Sinema krizi çözüldü. Sinemada işletmeci-yapımcı tartışmasını bitirmesi için hazırlanan düzenleme TBMM’den geçti. Salon işletmecileri bilet promosyonu yapacaksa yapımcılarla sözleşme imzalamak zorunda olacak. Bilet satışları ise patlamış mısır veya başka bir ürünün satışı birleştirilerek yapılamayacak.
Milli kültürün uluslararası tanıtımına katkı sağlar nitelikte olan dizi filmlerin desteklenmesi ve sinema sektörünün uluslararası alanda rekabet gücünün artırılmasını amaçlayan teklif TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.
Reklam süreleri
Kanuna göre, film öncesinde reklamların süresi en fazla 10 dakika, fragman gösterim süresi en az 3, en fazla 5 dakika olacak; film gösterim arası 15 dakikayı aşamayacak. Salon işletmecileri, sinema biletini içeren abonelik, promosyon, kampanya ve toplu satış faaliyetleri gerçekleştiremeyecek. Bilet ile patlamış mısır veya başka bir ürünün satışı birleştirilerek yapılamayacak.
Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, ilgili kanunda, dizi film desteğinin yeni bir destek türü olarak eklenmesi sebebiyle “dizi film” tanımı yapılmasını öngörüyor.
Kanuna göre; proje geliştirme, ilk uzun metrajlı kurmaca film yapım, uzun metrajlı sinema film yapım, ortak yapım, senaryo ve diyalog yazım, animasyon film yapım, kısa film yapım, belgesel film yapım, çekim sonrası, dağıtım ve tanıtım ile yerli film gösterim destek türlerinde yapılan başvuruları değerlendirmek ve desteklenecek olanları belirlemek üzere, sayısı dördü geçmemek üzere “destekleme kurulları” oluşturulacak.
Destekleme kurulları, ilgili alan meslek birlikleri tarafından belirlenecek dört sektör temsilcisi ile yapımcı, yönetmen, senaryo ve diyalog yazarı, oyuncu, sinema salonu işletmecileri, film dağıtımcıları, yayıncı kurum veya kuruluş temsilcileri ve üniversitelerin sinema alanında eğitim veren bölümlerinde görev yapan öğretim üyeleri arasından, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenecek üç üye ve bir bakanlık temsilcisi olmak üzere 8 üyeden oluşacak. Bakanlık temsilcisi, kurulun başkanı olacak.
8 kişilik komisyon kurulacak
Dizi film ile yabancı film yapım destek türlerinde yapılan başvuruları değerlendirmek ve desteklenecek olanları belirlemek üzere de Dizi ve Yabancı Filmleri Destekleme Komisyonu oluşturulacak.
Komisyon; Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı, Sinema Genel Müdürü, Tanıtma Genel Müdürü, Dışişleri Bakanlığı Yurtdışı Tanıtım ve Kültürel İşler Genel Müdürü, ilgili alan meslek birlikleri tarafından önerilen sektör temsilcileri arasından bakanlık tarafından belirlenecek iki üye, film yapımcıları, dağıtımcıları ve yayıncı kurum veya kuruluş temsilcileri arasından bakanlıkça belirlenecek iki üye olmak üzere 8 üyeden oluşacak.
Ülke içinde üretilen veya ithal edilen sinema filmlerinin, ticari dolaşıma veya gösterime sunulmasından önce değerlendirilmesi ve sınıflandırılması yapılacak. Değerlendirme ve sınıflandırma sonucunda uygun bulunmayan filmler, ticari dolaşıma ve gösterime sunulamayacak.
Değerlendirme ve sınıflandırması yapılmamış olan sinema filmleri, festival, özel gösterim ve benzeri kültürel ve sanatsal etkinliklerde ancak “18+” yaş işaretiyle gösterilebilecek.
Daha önce bakanlıkça değerlendirme ve sınıflandırması yapılan filmler, ilgili etkinliklerde aldıkları işaret ve ibarelere uygun olarak gösterilebilecek. Söz konusu etkinliklerde gösterimi yapılacak olan filmlerin taşımaları gereken işaret ve ibarelerin, her türlü tanıtım ve gösterim alanında kullanılması zorunlu olacak.
Destek tutarı, bütçenin yarısını aşmayacak
Destek başvuruları, ülke içinde yerleşik gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılacak.
Destek tutarı; proje geliştirme, ilk uzun metrajlı kurmaca film yapım, uzun metrajlı sinema film yapım, ortak yapım, belgesel film yapım, çekim sonrası ile dağıtım ve tanıtım destek türleri için başvuruda belirtilen toplam bütçenin yüzde 50’sini aşamayacak.
Animasyon film yapım, kısa film yapım, senaryo ve diyalog yazımı ile yerli film gösterim destek türleri için başvuruda belirtilen toplam bütçenin tamamı desteklenebilecek. Yabancı film yapım destek türü için destek tutarı, ülke içinde harcanan, Kültür ve Turizm Bakanlığınca kabul edilen tutarın yüzde 30’unu aşamayacak. Kanun kapsamındaki bütün destekler, geri ödemesiz olarak verilecek.
Kanun, yönetmelik ve destek sözleşmesinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya desteğin haksız alındığının tespiti halinde destek tutarı faiziyle geri alınacak.
İhtiyaç sahibi sinema sanatçılarına destek
Kültür ve Turizm Bakanlığı, sinema alanındaki etkinlik, proje ve faaliyetleri destekleyebilecek, düzenleyebilecek, ödüller verebilecek. Uluslararası festivallere ve yarışmalara katılım ile bunlara ilişkin tanıtım faaliyetlerini destekleyebilecek.
Bakanlık, kamu kurum, kuruluş ve kamu tüzel kişilerine sinema donanım desteği verebilecek, ihtiyaç sahibi sinema sanatçılarına veya sinema sektörü çalışanlarına maddi destek sağlayabilecek.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, sinema alanında arşiv veya müze oluşturulmasını teminen yurt içi veya yurt dışından eser ya da çoğaltılmış nüshaları ve sinema ile ilgili diğer materyalleri satın alma veya bağış yoluyla temin edebilecek.
Sinema filmlerinin hazırlık, yapım, yapım sonrası ve gösterim süreçlerinin genellikle bir yıldan daha uzun sürmesi nedeniyle, bütün destek türleri için Cumhurbaşkanlığının uygun görüşü alınarak, yıllara sari destek sözleşmesi yapılabilecek.
Değerlendirme ve sınıflandırma yükümlülüğüne uyulmaması, zorunlu tutulan işaret ve ibarelerin değerlendirme ve sınıflandırma sonrasında her türlü tanıtım ve gösterim alanında ve taşıyıcı materyal üzerinde kullanılmaması veya yanıltıcı şekilde kullanılması halinde, mahallin mülki idare amiri tarafından filmlerin gösterim ve dağıtımı işaret ve ibareler kullanılıncaya kadar durdurulacak ve ilgililer hakkında idari para cezaları uygulanacak.
Sinema filmi öncesinde gösterilen reklamların süresi en fazla 10 dakika olacak. Fragman gösterim süresi en az 3, en fazla 5 dakika olacak.
Kamu spotları ve sosyal sorumluluk projelerine ilişkin gösterimler, bu sürelere dahil edilemeyecek. Sinema filmi gösterim arası 15 dakikayı aşamayacak.
İlk seans, öğrenci halk günü gibi gelenekselleşmiş indirimler ile okullara, meslek gruplarına, belirli yaşın üzerindeki kişilere yapılacak benzeri indirimler, işletmeciler ile filmin yapımcısı ve varsa dağıtımcısı arasında yapılacak sözleşmelerle belirlenebilecek. Ancak sinema salonu işletmecileri, filmin yapımcısı ve varsa dağıtımcısıyla yapılacak sözleşme ile belirlenecek indirimli bilet fiyatlandırmaları hariç olmak üzere, sinema biletini içeren abonelik, promosyon, kampanya ve toplu satış faaliyetleri gerçekleştiremeyecek.
Sinema salon işletmecileri, sinema filmi bileti ile başka bir ürünün satışını aynı anda yapamayacak. Bilet ile mısır veya başka bir ürün birleştirilerek satılamayacak.
Uymayanlara para cezası
Değerlendirme ve sınıflandırma yükümlülüğüne uymayan, zorunlu tutulduğu halde gerekli işaret ve ibareleri kullanmayan veya yanıltıcı şekilde kullanan film yapımcısı ile değerlendirme ve sınıflandırma yükümlülüğüne uyulmayan filmlerin dağıtımını yapanlara 20 bin lira idari para cezası uygulanacak.
Değerlendirme ve sınıflandırma yükümlülüğüne uyulmayan filmlerin gösterimini yapanlar ile gerekli işaret ve ibareleri kullanmadan veya yanıltıcı şekilde kullanarak film gösterimi yapanlara 50 bin lira; gösterim ve tanıtım alanlarında gerekli işaret ve ibareleri kullanmadan etkinlik düzenleyenlere film başına 20 bin lira; reklam, fragman ve film arası sürelerine uymadan gösterim yapan sinema salonu işletmecilerine ise salon başına 50 bin lira para cezası verilecek.
Sinema ve dizi film çekimlerine ilişkin ihtiyaç ve çözümlerin tespiti, kurumlar arası koordinasyonun sağlanması ile kamuya ait alanlardaki çekim ücret tarifesinin ve çekim güvenliği esaslarının belirlenmesini teminen ihtiyaç duyulan illerde bakanlıkça film çekim koordinasyon komisyonu oluşturulacak.
Kanunla öngörülen kurullar ve komisyonlar, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde oluşturulacak.
NE OLMUŞTU?
Aralık 2018 sonunda sinemalarda gösterilmesi beklenen filmler bir anda ertelenmişti. Film yapımcıları ile salon işletmecileri bilet fiyatları konusunda anlaşmaya varamamıştı.
884 salonu ile Türkiye’nin en büyük sinema işletmecisi konumunda olan Mars Grubu (Cinemaximum), sattığı biletin yanına mısır – meşrubat gibi promosyonlar ekliyor. Hatta yüksek seyircinin olduğu seanslarda zaman zaman bunu zorunlu kılıyordu.
Uzunca bir süredir bu uygulamadan rahatsız olan film yapımcıları, TESİYAP (Televizyon ve Sinema Filmi Yapımcıları Derneği) çatısı altında bir araya geldiler. SİSAY’la (Sinema Salonu Yatırımcıları Derneği) masaya karşılıklı oturup meseleyi tartıştılar. Toplantı sonrasında da bir uzlaşmaya varılamamıştı. Bunun üzerine yapımcı kanadında radikal bir eğilim belirdi. Mars grubu anlaşmaya yanaşmazsa bu sezon filmlerini göstermeme kararı almışlardı.
Şu film ve yapımcılar vizyona girmeme kararı almıştı:
• Organize İşler 2: Sazan Sarmalı (Yılmaz Erdoğan)
• Kara Komik Filmler (Cem Yılmaz)
• Recep İvedik 6 (Şahan Gökbakar)
• Mucize 2: Aşk (Mahsun Kırmızıgül)
• Öldür Beni Sevgilim (Murat Boz, Seda Bakan)
• Bir Aşk İki Hayat (Bergüzar Korel, Engin Akyürek)
• Can Dostlar (Güldüy Güldüy ekibi)
İzleyici de hasılat da yarı yarıya düştü
Film dağıtımcıları ile yapımcılar arasındaki ‘mısır krizi’ sinema sektöründe büyük kayba yol açtı. İzleyici sayısı da hasılat miktarı da yarı yarıya düştü.
2019’un ilk 10 gününde sadece üç yerli film gösterime girdi.
Yeni yılın ilk 10 gününde seyirci sayısı 1 milyon 141 bin 787 kişi oldu. Geçen senenin aynı dönemindeki rakam ise 2 milyon 565 bin 715’ti. Bu da yüzde 55.5’lik bir kayba işaret ediyor.
Rakamlar, en düşük film ve izleyici sayısının 2019’da görüldüğünü gösteriyor.
Benzer bir durum hasılat için de geçerli. Bu yılın ilk 10 gününde hasılat rakamı 13 milyon 923 bin 961 lira olarak kaydedildi. Bu rakam geçen senenin aynı döneminde 33 milyon 811 bin 197’ydi.
