1950’li yıllarda SSCB ile ABD arasındaki gerginlik, Soğuk Savaş’ın etkisiyle zirveye tırmanmış; Sovyetlerin ilk yapay uydusu Sputnik 1’i 4 Ekim 1957 günü uzaya göndermesiyle kendisi ve ABD arasında Sputnik (uydu) krizi adıyla anılan uzay yarışı başlamıştı.
“Uzay yolculukları insanlar için güvenli miydi?” merakını gidermek adına Sputnik 2’nin uzaya gönderilmesi amaçlanıyordu.
4 Ekim 1957 günü Sputnik 1 isimli ilk yapay uyduyu başarılı bir şekilde uzaya gönderen Sovyetler; uzay yolculuğunun canlılar üzerindeki etkilerini araştırıyordu. Araştırmalar sonucu bazı bilimcilere göre; insanların uzay koşullarında yaşaması mümkün görünmüyordu. Bu nedenle bilim insanları, test niteliği taşıyacak ilk denemede uzaya insan yerine hayvan gönderilmesi kararı almıştı.
3 Kasım 1957: Samoyed ırkına sahip Layka isimli Sovyet köpeğini taşıyan Sputnik 2 uzaya gönderildi
SSCB 3 Kasım 1957’de bu kez uzaya giden ilk canlı olan Layka adlı köpeği taşıyan Sputnik 2 uydusunu da başarıyla fırlattı. Ekipte yer alan Dr. Dimiti Malaşenkov, 2002’de yazdığı bir makalede, Layka’nın fırlatmadan 7 saat sonra aşırı ısınma ve stres nedeniyle öldüğünü açıkladı. Yaklaşık 5 ay boyunca Dünya yörüngesinde dolaşan Sputnik 2, sonrasında yanarak atmosfere girdi ve dünyaya düştü.
Layka, insanların uzay yolculuğuna dayanabileceğini kanıtladı
Layka’nın uzaya fırlatıldıktan sonra canlı bir şekilde Dünya yörüngesinde geçirdiği kısa zaman Sovyet bilim insanlarının, canlıların ciddi bir uzay uçuşuna dayanabileceğine ve yerçekimsiz ortamda yaşayabileceğine ikna olmasını sağladı ve insanlı bir uzay uçuşu için çalışmalar başladı.
Layka’nın kurban edilmesinden 3,5 yıl sonra, 12 Nisan 1961’de Yuri Gagarin uzaya çıkan ilk insan oldu.
Gagarin’in dünyaya döndükten sonra “uzaydaki ilk insan mıyım, yoksa son köpek mi ben de bilmiyorum…” demesi tarihe kazındı.
Layka, insanların ‘uzay merakı’ uğruna can verdi ve bugün 60. ölüm yıl dönümü
Layka insanların ‘uzay merakı’ uğruna can vermişti fakat bu tür deneylerde can veren ilk hayvan değildi. Layka’dan başka birçok hayvan uzay uçuşu denemelerinde kullanırken; ABD’li bilim insanları maymunları ve fareleri, Sovyet bilim insanları ise Layka gibi bulunması kolay, eğitilmesi hızlı ve bakımı daha az maliyetli olduğu için köpekleri tercih ediyordu.
Hayvanların büyük çoğunluğu bu uçuşları canlı tamamlasa da kalkış, uçuş ve iniş aşamalarında teknik arızalar nedeniyle birçok hayvan, insanlığın uzay merakı uğruna can verdi.
Anısına çok şey yapıldı ama Layka çoktan gitmişti
Layka’nın anısına pullar basıldı, heykeller dikildi. ABD’li şarkıcı Jonathan Coulton “Space Doggity”; müzik grubu 7 Seconds of Love, “Rocket Dog” adında bir şarkı üretti. Sovyetler Birliği’nde üzerinde Layka’nın resmi ve adı olan sigara paketleri üretildi. Yazar Nick Abadzis, Layka adında bir çizgi roman yazdı.
Ama Layka çoktan gitmişti. Peki bizler Layka’nın ölümüne değecek kadar ne öğrendik?
