Rusya ile yaşanan uçak düşürme krizinin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin ilk kez görüştü. Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin eskiye dönmesini hedefleyen buluşmadan 6 önemli karar çıktı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Saint Petersburg’daki görüşmesinden kritik kararlar çıktı. Enerji, turizm, yatırımlar ile savunma işbirliğine yönelik 5 kritik karar alındı. Suriye konusu ise ayrı bir toplantıda ele alınıyor.
1- Yaptırımlar kaldırılıyor
Türkiye’ye ve şirketlere yönelik yaptırımlar adım adım kaldırılacak. Tarım ürünleri dahil ikili ticaretleri kısıtlayan tedbirler ortadan kalkacak. İşbirliği mekanizmaları canlandırılacak. Oluşturulacak karma komisyonlar ile Türkiye ve Rusya bu konuları görüşecek, stratejik işbirliği toplantıları yapacak. Türk inşaat firmalarının projeleri yeniden başlayacak ve Türk vatandaşları yeniden Rusya’da çalışabilecek. Ayrıca Türk-Rus Ortak Yatırım Fonu kurulması konusunda mutabık kalındı.
2- Türk Akımı Projesi hayata geçirilecek
İki ülkenin ilişkilerinde kilit nokta enerji projeleri. Türk Akımı projesi hızlı şekilde hayata geçirilecek. Türkiye’nin ihtiyaçlarını karşılayacak kısmın gerçekleştirilmesinde anlaşma sağlandı. Avrupa’ya gaz akışı sağlayacak bölüm için ise, Avrupalı yetkililerle görüşme yapılması gerekiyor.
3- Akkuyu Nükleer Santrali
Nükleer santrale stratejik yatırım statüsü verilecek. Proje hızlandırılacak.
4- Turizm, vizeler ve charter uçuşları
Turistlerin Türkiye’ye gelmesi konusundaki yasaklar kaldırılacak, ancak bu konu zaman alacak. Nedeni ise, Rus turistlerin Türkiye’deki güvenliğinin sağlanması konusunda alınacak önlemler. Rusya da bu konuda katkı verecek. Vizesiz rejim de tam teşekkülü şekilde tekrar yürürlüğe girecek. Bu süreçte charter uçuşlarının da yeniden başlaması için gerekli kararlar alınacak.
5- Savunma Sanayi
Savunma sanayinde iki ülke arasındaki işbirliği artacak.
6- Suriye konusu
Putin ve Erdoğan, Dışişleri Bakanları ve istihbarat birimlerinin katılımıyla Suriye konusunu ayrı bir toplantı ile ele alıyor. Ancak iki ülkenin Suriye krizinin çözümüne yönelik görüş ayrılıkları sürüyor. İki ülke Suriye krizinin çözümü konusunda ortak yaklaşımlarına uygun bir çözüm yolu arayacak.
Toplantıda ilk olarak Rusya Devlet Başkanı Putin konuştu ve şu ifadeleri kullandı:
“Somut ve yapıcı bir görüşme yaptık. İkili ilişkiler, bölgesel ve uluslararası konuları ele aldık. “Türkiye’ye karşı kısıtlamaları kademeli olarak kaldıracağız. İşbirliği mekanizmalarını canlandıracağız. KEK toplantısı sonbaharda, ÜDİK zirvesi ise önümüzdeki yıl düzenlenecek. Bu görüşme iki ülke ilişkilerinin geleceği açısından önem taşıyor. Türk-Rus ilişkilerinin tamamına yönelik yapıcı bir görüşme gerçekleştirdik. Önceliğimiz krizden önceki döneme dönmektir. Bu çok önemli bir hedeftir”
“Ticari işbirliğinde en önemli noktayı enerji işbirliği yer alıyor. Bu enerji işbirliğini başlatmak için somut adımlar atmamız gerekiyor. Nükleer ve Türk akımı gibi konularda üzerimize düşen adımları attık. Turizm öncesinde kriz öncesine dönmek için zamana ihtiyacımız var. Charter uçuşlarının yeniden düzenlenmesi de zaman meselesi ama muhakkak olacaktır. Türkiye vatandaşlarının inşaat şirketlerinde çalışması kısa zamanda yeniden başlayacaktır. Ulaşım projeleri Türk inşaat firmaları tarafından yapılanlar, yeniden gündeme geliyor.”
“Uluslararsı konulara da değindik. Basın toplantısı sonrasında Suriye konusunu yeniden görüşmeye karar verdik. Ortak mücadelemiz terörle.”
“Sayın Erdoğan’a teşekkür etmek istiyorum. Yalnızca bölgemizde değil tüm dünyada barışın sağlanması için çalışacağız.”
“İki taraf son derece kararlıdır”
“Değerli dostum” şeklinde hitap ettiği Putin’e daveti ve misafirperverliği için teşekkür eden Erdoğan, kapsamlı ve yararlı görüşmeler gerçekleştirdiklerini dile getirdi.
Görüşmenin uzun bir aradan sonra gerçekleştiğini dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Malum hadiseden sonra ilk yüz yüze görüşmemizdi. Aynı zamanda 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında ilk yurt dışı ziyaretimi de Rusya Federasyonu’na gerçekleştirmiş oldum. İlişkilerimizin yeniden eski seviyelere ve hatta ötesine taşınması hususunda iki taraf son derece kararlıdır ve gerekli iradeye sahiptir. Kanaatim odur ki iki ülke kamuoylarının bizlerden beklentisi de bu yöndedir.” diye konuştu.
Erdoğan, “Bu itibarla bugün yaptığımız görüşmeler neticesinde siyasi, iktisadi ve kültürel ve beşeri alanlarda Türkiye-Rusya ilişkilerini olması gereken seviyelere tekrar taşıyacak kararları almış bulunuyoruz. Bu kapsamda Üst Düzey İşbirliği Konseyinin yeniden canlandırılması, ‘charter’ uçuşların tekrar hayata geçirilmesi, tarım ürünleri dahil ikili ticareti kısıtlayan tedbirlerin ortadan kaldırılması, Türk müteşebbislerinin Rusya’daki faaliyetlerini önünün açılması, vizesiz rejimin tam teşekküllü şekilde tekrar yürürlüğe konulması gibi başlıklarda gerekli adımları inşallah peyderpey ve müştereken atacağız.” dedi.
Türk-Rus Ortak Yatırım Fonu
“Özellikle Akkuyu Nükleer Santrali’ne stratejik yatırım statüsü vereceğiz, bu noktada adımı atıyoruz” ifadesini kullanan Erdoğan, şöyle devam etti:
“Türk-Rus Ortak Yatırım Fonu kurulması konusunda mutabık kaldık. Savunma sanayi alanında işbirliğimizi artıracağız. Bölgesel konuların ele alması noktasında Türkiye-Rusya-Azerbaycan üçlü zirvesi mekanizması kurulmasına da olumlu bakıyoruz.”
Akkuyu Santrali gibi dev işbirliği projelerinin hızlandırılması suretiyle alınacak mesafenin önemli olduğunu belirten Erdoğan, “İnşallah bu adımlar sayesinde Ankara-Moskova hattını yeniden bir güven ve dostluk hattı haline getireceğiz.” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ayrıca şunları söyledi:
“Dostluk ve güven noktasında şu hususu ifade etmeden geçemeyeceğim. Malumunuz 15 Temmuz gecesi Türkiye ülke tarihimizin en alçak, en kanlı girişimlerinden birini yaşadı. Fetullahçı Terör Örgütüne mensup bir grup, meşru hükümeti, seçilmiş cumhurbaşkanını ve demokrasimizi hedef alan bir darbe teşebbüsünde bulundu. Tabii bütün bunlara rağmen bizler çalışmalarımıza el birliğiyle, dostlarımızla dayanışma halinde devam edeceğiz. Bu arada Türk Akımı Projesi hızlı bir şekilde hayata geçirilecektir. Bu girişim, çağrımız üzerine özellikle daha da etraflıca ele alınacak ve böylece Türk Akımı Projesi’nin Avrupa’ya geçmesi noktasındaki adımları da ilgili bakanlarımız dayanışma halinde sürdürecektir.”
“Biz ekonomik ilişkileri politize etmeyiz”
Tarafların açıklamasının ardından abasın mensuplarının soruları alındı. Sorular ve verilen yanıtlar şu şekilde:
Soru: Suriye konusunda her iki ülkenin görüş ayrılıklarına düştüğünü biliyoruz. Bu görüşmede Suriye başlığı nasıl ele alındı? Nasıl bir yol haritası izlenecek.
Erdoğan: Suriye konusunu henüz ele almadık. Bu toplantıdan sonra konuyu ele alacağız. O yüzden bu konuda bir şey söylemiyorum.”
Putin: Türkiye Cumhuriyeti’nin saygıdeğer devlet başkanına katılıyorum. Çözüm arayışına gireceğiz. Demokratik değişimler ancak demokratik değişimlerle sağlanabilir. Görüşlerimizin ortaklaşması yine de mümkün.
Soru: Ekonomik konularda bir takım anlaşmalardan bahsettiniz. Güney akımı mı daha kıymetli Rusya için yoksa Türk akımı mı? Erdoğan Akkuyu’dan bahsetti ama bu konuda pratik adımlar ne zaman atılacak. Bazı kanunların çıkaruılması lazım
Putin: Biz ekonomik ilişkileri politize etmeyiz. Güney akımı Güney Avrupa ülkelerinin enerji ihtiyacı için. Bulgaristan’a projeye sonlandırma talimatı verildi. Bulgaristan dönmek istiyor bu projeye ama bir takım zararlara uğradık. Bu açıdan hukuki garantilere ihtiyacımız var. Türk akımına gelince biz bunu alternatif olarak düşünmedik aslında. Türk akımının bir kısmı Türkiye’nin iç pazarı için düşürüldü. Türk akımı en kısa zamanda hayata geçirilebilir. Bu konuda bir şüphemiz yok. İzinlere gelecek olursak Türk tarafının hakkını yememek lazım. Güney akımına rağmen Türk tarafı krize rağmen çalışmaya sonlandırmadı ve somut adımlar attılar. Akkuyu’ya gelecek olursak Türkiye’deki 3 yasaya bu konuda gerekli değişiklikler yapıldı. Stratejik yatırım seviyesine geçirilecek.
Erdoğan: Akkuyu projesi ile ilgili buranın stratejik yatırım haline getirilme konusuydu. Süratle bu konuda karar alınacak ve Akkuyu stratejik yatırım da yerini alacaktır. Bir diğer konu da Türk akımı projesi. Bizim aldığımız Rusya’dan 28 milyar metreküptür. Bu akımın girişinde 2 hat olacak. Türkiye’nin istifade edebileceği gibi Avrupa’da alacaktır.
Putin: İşbirliğimiz sadece enerji değil, metalürji, otomotiv ve tarım da var.
Soru: 24 Kasım’dan öncesine dönme kararlılığı var ama bugün ilişkilerin eskiye dönmesi için bir takvimlendirme var mı? Ve vize konusunda yeniden harekete geçilecek mi? 15 Temmuz önemli bir andı. Türkiye-ABD arasındaki gerginlik söz konusu olduğundan yeni bir ilişki söz konusu olabilir mi?
Putin: İlişkilerin yeniden eskiye dönmesini istiyoruz. Bazı kısıtlamalar getirildiğinden beri bazı transformasyonlar geçirdik. Bu konuda bir karar aldık. Hükümetler arasında orta vadeli bir program hayata geçirilecek ve en kısa zamanda da bunu hayata geçireceğiz ve ok uzun zaman almayacaktır. Haftalar içinde halledilecektir. İlgili bakanlıkların çalışmalarını takip etmenizi öneririm. Bazı kararlar en kısa zamanda alınacak. Vize konusun en kısa sürede halledilmesi lazım. Ekonomik işbirliğini etkileyen hususlar bunlar.
Erdoğan: Bir kıyas zemini teklif ediyorsunuz. Türkiye ve Rusya ilişkilerinde 35 milyar dolarlık seviyeyi yakalamış ülkeleriz. Bizim burada üst düzeyli istişari konsey anlaşmamız var. Bu yıl kaldığımız yerden yolumuza devam edeceğiz ve hedefimiz 100 milyar dolar gibi bir hedeftir, ticaret hacminde. Bunu şimdi artık yeniden süreci başlatıyoruz. Rusya’dan Türkiye’ye gelen turist noktasında Türkiye’ye sağlanan imkan vardı. Halklarımızın kaynaşması konusunda da bu konu önemliydi. Bugün yaptığımız görüşmede de charter sürecini de hızlandıracaklarını söylediler.
Soru: Yabancı basında son zamanlarda bazı haberler eyer verdiler. Suriye hapishanelerindeki Amerikalıların çıkarılması için devreye girdiğiniz söyleniyor.
Putin: Evet ABD tarafı bize böyle bir ricada bulundu. Onlara yardımcı olduk. Suriye rejimi ile görüştük ve bu esiri teslim ettik. Sadece insani amaçlarla böyle bir adım attık. Eğer böyle durumdaki insanlara yardım etme imkanımız olursa yardım etmek isteriz. Son olarak basın mensuplarına teşekkür etmek isterim. Sayın devlet başkanına böyle büyük bir heyetle geldiğiniz için teşekkür ederiz. Zor bir dönemden geçtik, fakat şunu söylemek isterim ki; bu zorlukları ülkemizin vatandaşlarının çıkarı için bu zorlukları aşmamız gerekiyor. Ülkemizin çıkarları uzun vadede komşuluk ve iki ülke halkları için de önemli olduğunu düşünüyorum. (Al Jazeera)
