Türkiye onu Ayla filmi ile tanıdı. Kore Gazisi Astsubay Süleyman Dilbirliği hayata gözlerini yumdu.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin yoğun bakım ünitesinde tedavi gören Dilbirliği, çoklu organ yetmezliğine bağlı olarak hayatını kaybetti. Dilbirliği, solunum ve böbrek yetmezliği tanılarıyla 12 Kasım’dan bu yana yoğun bakım ünitesinde tedavi görüyordu.
Türkiye, Kore Gazisi Süleyman Dilbirliği’ni Oscar adayı olan Ayla filmine ilham kaynağı olan hikayesiyle tanımıştı. Ayla filminde gençliğini İsmail Hacıoğlu, yaşlılık dönemini ise Çetin Tekindor canlandırmıştı.
Süleyman Dilbirliği’nin filme konu olan hikayesi
25 Haziran 1950’de, Kuzey Kore, Güney’e saldırdığında; üç yıl sürecek bu savaşın üç milyon insanın hayatına mal olacağını kimse bilmiyordu. Birleşmiş Milletler’in yardım çağrısıyla Türkiye, Kore’ye 17 Ekim 1950’de General Tahsin Yazıcı komutasında 5090 kişilik bir tugay gönderdi. Tugaydaki askerlerden biri de Astsubay Süleyman Dilbirliği’ydi. Annesi-babası öldürülmüş Koreli bir kız çocuğunu ölümden kurtardı, çocuğa 15 ay boyunca kendi çocuğu gibi baktı. Savaş bitip de Türkiye’ye dönünce, Ayla adını verdiği kızından bir daha haber alamadı. Ta ki 60 sene geçene kadar…
Sene 1950… Kore’de havanın eksi 35 dereceyi bulduğu, kış mevsiminin belki de en soğuk günü… Yere oturmuş dört-beş yaşlarında bir kız çocuğu, feryat edercesine ağlıyor. Yanında, yakınında kimseler yok. Üstü başı perişan, her yeri buz kesmiş.
Astsubay Süleyman Dilbirliği, Birleşmiş Milletler ordusunun komutası altında, Kore Savaşı’na katılmış Türk tugayındaydı. Yanında iki askerle yürürken gördüğü bu çocuğu, hiç düşünmeden kucaklayıp birliğine götürdü.
Bu, henüz 25 yaşında olan Dilbirliği’nin hayatındaki ilk dönüm noktası değildi. Asker olmak gibi bir niyeti hiç yoktu. Zamanını boşa geçirmek istememişti ve kendini orduda bulmuştu. İlk görev yeri, memleketi Kahramanmaraş’tı; sonra İskenderun’a geçti.
“Benim bölük kumandanım çok iyi bir insandı. Çalışırken ‘komutan’, mesai bittikten sonra da ‘abi’ derdim.” İşte, o ‘çok sevdiğim’ diye anlattığı komutanı, Dilbirliği’ne, Kore’ye gitmenin gerekliliğinden bahsetti bir gün. Kore ikiye bölünmüş, güneyde Demokratik Kore, kuzeyde Komünist Kore Halk Cumhuriyeti kurulmuştu. Türkiye, askeri yardımda bulunan ülkelerden biri olacaktı.
Komutanının “Gel, beraber gidelim” önerisini biraz düşünmek istedi ama düşünecek bir şey de yoktu. Elbette, onunla beraber gidecekti.
Ay gibi yüzü vardı, adı Ayla oldu
16 Ekim 1950’de Kore topraklarına ayak bastığında, bir ömür sürecek bir kalp ağrısı yaşayacağını bilmiyordu. Bulduğu kız çocuğu, yanından ayrılmıyordu. Birliğine getirdiğinde, ilk iş, onu güzelce yıkamıştı, saçları bit doluydu, kısacık kesmişti. Güzel bir yatak hazırlamış, onu sıcak tutacak kıyafetler, ayakkabılar satın almış; bir güzel giydirmişti. Annesi-babası öldürülmüş bu çocuğun adı, Kim Eunja’ydı. Adını telaffuz etmek sadece ona değil, tüm askerlere zor geldi. Yusyuvarlak, ay gibi bir yüzü vardı ya, adını Ayla koydu.
Kısa sürede Ayla askerlere, askerler Ayla’ya alıştı. Birlikte oyunlar oynuyor, onları güldürmeye bile çalışıyordu. Türkçe de öğrendi. Üstelik artık Dilbirliği’ni babası biliyordu. Peki, neden diğerlerini değil de onu?
Süleyman Astsubay, bu soruya önce “Bilmem” yanıtını verdi, ancak birkaç saniye sessiz kaldıktan sonra “Biz birbirimizi çok sevdik” diye ekledi. Devamını kendisinden dinleyelim: “Oraya bizden 15 bin kişi gitti. Ama bu yaşanan, bana kısmet oldu. Ben orada o çocuğa hep sarılırdım, hep öperdim. O da bana nasıl sarılırdı, nasıl severdi. Ama işte sonra… Ayrılmamız gerekti.”
Birlikler, Kore’de bir sene kaldı ve onlar dönerken, yeni bir birlik Kore’ye doğru yola çıktı. Süleyman Astsubay için de dönüş vakti gelmişti.
Ağlayarak ayrıldılar
Ayla’yı Türkiye’ye getirmeyi düşündü ama yasalar izin vermiyordu. “Arkanızdan ağladı mı” diye sorduğumda, “Çok ağlıyordu, çok. Öyle çok ağlıyordu” dedi Süleyman Bey.
Kendisi de Türkiye’ye döndükten sonra uzun süre gözyaşı döktü, Ayla’yı rüyalarında gördü. Ayla ise, Türk askerlerinin Suwan kentinde açtığı Ankara Okulu’na yerleştirildi. Daha sonra Güney Kore Eğitim Bakanlığı’na devredilen bu okula kaydı yapılırken, küçük kız adını soran müdüre Kim Eunja değil, “Ayla” dedi. Müdür “Bizde öyle isim olmaz” deyince de “Ama ben Türk’üm” yanıtını verdi.
Ve araya, koca bir 60 yıl girdi. Baba-kız, birbirinden haber alamaz oldu. Ayla çok denedi ama babasına dair bir iz bulamadı…
Astsubay Süleyman Dilbirliği, Kore Savaşı’nın 60. yılı anısına Kore Başkonsolosluğu’nda düzenlenen bir resepsiyona katıldı. Tüm gaziler anılarını paylaşıyorlardı. O da Ayla’dan bahsetti, uzun uzun onu anlattı. Konu, Koreli yetkililerin ilgisini çekmişti, Ayla’nın fotoğraflarını görmek istediler.
Bir fotoğraf ile canlanan anılar
Hemen Kore’deki Ankara Okulu’ndan mezun olanların kayıtları incelendi. Uzun bir uğraş sonucu, Ayla bulundu. Evlenmiş, bir oğlu, bir kızı hatta iki de torunu olmuştu. Eşini uzun süre önce kaybetmişti ve bir anaokulunda temizlik işçiliği yapıyordu. Koreli muhabirler, onunla evinde buluştu, savaş sırasında çekilmiş fotoğraflarını gösterdiler.
“Bu ben miyim” dedi, şaşırdı Ayla. Süleyman Astsubay’ı yanağından öptüğü kareyi gördüğü an ağlamaya başladı: “Hep özlediğim bu adamı fotoğraflarda görmek kahrediyor.” Fotoğraflara baktıkça anılar geri geldi. Gazetecilere Süleyman Astsubay’ın onu diğer eşyalarıyla beraber yanında götürmek istediğini anlattı.
Süleyman Dilbirliği ile Ayla, 60 yıl sonra 2010’da Güney Kore’de buluştu. 2012’de Ayla Türkiye’ye geldi.
60 yıl sonra ilk buluşma
Süleyman-Demet Dilbirliği çifti ile Ayla, 60 yıl sonra Seul’deki Ankara Parkı’nda buluşacaktı. Pembe montlu bir kadın, iki yanında torunlarıyla beraber onlara doğru yürüyordu. Birbirlerine bir koşuşları, bir sarılıp ağlayışları var ki, o görüntüyü tarif etmeye yaklaşmak bile mümkün değil. Sarılırken, dünyanın en ağır cümlelerini kuruyordu Ayla: “Niye bu kadar uzun sürdü? Neden daha önce gelmedin? Seni çok özledim.”
Süleyman Astsubay ve kızı, o andan sonra mektuplaşır oldular. Ayla, Korece yazdığı mektupları Türkçeye de çevirtip ikisini birden postalıyor ve mektuplarında şöyle diyordu: “İyi bir babanın kızı olmaktan mutluyum. Babam Türk diye kendimle gurur duyuyorum. Her gün resminize bakıyorum ve resminizle konuşuyorum.”
Baba-kız, en son 2012’de, Ayla’nın Türkiye ziyaretinde yüz yüze görüştüler. Türkçeyi çoktan unutmuştu, sadece birden sekize kadar sayabiliyordu.
Süleyman Astsubay, Ayla’dan en son 2013 yılında mektup aldı. Sonradan öğrendiğine göre, birlikte yaşadığı oğlunun yanından ayrılmış, İncheon kentinden de taşınmış. Şu an nerede, bilinmiyor… Her dua edişinde Ayla için de elini açan Dilbirliği, Ayla’nın ona ulaşmasını bekliyor, “Herhalde imkân bulamadı” diyor.
Savaş hala rüyasına giriyor
Süleyman Astsubay, şimdi 92 yaşında. Hayatı boyunca hep albümler biriktirdi, Ayla’nın fotoğraflarına baktı durdu. 1969’da ordudan emekli oldu ama silah sesleri hâlâ kulağına geliyor. Ve savaşı hâlâ rüyasında görüyor. Ne Kore’ye giderken ne de Güney Kore için savaşırken korktuğunu anlatıyor. Ve şöyle diyor: “Kızım için, ben bugün olsa, yine gider savaşırım.
Umarım dünya çapında olur
Ayla ile hikâyemizi sinemada izlemek çok hoşuma gider. Umarım dünya çapında bir film olur. Çünkü Kore Savaşı’nı ve neden oraya gittiğimizi pek kimse bilmiyor. Amerikalı General (Douglas) MacArthur bize ‘Kuzey Kore’yle yapılan savaş cephede bitti’ dedi. Biz de Kunu-ri Boğazı’na çıkış yaptık. O akşam, gayrinizami haldeydik, çünkü bize savaş bitti dediler, artık evimize gideceğiz diye düşünüyorduk. Ama işte o gece… 26 Kasım gecesi, 400 bin Çinli taarruz etti. Ve bunu bize kimse haber vermedi. Orada muhabere ettik. O zaman da korkmadım. Bu film, gelecek nesillere bir belge olur.”
Kore’de bize çok iyi baktılar
“Ben hep tereyağının, yoğurdun iyisini yedim, hiç sigara içmedim. Hep sağlıklı beslendim. Ayaklarımda sorun var ama bu yaşa kadar geldim, çok şükür. Üstelik ben çok kaza geçirdim. 30’lu yaşlarda vapurdan iskeleye atlarken suya düştüm, vapurla beton arasında kaldım. Allah’tan rüzgâr, fırtına yoktu; yoksa su beni alır batırırdı. Trenle Kırşehir’e giderken tren raydan çıktı, toprak üstünde kaydı. Neyse ki yavaştı. Maraş’tan İstanbul’a ev tutmaya gelirken araba devrildi, altından sağ çıktım.
Allah’ın verdiği ömür işte… Sabah kalkarım, madalyalarımın olduğu ceketimi giyerim. Gelmiş geçmiş hükümetlerin hiçbirisi ne Kıbrıs ne de Kore gazilerine madalya veremedi. İnsafsızlık. Ama Koreliler bizi çok düşünür. Benim madalyalarım var, onlar verdi. Kore’de bize çok iyi baktılar. Hem yumurta verirlerdi, hem de yumurta tozu. Hindi de yedik. Ama bizim ordumuz öyle fakirdi ki, bir asker iki buçuk sene askerlik yapardı, ayakkabısını yamar yamar giyerdi.”
