Başta Osman Hamdi Bey tabloları olmak üzere dünyaca ünlü ressamların eserlerini, resmedildiği mekanlarda aynı kostüm ve materyaller ile canlandırıp fotoğraflayan fotoğraf sanatçısı Neslihan Sağır Çetin’in Türkiye’de bir ilk olan ve 3 yıl süren “Resm-i Mekan” adlı projesi sanatseverleri tarihte renkli bir yolculuğa çıkarıyor…
Osman Hamdi Bey tabloları fotoğraf ile canlandı: Resm-i Mekan projesi…
Röportaj: Neslihan Sağır Çetin
Resm-i Mekan adlı projenizden biraz bahseder misiniz?
Osmanlı Dönemi’nin en tanınmış yerli ve yabancı ressamlarına ait tabloların resmedildiği mekanları araştırıp buldum ve eserlerin mekanlarında tabloların aynısı kostümlü, modelli canlandırma yapılarak birebir fotoğrafları çekildi.
Resm-i Mekan dönem tablolarının mekanlarının gerçek olduğunu ve bu mekanların Bursa’da hala var olduğunu ortaya çıkarmak amaçlı hazırlanmış bir projedir.
Osman Hamdi Bey başta olmak üzere Jean-Léon Gérôme (Fransız Ressam), John Frederick Lewis (İngiliz Ressam), Rudolf Ernst (Avusturyalı Ressam), Stanislaus Chelebowski (Polonyalı Ressam), Sir Frederic Leighton (İngiliz Ressam), İbrahim Çallı, Şefik Bursalı, Ali Avni Çelebi, Namık İsmail, Mehmet Ali Laga‘ya ait olan birçok ünlü tablonun canlandırılması profesyonel tiyatro sanatçılarının modellik yapması ile gerçekleştirildi.
Arzuhalci – Osman Hamdi Bey
Projeniz çok farklı, bu fikir nereden aklınıza geldi?
Bursa Yeşil Camii‘nin içerisinde gezerken tesadüfen Kaplumbağa Terbiyecisi‘nin mekanını öğrenince, yıllarca resim ve sanat tarihi eğitimi almış biri olarak “biz neden bunu bilmiyoruz?” dedim.
O an ilham geldi ve tiyatroda izlediğim oyunculardan birine resimdeki kostümü giydirip orada öyle fotoğraflamak istedim. Bu fikir beni çok heyecanlandırdı. Tüm sanatlar yaratmak için itici güç olarak huzursuzluğa ihtiyaç duyarmış.
Bu eserleri yıllardır biliyor olmamıza rağmen ve Bursa’da yaşayan bir birey olarak eserlerdeki bu mekanların Bursa’da var olduğunu kanıtlayan bir çalışma yapılmamış olmasının bende bıraktığı huzursuzluk ile araştırmalarıma başladım. Bursa’da resmedilen birkaç resim daha çıktı. Modeller olmadan bunu yapamazdım.
Camiden Çıkan Sultanlar – Osman Hamdi Bey
Ertesi gün ilk olarak tiyatro sanatçısı ve oyuncu Aykan Yılmaz ile görüşüp kendisine “Osman Hamdi Bey olur musun?” dediğimde “seve seve” demesiyle tüm Osman Hamdi Bey tablolarının içinden geçmek çok keyifliydi.
Devamında Stanislaus Chelebowski’ye ait olan eserde model olmayı kabul eden oyuncu Burhan Narınç‘a, Rudolph Ernst’e ait olan resimde model olan Oyuncu Mustafa Acar ve Yusuf Naz‘a, Jean-Léon Gérôme’nin eserlerindeki model Gürkan Sargın‘a, John Frederick Lewis resimlerinde model olan Alper Kölemen‘e ve diğer fotoğraflarda model olan; Aygül Öztürk, Salih Kuş, Nagihan Şentürk, Eslem Şentürk, Merve Söner, Batuhan Özgür, Saleh Muhammed‘e çok teşekkür ediyorum.
Çekim esnasında bir destek aldınız mı?
Açıkçası birçok şeyi tek başıma yaptım diyebilirim. Hiçbir yerden maddi destek almadım. Modellerimin gönüllü olarak poz verdiğini söylemeden geçemeyeceğim. Çekim öncesi sanat tarihçisi, ressam vb. kişiler bulundu ve resimler analiz edildi.
Her resme uygun model seçimi yapıldıktan sonra onların ölçülerinde kostümler hazırlandı. Kostümler sarıklar vs.. bazen diktirildi bazen de kiralandı. Resmin içinde yer alan kilim, silah, teber, keşkül-ü fukara gibi objeler antikacılardan sağlandı. Rahle, Kuran muhafazası, arzuhalci sehpası gibi parçalar da marangozda yaptırıldı. Hepsinin organizasyonu benim elimdeydi.
Bursa’da Yeşil Camii’de – Osman Hamdi Bey
Bu projede mekanlar dışında tanıtılan başka bir şey var mı?
Evet var. Tablolardaki mekanları tanıtırken eş zamanlı olarak eserlerde ve mekanlarda görünen Osmanlı’ya ait mimari, çini, el dokuma, ahşap oyma, kündekari, hat sanatı, metal işleme, cam işleme, mermer işleme, sedef kakma, mermer oyma, giyim kültürü, musiki sanatı gibi kültürümüze özgü sanatlar da tanıtılıyor.
Projenin yapımı ne kadar zaman aldı?
2016 Aralık ayında bu fikir bende oluştu ve o heyecanla hemen araştırmalara başladım. 2017 Ocak ayında Kaplumbağa Terbiyecisi‘ni mekanında fotoğraflayarak çekimlere başladık. Resmi bulmak, resmin doğru mekanını tespit etmek, Sanat Tarihçi bulup ona yorumlatmak, kumaş almak, modeli seçmek, modelin ölçülerini almak, kostüm tasarlamak, diktirmek, resmin içindeki objeleri (Buhurdan, keşkül, teber, şamdan hali, silah, sadak vs…) antikacılardan bulmak, marangozdan rahle masa vs… yaptırmak. Genelde her bir resmin hazırlığı en az 1-2 ay sürdü. O nedenle 2 yılın üzerinde zaman aldı diyebilirim.
Dış mekan çekimlerinde resimler ile fotoğrafların aynı olması için bazen ışığın saatini bazende mevsimini bekledim. Örneğin; Karlı Irgandı Köprüsü‘nü çekmek için 2 yıl kar yağsın diye bekledim ve sonunda onuda çektim. 2019 da Projeyi 40 eser ile sonlandırdım. Ve sergilere başladım.
Kuran Okuyan Hoca – Osman Hamdi Bey
Sergilerinizi nerelerde açmayı düşünüyorsunuz?
Resm-i Mekan Projemin ilk sergisini 2019 ekim ayında Panorama 1326 Bursa Fetih Müzesi’nde açtım. Türkiye’de bir ilk olan bu projenin sergisi çok büyük ilgi gördü ve tüm basında yer aldı. Sıradaki sergilerimi Türkiye genelinde yapmayı düşünüyorum. Yabancı ressamların da eserleri olduğu için onların ülkelerinde de bu sergiyi yapmak isterim. İngiltere, Fransa, Polonya, Avusturya. Hatta eserlerin orijinallerinin sergilendiği müzelerin olduğu ülkelere de sergimi taşımak isterim. Kısacası Türkiye ve dünya çapında diyebiliriz.
Prayer Time – Stanislaus Chelebowski
Projeniz sadece sergi ile mi sınırlı?
Aslında ilk olarak fotoğraf sergisi yapmak için yola çıkmıştım ama eserleri araştırırken edindiğim bilgileri havuza döküp kitap oluşturdum. “Resm-i Mekan – Bursa” dönem resimleri ve fotoğraflardan oluşuyor. Aynı zamanda eserlerde görünen mekan ve materyaller (buhurdan, keşkül, teber, şamdan vs…) hakkında bilgiler içeriyor. Yine eserlerde görünen hat yazılarının ve kitabelerin anlamları bulunuyor.
In the Mosque – Rudolph Ernst
Her resmin içinde görünen şamdan, kandil, rahle, halı, buhurdan vs. objelerin şuan hangi müzelerde olduğu ile ilgili bilgiler Bursa ve İstanbul’daki müzeler ziyaret edilerek o objelerin envanter numarasına kadar tespit edildi ve müzelerden bilgi alındı.
Eserlerde görünen hat yazıları ve kitabeler ilgili rehberlere okutuldu ve anlamları araştırıldı ve bu bilgilerde eklendi. Resimlerin orijinallerinin şuan hangi müzede olduğu araştırıldı. Kültür, Sanat, Tarih, Turizm alanlarını kapsayan kitap 40 eser ile 200 sayfalık bir kitap oldu. Hazırlanan kitap Yabancı ressamlarda olduğu için Türkçe ve İngilizce olarak baskısı yapılacak böylelikle yurt dışında da satışı sağlanacaktır. Kitap için yayın evi araştırıyorum henüz basılmadı.
Projenizde sergi ve kitaptan sonra yapmak istediğiniz bir şey var mı?
Evet var. Bu projenin belgeselini çekmek istiyorum hatta iyi bir sponsor bulabilirsem bir sinema filmine dönüştürmek isterim. Bununla ilgili çok kitap okudum ve senaryo yazılarım var sırası ile hepsi olacak. İlgililere duyurulur. Van Gogh’un resimlerinden sinema filmi yapıldı, bunun Türkiye versiyonu neden olmasın?
Portal of the Green Mosque – Jean-Léon Gérôme
Bu projeden sonra sırada ne var bizimle paylaşmak ister misiniz?
Açıkçası Bursa’ya ait olan resimleri araştırırken diğer şehirlerin resimleri de elime geçti. Her şehir için böyle bir çalışma yapmak isterim. Şimdilik yapılacak projeler dosyasında “Resm-i Mekan – İstanbul” versiyonu sırada bekliyor diyebilirim.
Sultan Mehmet Türbesi İçi – John Frederick Lewis
Eklemek istediğiniz son sözünüz var mı?
Geleceği sağlam temeller üzerine inşa etmenin yolu tarihi doğru okumaktan geçer ve geçmişine yabancı kalan milletlerin ilerleme kaydetmesi kaçınılmazdır. Bu sebeple tarihimizin ve Bursa’mızın bu güzel yönünü de ortaya çıkarmış olmanın sevincini yaşıyorum. Umarım Resm-i Mekan tüm sanatsever ve Bursa hayranlarına iyi bir rehber olur ve devamı gelir.
Biyografi: Neslihan Sağır Çetin
Fotoğraf Sanatçısı Neslihan Sağır Çetin, 1984 Bursa doğumlu. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Fotoğrafçılık Bölümü mezunu. 2010 yılında New York’ta fotoğrafçılık okulu olan International Center of Photography (ICP)’de eğitim aldı. Pek çok stüdyo çekiminde asistanlık yaptı. Moda fotoğrafçılığıyla ilgilenen Neslihan Sağır Çetin, Westchester Community Collage’de yabancı dil eğitimini tamamladı. Afrika, Avrupa ve Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde kısa ve uzun metrajlı film çekimleri setlerinde görev aldı. Bursa’da bir reklam ajansında stüdyo sorumlusu olarak profesyonel fotoğrafçılık yaptı. Fotoğraf üzerine kişisel ve karma sergilere katıldı. Lise ve üniversitelerde fotoğrafçılık üzerine seminerler vermekte ve workshoplar düzenlemektedir.
Diğer fotoğraflar için: Neslihan Sağır Çetin’in Instagram sayfası
