Londra swap piyasasında Türk Lirası’nın gecelik faizi yüzde 1400’e kadar dayandı. Peki bunun Dolar ve yerel seçim ile ne ilgisi var? Ekonomi yazarı Murat Muratoğlu açıkladı.
Ekonomi yazarı Murat Muratoğlu, TELE 1’de yayınlanan Ekoparazit programında Türkiye’nin swap hamlesini şöyle anlattı:
• En son Dolar 5.80’lere kadar gitmişti. Sonra 5.84’ten 5.30’a kadar düştü. Swap diye bir hikaye var. Yurt dışından adam diyor ki ben senden TL satın almak istiyorum. Bu TL’ye karşı benim dolarım var diyor. Belirli bir süre için, belirli bir kur ve belirli bir faizden anlaşıyorlar.
• Yurt dışında eğer Türk Lirası’nın kötü olacağını hissedersen, duyarsan; gidip TL borç alırsın ve TL’yi piyasada satarsın. Çünkü TL olmadan TL satamazsın. Bu piyasayı da en çok kullananlar Türk bankaları. Nasıl kullanıyorlar?
Ülkede TL’den çok döviz mevduatı var
• Türkiye’de bankalarda vatandaşın 176 milyar dolar mevduatı var. Peki bu ne demek? Bankalarda şu anda Türk Lirası mevduatından çok döviz mevduatı var demek. Yani senin kendi ülkende, kendi Türk Liran daha az.
• Peki 176 milyar dolar gerçekten var mı bankalarda? Yok. Çünkü bankalar bu parayı kredi veriyorlar. Türkiye’de dövizle kredi almak yasak. Sadece ihracatçılar ve dövizle kazananlar dövizle kredi alabiliyorlar. Bankalarda 176 milyar dolar mevduat var. Ama bankalar dövizle kredi veremeyeceğine göre; yurt dışından sendikasyon kredisi alıyorlar. Krediyi neden alıyorlar? İçeride onu TL’ye çevireceksin ki insanlara TL ile kredi vereceksin. Bunu nerede yapıyorlar? Bunu Türkiye’nin içinde yapamazlar. Londra’da…
Neden Londra?
• Türkiye’de bir tane swap piyasası kurdular. Bunun işleyeceğine de inandılar. Türkiye’de para yok. Para olan yer neresi? Lonrda. Sen Londra’ya gidip borçlanırsın. Londra dünyanın en büyüğüdür. Asya’da Singapur’da yaparsın, Amerika’da New York ve Chicago’da yaparsın bu işi. Avrupa ve Ortadoğu için ki bütün Arap ülkeleri falan hepsi Londra’da iş yapar.
• Türk bankaları da gidiyor Londra’ya, diyor ki benim dolarım var. Dolarımı TL’ye çevirmek istiyorum. Kuru anlaşırsın o parayı TL’ye çevirirsin. Türkiye’deki bankaların en çok aktif olarak kullandığı swaplar Londra’da yapılıyor. Bankalarımız o parayı TL olarak alıp içeride vatandaşa ve şirketlere kredi olarak dağıtıyorlar.
• Financial Times’daki haber diyor ki; BDDK bizim bankalara; “Yabancılara 1 lira vermeyeceksiniz” demiş. Yabancılara sen 1 lira vermeyebilir misin? Bankalar kendi işlemlerini yapamıyorlar.
Swap faizleri nasıl yükseldi?
• Bunun iki sonucu oluyor: Adamlar pozisyon açmış, pozisyonu kapatmak için TL’ye ihtiyaçları var. TL arıyorlar. TL yüzde 24 faiz. Vermem kardeşim yüzde 50 ile veriyorum diyorsun. Mecburen kabul ediyor. Yüzde 100, kabul ediyor. Yüzde 200 yine kabul ediyor. Bugün (26 Mart 2019) yüzde 335’e kadar çıktı TL faizi. Ağustos ayında bile bu kadar çıkmamıştı.
Yabancılar Borsa’daki hisselerini satmaya başladı
• Bu ne demek? Seni ben TL ile işlem yaptığın için cezalandırıyorum demek. Gerçekten de cezalandırdı. Bu adamlar ne yaptı para bulmak için, yüzde 335 faiz yememek için? Gittiler Borsa İstanbul’daki hisse senetlerini satmaya başladılar. Kaç gündür borsa düşüyor. Şirketlerimizin değeri düştü.
• Sen bütün likiditeyi kurutup, bir anda ortalığı çöle çevirip; bunları 1 liraya bile muhtaç edip, bu adamlara zarar yazdırırsan; 1) Borsan çok düşer. 2) Faizlerin çok yükselir. 3) Bu adamlar artık seninle iş yapmak istemezler, hatta Türkiye piyasasını terk edebilirler.
• Bu kötü! Çünkü bizim sıcak paraya ihtiyacımız var. Bizim 460 milyar dolar borcumuz var. Biz bu parayı nasıl çevireceğiz? Bırakın ödemeyi.
Faizleri indirince Dolar’a atak olmayacak mı?
• Bütün bunlar neden yapıldı? “Biz bu piyasayı öldürüyoruz. Uzun vadede çok belası olur” demeleri lazımdı. Sen Londra’da birilerini cezalandırdın belki ama kimi cezalandırdığını da bilmiyorsun.
• Türkiye’nin risk primi (CDS iflas riski) şu anda inanılmaz boyutlarda. Geçen hafta 325’de olan CDS şu anda 410 puanda. Yaklaşık 80 puan artmış.
Seçim için yaptılar
• Türkiye Nisan ve Mayıs aylarında yaklaşık 10 milyar dolar para döndürecekse, faizler inanılmaz olacak. Niçin bu olacak? Seçim için.
• Eğer AKP Dolar 6 lirayken seçime girerse yüzde 30-35 arasını bulsun, öpsün başına koysun. Mümkün değil. Anketlere bakıyorum durum şu an bile hiç iyi değil. Büyükşehirlerin hemen hepsini kaybediyorlar gibi görünüyorlar. Bütün Türkiye’de bir tane belediyen olmasın, sen sonuçta ülkeyi yönetiyorsun.
3 gün için geleceği sattılar
• Bunu ne için yaptılar? Seçim için yaptılar. Kaç gün daha devam ettirebilirsin yüzde 335 faizi. Peki 3 gün sonra faizleri indirince dolara atak olmayacak mı? Kaçarı var mı? Yani 3 gün için geleceği sattılar. Ama iki gün sonra gelip diyecekler ki bize dış mihraklar saldırıyor.
Seçimlere dolar 5.50’de girmek için fazla abandın. Bugünü kurtardın yarını batırdın!
Sözcü Gazetesi ekonomi yazarı Murat Muratoğlu, 27 Mart tarihli köşe yazısında da son günlerde sıkça duyduğumuz swap piyasasını ve neler yaşandığını şöyle anlattı:
“Bankalar nasıl kredi verecekler? Veremeyecekler. Türk hisse senedi ve tahvil piyasasına yabancılar nasıl girecekler? Giremeyecekler.
Faizleri “suni” olarak düşürdün mü, dolar tabii ki gider! Bunu düşünmedin mi? Seçimlere, dolar 5.50’de girmek için fazla abandın, tadını kaçırdın. Sahi işi bu noktaya nasıl vardırdın? Bugünü kurtarmak için yarını boğazladın!
Haliyle dolar 5.50’ye geriledi… Tamam, seçime kadar böyle idare edersin de mecburen bir yerde piyasaya likidite verip faizleri düşüreceksin! Faizler tekrar yüzde 25’e indiğinde dolar nerede durur dersin?
Bu durum uzun süre böyle gidemez. İşin sonunda elimizde daha yüksek bir faiz, daha yüksek bir döviz kuru olacak. Sağlam dedikleri ekonomi neredeyse üflesen yıkılacak!”
Kaynak:
- Köşe yazısının tamını Sözcü‘den okuyabilirsiniz.
- Tele 1’deki programın tamamı için tıklayın: YouTube Tele1
