Ekonomik krizin geldiği boyut: Vatandaşa kaşıkla verilirken, kepçeyle geri alınıyor! Maaşlara yapılan zamlar yüzde 8.36’da kalırken, yurttaşa yansıtılan zamlar yüzde 33’ü buldu. Yılın daha ilk ayında peş peşe yapılan zamlar, ücretlere yapılan komik artışları çoktan eritti!
Ekonomik krizin boyutu: Sadece gıda harcaması düşülünce asgari ücretliye 173 TL kalıyor!
AKP’nin ekonomi politikalarının faturası yurttaşa çıkmaya devam ediyor. 2020’de zirve yapan bütçe açıkları, karayollarından şehir hastanelerine verilen ödeme garantilerinin her yıl daha da artmasının bedelini halk ödüyor.
Buna rağmen salgının derinleştirdiği ekonomik kriz ortamında maaşlara yapılan zamlar yüzde 8.36’da kalırken, vatandaşa yansıtılan zamlar yüzde 33’leri buldu. Bazı gıda ürünlerinde ise bu zamlar yıllık yüzde 100’leri aşıyor.
2021’de verilecek asgari ücretin 2 bin 825 TL’ye çıkarılmasıyla övünüldü ancak yılın daha ilk ayında sadece gıda alışverişini kapsayan açlık sınırı bir ayda 62 TL artarak 2 bin 652 TL’ye çıktı.
Buna kira, fatura gibi diğer tüm zorunlu harcamaların eklendiği yoksulluk sınırı ise sadece 2021 Ocak’ta aylık 202 TL birden arttı. Bir ayda doğalgaz yüzde 2, elektrik yüzde 6, kiralar ise yüzde 12.28 zamlandı. Ekonomik krizin ulaştığı boyut vatandaşı perişan etti.
Ekonomik krizin madde madde geldiği boyut:
1) Faturalar kabardı: Yeni yılın ilk günü elektriğe yüzde 6 zam geldi. Elektrik Mühendisleri Odası’nın verilerine göre, 230 kilovatsaatlik asgari elektrik tüketimi olan bir ailenin aylık faturası 1 Ocak 2021 itibarıyla 183.4 liraya yükseldi. Son üç yılda elektrik faturaları yüzde 94 zamlanmış oldu. Öte yandan, 2021 Ocak’ta doğalgaz fiyatlarına iki kez zam yapıldı. Yılın ilk günü yüzde 1 zamlanan doğalgaz, önceki gün yüzde 1 daha zamlandı.
2) Bir yudumdan 2 TL vergi: Yılın ilk ayında alkollü içkilerden alınan ÖTV yüzde 17.07 arttı. Yani 70’lik rakıdan alınan ÖTV ve KDV toplamından oluşan vergi 112 liradan 132 liraya çıktı. Yapılan hesaplamalara göre, her yudumda bir santilitre içildiği kabul edilirse, bir yudum rakıdan alınan vergi 2 liraya çıkıyor.
Avrasya Tüneli’ne yüzde 26 zam
3) Köprüler ateş pahası: 2021’in ilk günlerinde otoyol ve köprü geçiş ücretlerine yapılan yaklaşık yüzde 26 zamdan sonra bir yüzde 26’lık zam da Avrasya Tüneli‘ne yapıldı. Avrasya Tüneli’nin tek yön geçiş ücreti 46 TL’ye yükseldi. Öte yandan, bir otomobilin geçiş ücreti 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ile Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nde 10.50 TL’den 13.25 TL’ye, Osmangazi Köprüsü’nde 117.90 TL’den 147.50 TL’ye; Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde ise 21.90 TL’den 27.50 TL’ye yükselmişti.
Deprem Vergisi yüzde 33 zamlandı
4) Haberleşme! Özel İletişim Vergisi (ÖİV) yüzde 33.3 zamlandı. 4 kişilik bir ailenin haberleşme gideri vergiler dahil 3 bin 737 TL idi. Vergideki bu artışla, haberleşmeye ödeyenen vergi 74 TL arttı.
5) Emekli ne yapsın? Tüm bu zamlardan sonra, asgari ücretliler ile memur ve emeklilere yapılan ücret artışlarının yetersizliği tepki çekiyor. 2021’in ilk 6 ayı için enflasyon farkı dahil memur ve memur emeklisine yüzde 7.36 ücret artışı yapılmıştı. SSK ve BAĞKUR emekli maaşlarına ise 2020’nin ikinci 6 ayı için yüzde 8.36 zam yapıldı.
En düşük memur maaşı 3 bin 812 liradan 4 bin 92 liraya, en düşük emekli memur aylığı da 2 bin 814 liradan 3 bin 21 liraya çıktı. En düşük işçi emeklisinin aylığı 1335 liradan 1447 liraya yükseldi.
Tarladan sofraya 4 kat pahalı!
Tarlayla market arasındaki fiyat farkı 4 katına çıktı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 2021 Ocak’ta, yurttaşın lahana ve maydanozu 4 kat; süt, patates ve marulu 3 kat daha pahalıya satın aldığını söyledi.
Buna göre üreticide 68 kuruş olan lahana marketlerde 2 lira 70 kuruşa, 50 kuruş olan maydanoz 1 lira 96 kuruşa, 2 lira 73 kuruş olan süt 8 lira 94 kuruşa ve 67 kuruş olan patates 2 lira 17 kuruşa satılıyor.
Üretici ve tüketici fiyatları arasındaki makasın bir türlü kapanmadığına dikkat çeken Bayraktar, “Bütün kesimler sorumlu davranmalı, spekülasyona fırsat verilmemeli, tedbirler zamanında alınmalıdır. Üreticilerimizin yeterli gelir elde etmesini, tüketicilerimizin güvenilir gıdaya uygun fiyatla erişebilmesinin sağlanmasını istiyoruz” dedi.
Şeker de zamlandı
Ocak ayında markette 22, üreticide 13 üründe fiyat artışı yaşandı. Ocakta fiyatı en fazla artan ürünün markette süt, üreticide salatalık olduğu belirtildi. Öte yandan, Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ, bir kilogram kristal şekerin fiyatını KDV hariç 3.57 liradan 3.93 liraya, KDV dahil 4.2444 TL’ye çıkarıldı.
Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ tarafından yapılan açıklamada, tarımsal kökenli saf etil alkol satış fiyatı da KDV hariç 8 TL, KDV dahil 9.44 TL olarak belirlendi. 2019 yılında yapılan zamla Türkşeker’in 50 kilogramlık Polipropilen torbadaki bir kilogram kristal şeker satış fiyatı, KDV hariç 3.57 TL’ye, KDV dahil fiyatı da 3.8556 TL’ye, tarımsal kökenli saf etil alkol satış fiyatı da KDV hariç 5.46 TL’ye, KDV dahil 6.44 TL’ye yükseltilmişti.
Bakkallar borç yazıyor, veresiye yüzde 32 arttı!
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İstanbul İstatistik Ofisi’nin “İstanbul Bakkalları ve Veresiye Alışveriş Pratikleri Araştırması”na göre bakkalların yüzde 71’i veresiye defter tutuyor. 39 ilçedeki 402 mahalle bakkalı ile yapılan araştırmaya göre:
– Pandemi öncesi döneme göre bakkallardan veresiye alışveriş yapan kişi sayısı yüzde 32 arttı. En fazla veresiye satılan ürünler ekmek, yumurta ve sigara oldu.
– Pandemi öncesi dönemde veresiye defterinde yazan toplam borç miktarı, ortalama olarak 12 bin 733 TL iken pandemi sürecinde yüzde 54.8 artarak 19 bin 717 TL’ye çıktı.
– Son on yılda, ülke genelinde faaliyet gösteren bakkalların sayısı ise yüzde 30’un üzerinde azaldı. İstanbul’da ise 20 bin civarında bakkalın faaliyetine devam ediliyor.
17 ayın zirvesi
İstanbul’da perakende fiyatlar ocakta yıllık yüzde 15.05 artarak 2019 Ağustos ayından bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı verilerine göre, ocakta bir önceki yılın aynı ayına göre İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi yüzde 15.05, bu dönemde toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları indeksi ise yüzde 17.75 olarak gerçekleşti.
Veriler bir önceki ayla kıyaslandığında ise İstanbul’da ocakta bir önceki aya göre perakende fiyatlar yüzde 1.16, toptan fiyatlar yüzde 1.31 arttı.
Doğalgaz zammı otomatiğe bağlandı
Şubat ayıyla birlikte zam gelen ürünlerden biri de doğalgaz oldu. Fiyatların bir ayda ikinci kez artırıldığını belirten CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, yüzde 1 olarak açıklanan fiyat artışını değerlendirdi.
“İktidar Karadeniz’deki rezervle ilgili müjde verdi, müjdeler zam olarak döndü. Enerji Bakanı doğalgaz tüketiminde rekor kırılmasıyla övündü. Rekor oranda gelmeye başlayan faturalar ise ısınmak isteyen yurttaşlarda soğuk duş etkisi yarattı” diyen Ahmet Akın, şunları söyledi:
“Pandeminin de etkisiyle doğalgaz fiyatları dünya genelinde düşerken, ülkemizde otomatik zamlarla artmaya devam etmesi akılları karıştırmaktadır.” CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak da tweet atarak “Doğalgaza zamlar otomatiğe bağlandı” dedi.
