Cumhurbaşkanlığı sistemi olarak isimlendirilen taslakta neler var? AK Parti tarafından hazırlanan anayasa değişikliği taslak metni MHP’ye sunuldu. İşte detaylar…
15 maddeyle Cumhurbaşkanlığı sistemi taslak metni
1- Sistemin adı: Türkiye’nin kendi özelliklerine göre hazırlanan yeni modelin ismi cumhurbaşkanlığı sistemi olacak. Cumhurbaşkanı ile partisinin ilişiği kesilmeyecek.
2- Seçim takvimi: Anayasa değişikliği referandumda kabul edilirse cumhurbaşkanlığı seçimi, hemen değil 2019 yılında yapılacak.
3- Erdoğan’ın görev ve yetkileri: Bu süre için Cumhurbaşkanı Erdoğan görevini sürdürecek ve yeni sistemde tanımlanan bazı yetkileri kullanabilecek.
4- Paket 30 madde: Sadece sistem paketi 30 maddeyi içeriyor. Taslakta sadece hükümet sistemini değiştiren düzenlemeler yer alıyor. Sisteme ilişkin maddelerin 20, atıflar ve geçiş hükümleri ile birlikte paket 30 maddeyi buluyor.
5- Cumhurbaşkanlığı sistemi: Sistemin adı başkanlık değil, cumhurbaşkanlığı olacak. Yeni sistemde ülkeyi yöneten kişi Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olarak isimlendirilecek. Cumhurbaşkanı devletin ve yürütmenin başı olacak.
6- Üniter yapı: Üniter yapı korunacak. TBMM’nin mevcut tekli meclis yapısı devam edecek. Yani senato gibi ikinci bir meclis bulunmayacak.
7- Görev süresi: Cumhurbaşkanı, 5’er yıllığına en fazla iki kez seçilebilecek. Seçim iki turlu olacak. İlk turda yüzde 50 oy çıkmazsa ikinci tura en fazla oyu alan iki aday katılacak. Burada en yüksek oyu alan cumhurbaşkanı seçilecek.
Meclis dışında imza toplayarak Cumhurbaşkanı adayı gösterilebilecek
8- TBMM dışında adaylık: Meclis’te grubu bulunan partiler cumhurbaşkanlığı için aday gösterebilecek. Parlamento dışında kalan ancak son genel seçimde yüzde 5’in üstünde oy alan partiler ile vatandaşların belli oranda imza toplayarak cumhurbaşkanlığına aday göstermesi ise alternatifler arasında.
9- Cumhurbaşkanı Yardımcısı: Cumhurbaşkanının bir yardımcısı olacak. Ancak taslakta bu konuda alternatifler bulunuyor. MHP’nin de sıcak bakması halinde cumhurbaşkanı yardımcısı sayısının iki olabileceği belirtiliyor.
10- Üst düzey bürokrat atamaları: Cumhurbaşkanı tarafından Genelkurmay Başkanı, MİT Müsteşarı, rektörler başta olmak üzere üst düzey bürokratlar atanabilecek.
11- Yargı atamaları: Cumhurbaşkanı tarafından belli oranda HSYK ve Anayasa Mahkemesi’ne üye seçebilecek. Taslakta, HSYK ve Anayasa Mahkemesi üyelerinin yarısı Cumhurbaşkanı atamasıyla göreve gelmesi öngörülüyor.
12- Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi: Cumhurbaşkanı, yürütmenin alanına giren konularda ‘cumhurbaşkanlığı kararnamesi’ çıkartabilecek. Temel hak ve özgürlükler ile ilgili konularda ise kararname çıkaramayacak.
13- Seçim 2019 yılında: AK Parti’nin paketinde yeni cumhurbaşkanlığı sistemine geçişin nasıl olacağının çerçevesini çizen hükümler de yer alıyor. Yeni sistem referandumda kabul edildiğinde cumhurbaşkanlığı seçimi hemen yapılmayacak, normal zamanı yani 2019 beklenecek. Bu tarihe kadar Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan görevini sürdürecek. Ancak yeni sistemde tanımlanan bazı yetkilerini kullanabilecek. Bu yetkilerin ne olacağı görüşmeler sonrasında netleşecek. AK Parti, Bakanlar Kurulu’na başkanlık etme, bakanları atayıp görevden alma gibi yetkilerin hemen kullanılmasını hedefliyor.
14- Yüce Divan: Cumhurbaşkanının denetimi soruşturma komisyonu kurulması yöntemiyle olacak. TBMM’de cumhurbaşkanına soruşturma açılması için 367, Yüce Divan’a sevk için de 413 oy gerekecek. AK Parti’nin denetime ilişkin maddesi, MHP’den gelecek öneriye bağlı olarak oranlar ve soruşturma komisyonu kurma yöntemi açısından değişebilecek.
15- Bakanlar Kurulu / Kabine: Taslağa göre, bakanlar dışarıdan atanacak. AK Parti’nin taslağında bakan atanan milletvekilinin istifa etmesi gerekiyor. Cumhurbaşkanı yürütmenin alanına giren konularda kararname çıkartabilecek. Temel hak ve hürriyetleri düzenleyen alanlarda kararname çıkartılamayacak.
