Karayolları’na, yap-işlet-devret modeliyle köprü ve otoyol projeleri garanti ödemeleri için 7.8 milyar lira bütçe ayrıldı. 2018’de geçiş garantisi rakamlarına ulaşılamayınca Hazine’den 3 milyar 650 milyon lira çıkmıştı.
Karayolları’nın mega olarak adlandırılan, yap-işlet-devret (YİD) modeliyle özel sektör eliyle inşa edilen köprü ve otoyol projelerine, 2019 yılı için yapacağı garanti ödeme tutarı belli oldu.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osmangazi Köprüsü ve İstanbul – İzmir ve Kuzey Çevre otoyollarına daha önce ocak ayı kuru esas alınarak garanti ödemesi yapılıyordu. 2018 yılının ağustos ayında dolar kurunda yaşanan şok artışının ardından hesaplama ve ödeme döneminde değişiklik yapıldı.
2019 yılından itibaren Yavuz Sultan Selim ve Kuzey Çevre Otoyolu’nda devletin işletmeci şirkete yapacağı garanti ödemelerde 2 farklı tarihteki dolar kuru dikkate alınıyor. Ödemelerde ilgili yılın ilk yarısı için ocak, ikinci yarısı için Temmuz ayı dolar kuru esas alınıyor.
Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi köprüleri, Avrasya Tüneli ve İstanbul-İzmir ile Kuzey Çevre otoyolları, YİD modeliyle inşa edildi. Devlet, özel sektör tarafından yapılan bu projelere, belli sayıda araç geçiş garantisi verdi. Garanti bedeli, döviz üzerinden belirlendi. Söz konusu köprü ve otoyolları kullanan araç sayısı, garanti sınırının altında kalması halinde aradaki farkı devlet ödüyor.
Hesaplama ve sürede değişiklik
Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi köprüleri ile İstanbul-İzmir ve Kuzey Çevre otoyollarına, daha önce yılda bir kez ocak ayı dolar kuru esas alınarak garanti ödemesi yapılıyordu.
Örneğin, 2018 yılı için garanti ödemeleri 2019 yılının nisan ayında yapıldı. Ödemede, 2 Ocak 2018 dolar kuru esas alındı. Devlet, öngörülen sayıda araç söz konusu projeleri kullanmadığı için ilgili işletmelere toplam 3 milyar 650 milyon TL ödemişti.
2018 yılının ağustos ayında dolar kurunda yaşanan şok artışın ardından hesaplama ve ödeme döneminde değişiklik yapıldı. 2019 yılından itibaren Yavuz Sultan Selim ve Kuzey Çevre Otoyolu’nda, devletin işletmeci şirkete yapacağı garanti ödemelerinde iki farklı tarihteki dolar kuru dikkate alınıyor. Ödemelerde, ilgili yılın ilk yarısı için ocak, ikinci yarısı için temmuz ayı dolar kuru esas alınıyor.
1 Ocak-31 Haziran için aynı yılın temmuz ayında, 1 Temmuz-31 Aralık için izleyen yılın ocak ayında garanti ödemesi yapılıyor. Bu projeye, 2019’un ilk yarısına ilişkin garanti ödemesi, temmuz ayının son haftasında yapıldı. Yaklaşık 1.4 milyar TL aktarıldı.
Osmangazi Köprüsü ve Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu Projesi’nde de benzer bir değişiklik yapıldı. Bu projeye de Yavuz Sultan Selim’de izlenen yöntemle garanti ödemesi yapılmaya başlanacak.
2019 ödemeleri
Peki, YİD modeliyle inşa edilen karayolları projeleri için ne kadar garanti ödemesi yapılacak? Bu tutar, büyük ölçüde belli oldu. Habertürk’ten Olcay Aydilek’in haberine göre; Karayolları’na, bu amaçla 2020 bütçesine 7.8 milyar TL ödenek konuldu. Köprü ve otoyollarda, aralık ayı tamamlanmadığı için veriler kesinleşmedi. Ancak, ödenecek tutarın 7.8 milyar TL’yi biraz aşabileceği hesaplanıyor.
2018 yılında durum neydi?
Osmangazi Köprüsü, Avrasya Tüneli ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü için 2018 yılında devletin verdiği araç geçiş garantisi rakamlarına ulaşılamamıştı. Böylece Hazine’den 3 milyar 650 milyon lira ödeme yapılmıştı.
Osmangazi Köprüsü‘nden ise 2018 yılında 9 milyon araç geçiş yaptı. 141 TL’lik ücret yüksek bulununca bu ücret 71 TL’ye indirildi ve aradaki farkı da devlet ödedi. Bu fark da 636 milyon lira tuttu. Köprüden geçmeyen 5 milyon 600 bin araç için ise 789 milyon lira yine Hazine tarafından işletmeci firmaya ödendi. Sadece Osmangazi Köprüsü için 2018 yılı için milletin cebinden 1.5 milyar lira çıkmış oldu.
Avrasya Tüneli için 2018 yılında 25 milyon 125 milyon araç geçiş garantisi verildi ancak gerçekleşen geçiş sayısı 17 milyonda kaldı. Avrasya Tüneli geçiş garantisi için 2018 yılında Hazine’den 155 milyon 684 bin lira ödendi.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü için de 2018 yılında garanti verilen araç rakamlarına ulaşılamadı. Yıllık 49 milyon 275 bin araç garantisi verilen köprüden 2018 yılında toplam 14 milyon 923 bin araç geçişi oldu. Hazine, işletmeci firmaya 34 milyon 352 bin aracın bedeli olarak, 448 milyon lira ödemek durumunda kaldı.
