Lider, yeni ve kendini geçecek lider yaratmaya başladığında, insanların kendi içlerindeki Amerika’yı keşfetmelerini sağlar. Ben, beni beğenmeyecek insan yetiştirmeliyim, beni aşmalı ve bana öğretmeye başlamalı nihayetinde ben de bununla gurur duymalıyım. Unutmayalım, usta kimdir? Usta çırağı olan kimsedir. Ve usta, aynı zamanda bir ustası da olan kişidir…
Liderlik meselesine gelince konu bir deniz deryaya açılıyor
Liderliğin ne olduğu ve nasıl yapılacağını konuşmayan kalmadı herhâlde. Birazda biz konuşalım istedim ve bu haftaki konumuzu liderlik olarak seçtim. Liderlik literatürü epey kalabalık. Ne zamandır düşünüyordum; liderlik diye anlattığımız şey yönetimde ustalık ile ilişkili midir? Yani yönetim becerilerinde ustalaşmış bir kişi acaba liderdir diyebilir miyiz?
Liderlik ile ilgili aklınızda ne var?
Benim eğitimlerimde işlediğim liderlik ölçüsü insanları etkileme düzeyidir. Kitleleri sürüklemek, heyecanlandırmak, gaza getirmek liderlik değildir. İnsanları ne kadar etkilediğiniz, ne kadar edebilir kıldığınız (empowerment), ne kadar güven verdiğiniz (integrity) ve insanlara ne kadar örnek olduğunuzdur liderlik.
Tek başına etkili bir insan olmak, güçlü olmak, otorite olmak, paraya yön vermek vb. özellikler sadece tek başına etkili bir insan olmak, güçlü olmak, otorite olmak, paraya yön vermektir. Ama liderlik değildir. Bu anlamda liderliği bir statü gibi anlatan, liderin güç sahibi olduğunu anlatan, liderliği kazanılmış bir mevkii gibi anlatan bu kitapların artık sıktığını söylemek lazım. Bunu anlatan konuşmacılarda sıktı keza. Buradan hareketle kendime sorduğum sorunun cevabı şu; Lider, yönetim becerilerinde ustalaşmış kişi değil insan ilişkilerinde ustalaşmış kişidir.
Yönetim, iş ve işlemlerin doğru ve düzgün olması için yürütülen bir süreçtir. Liderlik ise doğru olanı yapmakla ilgili yürütülen bir süreçtir. Çok iyi yöneticiler gelip geçmiş olabilir ama çok iyi bir lider gelip geçtiyse muhtemelen ölümsüz olur.
Ölümsüzlük derken tüm dünyanın bilmesine gerek yok şirket hikayelerine giren bir kahraman olsa yeter. Bu anlamda yöneticiler olmadan işler yürümez ama lider olmadan yürür, lider varsa bir başka yürür. O yüzden liderliği kazanacağımız bir statü gibi görmemeliyiz. Yönetici emir verir, vermelidir, lider ise amaç verir.
Yönetici emri yapılmazsa ne olacağını söyleyerek verir, lider ise amacı örgütün çıkarları ile uyumunu vurgulayarak verir. Ekibe işi sevdiren, 1 koyup 5 alınmasını sağlayan kişidir lider. Bu da, bilgiden çok yürek ister. Güzel bir yürek ve egosuz bir tavır. Yöneticiler işleri yürütebilmek için egosunu kullanabilir, otorite koyabilir, mevkii ve statüsünden gelen yetki ve gücünü kullanabilir.
Çünkü maksimum çıktının sorumlusu yöneticidir ama optimum çıktının sorumlusu liderdir. Kırıp dökmeden, örnek olarak, yol göstererek, yönlendirerek, kendinden vererek ve ekibiyle el ele yürüyerek başarıya ve sonuca gidebilen kişi liderdir. Bu anlamda işletme fonksiyonlarına hâkim olmaktansa, takım çalışmasını bilmek, insan ilişkilerinde usta olup, insanların egosunu zedelemeyecek süreçler yaratıp, işletme fonksiyonlarına hakim yöneticilerle çalışmak daha sürdürülebilirdir.
Ustalık meselesi
Peki ustalık meselesine gelelim, liderliği nasıl olsa daha çok işleyeceğiz. Her meslek erbabı için 1000 yıl ustalık mertebesi olmuş. Peki bugün yeni yeni meslek alanları var ama biz o alanlarda uzmanlaşmış kişilere usta demiyoruz. Sektör öncüsü, X lideri, Y profesyoneli deyip geçiyoruz. Demek ki ustalık başka bir şey. Dilimiz varmıyor usta demeye. Ustalık ve liderlik, ustalık ve yöneticiliğe göre daha yakın kavramlar. Liderlik egolardan arındırıldığında ve aklıselim (commonsense) ile desteklendiğinde ortaya insan ilişkilerinin ustası çıkar.
Bir lider, kendi liderlik ölçüsünü, kaç hayranı olduğu değil gerçekten etkilediği kaç takipçisi olduğu ile ölçmeye başladığında gerçekten lider olur. İşte bu aklıselim ile gerçek bir lider aynı zamanda lider yetiştirmeye başlar. Hiçbirimiz Amerika’yı yeniden keşfetmedik ahkam kesmeye gerek yok. Ancak yeni ve kendini geçecek lider yaratmaya başladığında insanların kendi içlerindeki Amerika’ yı keşfetmelerini sağlarsın. Ben, beni beğenmeyecek insan yetiştirmeliyim, beni aşmalı ve bana öğretmeye başlamalı nihayetinde ben de bununla gurur duymalıyım.
Unutmayalım, usta kimdir? Usta çırağı olan kimsedir. Ve usta, aynı zamanda bir ustası da olan kişidir…
