya çıkmış ve ‘rekor’ olarak tarihe geçmişti. Ancak, bu rekor, bu yılın aynı döneminde aşıldı, üstelik harcamalarda yüzde 30.9 artış kaydedildi.
Örtülü ödenek harcaması geçen yılın tamamında 1 milyar 770 milyon lira olmuştu. Eğer yüzde 31’e varan harcamadaki bu artış eğilimi devam edecek olursa, bu yılın sonunda 2.3 milyar liralık rekorlara rastlamak sürpriz olmayacak. Geçen yıl mevzuatta yapılan değişiklikle sadece Başbakan‘ın yetkisinde olan özel ödenekten harcama hakkı Cumhurbaşkanı’na da tanınmıştı.
Başbakanlık bu yetkisini kullanırken MİT ve Genelkurmay Başkanlığı gibi ülkenin güvenlik ve gizli istihbarat faaliyetleri için gizli harcama yapıyor. Başbakanın bu harcamaları yaparken cumhurbaşkanına bilgi verme zorunluluğu bulunmuyor.
Örtülü ödenek nedir?
En genel tanımıyla örtülü ödenek hükümetlere, devlet başkanlarına veya kurumlara, bir mali yıl içindeki bütçeden ayrılmış, kullanma şartları ve yöntemleri konusunda seçenekler sunan ama kullanıcısı tarafından harcama esnekliği de bulunan, belli bir program ve projeye direkt bağlanmamış harcama kalemi olarak adlandırılır.
İyi niyetli olarak bakılırsa, bu para, meclis veya daha üst bir kurumun onayı olmadan, hükümetin, hedeflerini yerine getirmesinde yardımcı olacak, bürokrasiyi aradan çıkartacak bir araç gibi görülebilir. Diğer taraftan ise, nereye harcandığının hesabı sorulamayacak, kötü niyetli olarak da kullanılması olası bir harcama hakkı olabilir.
Türkiye’de Örtülü ödenek
Örtülü ödenek harcamaları 5018 sayılı kanunda tanımlanıyor: “Örtülü ödenek, kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin milli güvenliği ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Hükümet icapları için kullanılmak üzere Başbakanlık bütçesine konulan ödenektir.”
Bu tanım oldukça geniş kapsamlı. Başbakanlığa neredeyse her koşul için parayı özgürce kullanma hakkı veriyor. Örtülü ödenek harcama miktarlarındaki artış oranlarına baktığımızda 2005-2006 ve 2011-2012’de ödenek %100’e yakın artmış, AKP’nin iktidara geldiği 2002 yıldan beri ise toplam 6 kat arttırılmış. 2013’de, Mayıs’a kadar yapılan harcamalar neredeyse 2012’de yapılan harcamanın tamamına yakın. Yapılan harcamalar bütçede “gizli hizmet giderleri” olarak gözüküyor. Başka detay yok.
