21 maddeden 18 maddeye düşürülen ve Başkanlık Sistemini öngören yeni anayasa değişikliği teklifi neler getiriyor? Neler götürüyor?
Yeni Anayasa değişikliği teklifinde neler var?
Başbakanlık kaldırılacak
- Teklifle, Cumhurbaşkanı yürütmenin başı olacak. Başbakanlık kurumu kaldırılacak.
- Cumhurbaşkanı’nın bir veya daha çok yardımcısı olacak.
- Cumhurbaşkanı’nın bir siyasi parti ile bağı olabilecek. Bunu yasaklayan madde anayasadan çıkarılacak.
Cumhurbaşkanı’na kararname çıkarma yetkisi
- Cumhurbaşkanı’nın kararname çıkarma yetkisi olacak.
- Cumhurbaşkanı’na Meclis’i fesih yetkisi verilecek bu durumda kendi görevi de sona erecek.
- Cumhurbaşkanı tıpkı bakanlar gibi soruşturulabilecek, milletvekillerinin oylarıyla Yüce Divan’a gönderilebilecek.
Milletvekili sayısı artacak
Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılacak. Seçilme yaşı 18’e indirilecek. Yedek milletvekilliği uygulaması getirilecek. Bu değişiklikler 2019’da uygulamaya girecek.
Teklifte yargı ile ilgili bölümler de var
- Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) üye seçim yöntemi değişecek. Üyelerin yarısını Cumhurbaşkanı, diğer yarısını Meclis seçecek.
- Meclis’teki seçimde 5’te 3 çoğunluk aranacak. İki turda bulunamazsa üye kura ile belirlenecek.
Askeri yargı kaldırılacak; AYM üye sayısı 15’e inecek
Askeri yargı tamamen kaldırılacak. Askeri yargıdan gelen üyelerin çıkarılmasıyla Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) üye sayısı 15’e inecek.
MGK’nın yapısı değişecek
Milli Güvenlik Kurulu’nun (MGK) da yapısı değişiyor. Jandarma Genel Komutanı, MGK üyeliğinden çıkarılacak.
2019 yılında üç seçim birden olacak
Anayasadan “Yerel seçimlerle genel seçimler arasında bir yıl kalırsa iki seçim aynı anda gerçekleşir” maddesi çıkarılacak. Böylece yerel seçimler Mart 2019’da yapılabilecek. Genel seçimler de cumhurbaşkanlığı seçimleriyle birlikte 2019 yılının Kasım ayında yapılacak.
İşte 21 maddelik yeni anayasa değilikliği
PDF tam metni okumak için tıklayın
21 maddeden 18 maddeye indirilen yeni anayasa teklifinde neler öne çıkıyor?
- Milletvekili seçilebilme yaşı 25’ten 18’e indirilecek.
- 550 olan milletvekili sayısı 600’e çıkartılacak.
- Cumhurbaşkanı ve meclisin görev süresi 5 yıl olacak, seçimler 5 yılda bir yapılacak, cumhurbaşkanı seçimleri de aynı gün olacak. Yerel seçimler Mart 2019’da yapılacak.
- Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, son genel seçimlerde geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5’ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.
- Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilecek.
- Cumhurbaşkanı; seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması hallerinde de OHAL ilan edebilecek.
- Cumhurbaşkanının partisiyle ilişiği kesilmeyecek, Cumhurbaşkanı partisinin genel başkanı da olabilecek. Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilecek, yardımcılarını ve bakanları milletvekilleri arasından kendi belirleyecek.
- Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Cumhurbaşkanı hakkında Meclis Soruşturma Komisyonu açılması için 5’te 3, Yüce Divan’a sevk kararı için ise 3’te 2 çoğunluk aranacak.
Kararnameler
- Olağanüstü hallerde çıkarılabilecek Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağan dönem kararnamelerinin tabi olduğu sınırlamalara bağlı olmayacak
- Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak.
- Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak. Bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere 3 aylık ek süre verilecek, yargılama bu sürede kesin olarak sonlandırılacak.
Hakimler ve Savcılar Kurulu
- Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu olacak; 13 üyeden oluşan kurul, 2 daireyle çalışacak. Kurulun 4 üyesi cumhurbaşkanınca, 7 üyesi TBMM tarafından seçilecek. Adalet Bakanlığı Müsteşarı, kurulun doğal üyesi olacak.
- Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini TBMM’ye sunacak.
- Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 17’den 15’e düşürülecek.
Referandum için 330 oy gerekli
Anayasa değişiklik teklifinin referanduma götürülmesi için önce TBMM Anayasa Komisyonu’ndan geçmesi, sonra da Meclis Genel Kurulu’nda en az 330 oyla kabul edilmesi gerekiyor.
TBMM’de AKP’nin 317, MHP’nin 39 sandalyesi var. TBMM Başkanı oy kullanamadığından AKP’nin, hiç fire vermemesi halinde, referandum için gerekli 330 oya ulaşmak için 14 milletvekilinin desteğine ihtiyacı var.
Teklifle anayasanın tamamının değiştirilmesi öngörülmüyor ancak anayasanın belli maddelerinde yapılması öngörülen değişiklik, tüm süreçler sonrası yürürlüğe girmesi halinde, kimilerine göre hükümet sisteminin değişmesi, kimilerine göre ise bir rejim değişikliği anlamına geliyor.
