Sosyolog ve siyaset bilimci Prof. Dr. Şerif Mardin 90 yaşında hayatını kaybetti. Mardin’in cenazesi yarın İstanbul’daki Yeniköy Camii’nde kılınacak öğle namazının ardından toprağa verilecek.
‘Mahalle baskısı’ kavramını ortaya atmıştı
Mardin, 2007 yılında Vatan gazetesinden Ruşen Çakır’a verdiği bir söyleşide ‘mahalle baskısı’ kavramını ortaya atmıştı.
Mardin bu kavramla, muhafazakarlaşan bir toplum içerisinde, bu muhafazakarlaşmanın baskın hale gelmesi durumunda ‘dini’bir hayat tarzını benimsemeyenlerin kendilerini dışlanmış hissedeceklerini ve baskın hale gelen muhafazakarların değerlerinin ağırlık kazanabileceğini savunmuştu.
Şerif Mardin kimdir?
1927 yılında İstanbul’da doğan Şerif Mardin, Galatasaray Lisesi’nde başladığı orta öğrenimini ABD’de tamamladı.
Stanford Üniversitesi Siyasal Bilimler bölümü mezuniyetinin ardından lisansüstü eğitimini John Hopkins Üniversitesi’nde yapan Mardin, doktorasını ‘Yeni Osmanlıların Düşünsel Yapıtları’ konulu teziyle Stanford’da tamamladı.
Ankara Üniversitesi’nde 13 yıl hocalık yaptıktan sonra Boğaziçi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi’nin kurucu dekanlığı ve sosyoloji bölümü başkanlığı görevlerini üstlenen Mardin, ABD’de Columbia ve California, İngiltere’de Oxford Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak dersler verdi.
Şerif Mardin’in hayatı
1927 yılında İstanbul’da doğdu. Galatasaray Lisesi’nde başladığı orta öğrenimini ABD’de tamamladı. Kökleri Muhammed’in torunu Hüseyin’e kadar gittiği iddia edilen Mardinizade ailesine mensuptur ve baba tarafından Betül Mardin ve Arif Mardin‘in kuzenidir.
Stanford Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümü mezuniyetinin ardından lisansüstü eğitimini Johns Hopkins Üniversitesi’nde yaptı. Doktorasını Stanford Üniversitesi’nde Hoover Institute’de “The young Ottoman movement: a study in the evolution of Turkish political thought in the nineteenth century” başlıklı tezle savundu. Aynı tezin genişletilmiş halini 1962yılında Princeton University Press’ten “The Genesis of The Young Ottoman Thought” adıyla bastırdı. Bu konu üzerindeki çalışmalarını 1964 yılında çıkan diğer eseri “Jön Türklerin Siyasi Fikirleri: 1895-1908” (Türkiye İş Bankası Yayınları) ile taçlandırdı. Bu iki çalışma sonraki çalışma alanını tayin etti ve Türk Modernleşmesi problematiğini genişletecek ayrıntılı makale çalışmaları ile devam etti. 1954-1966 yılları arasında dönemin önemli dergisi olan Forum’da yazarlık yaptı.
Ankara Üniversitesi’nde 13 yıl hocalık yaptıktan sonra Boğaziçi Üniversitesi’nde İktisadi İdari Bilimler Fakültesi’nin kurucu Dekanlığını ve Sosyoloji Bölümü Başkanlığı yaptı (1973). Daha sonra yaklaşık 13 sene Washington’daki American University’de İslam Araştırmaları Merkezi Başkanlığını yürüttü. Sonra Türkiye’ye Sabancı Üniversitesi’ne Tanzimat Dönemi Türk Düşüncesi hakkındaki çalışmalarını geliştirecek bir programın başına döndü. 2011 yılında Emeritus statüsü verilmiş, hâlen aynı fakültede çalışmaktadır. İnsan, tarih, sosyoloji, popüler kültür konularında her Pazar yayınlanan Gerçek Orada Bir Yerde adlı sohbet programında, Oğuz Haksever’in yönetiminde Gündüz Vassaf ve Murat Belge ile birlikte yer aldı.
1993 yılında ODTÜ Prof. Dr. Mustafa Parlar Eğitim ve Araştırma Vakfı Yılın Bilim Adamı Ödülünü (Prof. Dr. Tekin Dereli ile birlikte)aldı. 1967–1970 yıllarında Türkiye Sosyal Bilimler Derneği (TSBD) kurucu başkanlığı yaptı..Yine 1994 yılında Yeni Demokrasi Hareketi (YDH) kurucu üyesi olarak geçici bir dönem siyasete girdi. Stanford Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi ve Sabancı Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yapmıştır.
Şerif Mardin, 2007 yılında Vatan Gazetesi’nden Ruşen Çakır’la yaptığı bir röportajda ‘mahalle baskısı’ kavramını ortaya attı. Bu kavramla, muhafazakarlaşan bir toplum içerisinde, bu muhafazkarlaşmanın baskın hale gelmesi durumunda “dini” bir hayat tarzını benimsemeyenlerin kendilerini dışlanmış hissedeceklerini ve baskın hale gelen muhafazakarların değerlerinin ağirlık kazanabileceğini anlatmaya çalıştı.
Şerif Mardin’in kitapları
- Din ve İdeoloji
- İdeoloji
- Bediüzzaman Said Nursi Olayı/Modern Türkiye’de Din ve Toplumsal Değişim
- Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908
- Siyasal ve Sosyal Bilimler
- Türk Modernleşmesi
- Türkiye’de Din ve Siyaset
- Türkiye’de Toplum ve Siyaset
- Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu
- Religion, Society and Modernity in Turkey”, Syracuse University Press’ten (2006)
