Farklı edebi türleriyle 1950’lerden bu yana Türk edebiyatının gelmiş geçmiş önemli sanatçılarından biridir Yaşar Kemal… Yazdığı 50’ye yakın kitaplarıyla Türk ve dünya edebiyatında kalıcı izler bırakmıştır.
Sanatçının şiirleri, romanlardan daha eskiye dayanır. Bu yüzden Yaşar Kemal daha çok romancı yönüyle tanınır. Şiir örneklerine 1939’da başlarken, 1955’te yazdığı ilk romanı İnce Memed’dir.
Yazarın düşünsel dünyasını daha açık ve dolaysız bir yolla ifade ettiği düzyazıları da bulunmaktadır. Ağacın Çürüğü, Ustadır Arı, Baldaki Tuz ve Zulmün Artsın adlı kitaplarda toplam 191 yazısına yer verilmektedir. Bu düzyazılarda sanatçı, güncel olaylardan küresel sorunlara kadar birçok konuyu detaylıca ele almaktadır. Yoksulluk, doğa ve çocuklar konusunda son derece hassas bir yazar olarak bilinir.
Yaşar Kemal doğa, kültür ve sistemi bir bütün olarak incelerken günümüz toplumsal sorunlara da vurgu yapar.
“Ormanlar yok oldu, kültürümüzü kemiriyorlar şimdi”
Baştan beri onun, insanın ancak sevip koruduğu bir doğada kültürünü yaşatıp geliştirebileceği inancı yaşamaktadır. Ne yazık ki, “Dünya birbirini besleyen bin çiçekli, bin renkli bir kültür bahçedir” derken bile bu isyanını dile getirmeye çalışır.
Bir ölüm kalım davası olarak gördüğü orman kıyımlarının önüne geçmek için aydınlara, politikacılara seslenir Yaşar Kemal. Orman vasfını yitirmiş arazilerin tarıma açılmasını öngören yasaya karşı sürekli yazılar yazar. Ormanı simgeleyen doğa yok edilince geriye erozyon ve topraksız köylülerin durumu kalır. Her şey çöl’e dönüşür. Ve bütün bunların temelinde küresel sorunlar, nedeni sayılan kapitalizm ve emperyalizm yatmaktadır. Yazar, doğaya yönelik kıyıcılığı sistemle hatta emperyalizmle özdeşleştirerek eleştirir, yazılarında daha net bir biçimde vurgular.
“Sömürücülük bir bütündür, sömürücülük belasına uğramış bir milletin her yanı da büyük yıkıma uğramış demektir. İnsanlar sömürülüyor, yoksullaşıyor da bu beladan toprak kurtuluyor mu? Toprak kurtuluyor da kültürü öyle mi kalıyor? Kültürü yozlaşıyor da dini, gelenekleri kendini kurtarıyor mu? Sanırım ki buna evet diyecek bir babayiğit çıkamaz.”
Yaşar Kemal doğanın dengesinin bozulacağını ve bunun kapitalist düzenin doğal bir sonucu olduğunu ta 1970’lere gelindiğinde söylemiştir. Doğanın yok edilmesi, havanın, suyun kirlenmesiyle dünyanın ve insanlığın en başta gelen bir hayat memat sorunu olduğunu üstüne basarak belirtir.
Sosyalizmin gücünü doğaya uygun bulur
Toprağı ve doğayı korumayı her ulus için gerekli bir vazife olarak görürken aynı zamanda diğer bir çözüm önerisi olarak da sosyalizmin gücünü doğaya uygun bulur. İnsan ancak doğaya uygun biçimde yaşar ve doğayı severse kendi aslına dönebilir. Doğayı sevmemenin kişiyi, insanı sevmemeye dolayısıyla faşizan düşüncelere sürükleyeceğini ileri sürer. Doğa ile bağını koparan insan, kendine ve dış dünyaya yabancılaşacaktır.
“Bu dünya sevgisiz bir dünya. Dünyayı sevmeyenlerin, ağaçları, kuşları, ak bulutları, mavi göğü, akar suları, topal karıncayı, hasta kurbağayı sevmeyenlerin dünyası. İnsanoğlunu sevmeyenlerin dünyası…”
20. yüzyılın sonlarında küresel çapta çevre bilincini oluşturmaya başlamış duyarlı hareketler ortaya çıksa da yazar, bu çabaların yetersiz ve geç kalınmış olduğunu söyler. Dünyanın felaketinin yüzyılın başında başladığını ve buna karşın o zamanlar hiçbir önlem alınmadığını yineler durur yazılarında.
Yaşar Kemal, evrensel bir yazar olduğu kadar bir halk yazarıdır da
İnsanlık anlayışını benimseyen, halkın sıkıntılarıyla ilgilenen hümanist bir insandır. İnsanlığı, eşitliği, barışçıllığı ve bağımsızlığı benimser. Onu kendine ait kılan yansımaları “Savaş istemeyen bir insanlık, barış içinde bir insanlık, yeniden yaratılmış insan değerlerine sahip bir insanlık, sevgiyi belki daha safını, güzelini, dostluğu, kardeşliği yeni yaratmış, sömürüye, insanlığı aşağılayan bütün davranışlara karşı bir insanlık” şeklinde geriye kalanlardır.
İnsanın insana sömürüsüne karşı çıkan Türk edebiyatının üstadı Yaşar Kemal’i kaybettiğimiz bu ikinci yılında, bir nebze kalemine ve yüreğine dokunarak, sevgi ve saygıyla anıyoruz.
