İzmir depreminin ölçümü nasıl olur da Kandilli Rasathanesi ve AFAD tarafından farklı verildi? “0.4’lük farkın lafı mı olur?” demeyin!
Deprem ölçüm katakullisi
İzmir depreminin şiddeti konusunda iki farklı açıklama yapıldı. Bir bilim kurumu olan Kandilli Rasathanesi depremi 7,0 açıklarken devlet kurumu olan AFAD ise 6.6 olarak açıkladı.
“Ne var yani sen de amma müşkülpesent adamsın; 0.4’ün lafı mı olur?” demeyin!.. Depremin şiddeti aritmetik (2,4,6,8,10,12) değil, logaritmik (2,4,8,16,32,64) artış gösterdiğinden 7.0 ile 6.6 arasındaki fark 0.4 değildir. 7.0 büyüklüğündeki bir deprem, 6.6 büyüklüğündeki bir depremin belki 50, belki de 100 katı şiddetindedir.
Burada anlaşılmayan nokta şu: Bunu hesaplamanın formülü var, kuralı var. Nasıl oluyor da matematiksel kuralların geçerli olduğu bir işlemde farklı iki sonuç bulunuyor.
Nedeni şuymuş:
Deprem ölçme yönteminde 5 farklı metot varmış. Burada 2 metottan bahsedeceğim, diğerleri konumuz dışı.
Bunlardan en sık kullanılanı Yerel Büyüklük Ölçümü (Richter ölçeği). Bu yöntem çok basit, ilkokul 2 seviyesine hitap ediyor. Ancak bir sakıncası var; 4 şiddetinin üstündeki depremleri yanlış hesaplıyor. Bu yüzden Kandilli Rasathanesi diyor ki; önemsiz derecede küçük depremleri Richter ölçeğiyle hesaplayalım; 4’ün üzerindeki depremlerde ise farklı bir metot kullanalım. Yani; deprem 4’den büyükse bu metotla hesaplama yapma; sonuç yanlış çıkar; yöntemi değiştir ve Moment Büyüklüğünü hesapla diyor. Ancak bu yöntemin de bir zorluğu var; hesaplama işlemi çok karmaşık. O yüzden bunu sadece 4’ün üzerindeki depremlerde kullan, diğerlerinde kullanma; beyin bedava değil diyor.
Devlet ise ben zor yöntemle uğraşamam, basit yöntemi kullanacağım diyor. Yalnız bu basit yöntem (Richter) şiddeti düşük çıkarıyor. Şark kurnazı bunu kimseye söylemiyor tabii. Yani yanlış hesaplanması önemli değil, düşük çıksın yeter diyor. Tıpkı enflasyon hesaplaması gibi. Bu da Devlet-i Ali nin hoşuna gidiyor tabii.
Olay bu. Yoksa, Dünya Bankası’nın deprem yaşayan ülkelere derece başı 1 milyar dolar yardım yaptığını duysalar, bırak 6.6’yı, sonucu 96.6 bulmak için logaritmaya ters takla attırmazlarsa namerdim.
