Dijital teknolojilerdeki gelişmeler yeni bir çığır açıyor. Artırılmış Gerçeklik (AR), Sanal Gerçeklik (VR) ve Karma Gerçeklik (MR) geleceğin görsel teknolojileri arasında yer alıyor. VR teknolojisi 1960’larda geliştirilmiş olsa da güncel gelişmeler ve potansiyel kullanım alanları ile bu teknoloji çok daha fazla önem kazanıyor.
AR ve MR cihazları kullanıldıkları pozisyona göre; başa takılan (head-worn), Başa monteli ekran (HDM), elle tutulan (hand-held) ve uzaysal (spatial) ekran olmak üzere farklı ekranlar taşıyor. Dolayısıyla, dijital ortamı izlemek için; ekranı başınıza takabilir, AR VR gözlüklerini kullanabilir ya da bir tablet kullanabilirsiniz. Bu cihazlar, kamera, sensor ve PC ya da tablete bağlanabilen ve 2B, 3B görüntü sağlayan küçük projektörler taşıyabiliyor. Her bir ekran türü, optik, video tabanlı ya da yansıtma mekanizmalı sistemler gibi farklı teknolojilere bağlı olarak geliştirilebiliyor. Bu teknolojiler birbirinden farklı takip sistemleri, dokunmatik yapılar ve uygulamalar da içerebiliyor.
AR, VR ve MR nedir?
Bu teknolojilerin tanımları hala tartışılsa da zihinlerde netlik sağlamak için şu şekilde tanımlanabilirler:
Sanal Gerçeklik – VR
Sanal gerçeklik, bilgisayar tarafından geliştirilmiş ve suni dijital ortamları yaratıyor. Bir diğer ifade ile VR, hareketlendirilmiş ya da kaydedilmiş video içeriklerini kapsayan sanal içerikler sağlar. VR gözlükleri sizi sanal olarak bambaşka alemlere taşır. Bu sayede çevreniz sanal bir dünya ile sarmalanır ve kendinizi farklı bir yerde hissedebilirsiniz. Bu amaçla üretilmiş farklı VR gözlükleri mevcuttur; Oculus Rift, Sony VR, Samsung Gear VR gibi. 2021 – 2022 VR teknoloji trendlerine bu bağlantıdan (İngilizce) erişebilirsiniz.
Artırılmış Gerçeklik – AR
AR, VR’dan farklı olarak bilgisayar tarafından geliştirilen sanal deneyimleri gerçek dünya ile birleştiriyor. Bu sayede AR gözlüğü takan birisi baktığı yerde gerçek dünyada olandan çok daha fazlasını görür. Mesela; AR gözlükleri ile alışveriş yapıyorsanız, baktığınız ürünlerin taşıdığı özellikleri ya da fiyatlarını ekranda görebilirsiniz. Ya da bir AR aracı ile ev bakıyorsanız, incelediğiniz yapının tarihini, değerini, yapı malzemelerini bile öğrenebilirsiniz. AR gözlükleri arasında; Epson Moverio, Epson BT200, ODG R7 sayılabilir. 2021 Yılının AR uygulama trendlerine bu bağlantıdan (İngilizce) ulaşabilirsiniz.
Karma Gerçeklik – MR
Hibrid gerçeklik olarak da adlandırılan MR, gerçek ve sanal nesneleri gerçek bir ortamda bir araya getiriyor ve kullanıcı ile etkileşimini sağlıyor. Bu yenilikçi teknolojinin taşınabilir ve kullanıcı dostu olması da popülerliğini artırıyor. MR gözlüklerinin örnekleri arasında; Microsoft HoloLens ve Meta2 bulunuyor. Yakın gelecekte evde ve iş yerinde elektronik cihazların bu başlıkların giyilmesi ile kontrol edileceği düşünülüyor.
Bu alandaki yeni teknolojilerden birisi de Microsoft’un HoloLens ürünüdür. Bu teknoloji, holografik hesaplamayı mümkün kılıyor. Ayrıca Yıldız Savaşları filminde olduğu gibi kullanıcının holografik görüntüler ile etkileşimine de izin veriyor.
HoloLens, AR ve VR arasındaki farkı kaldırıp adeta her iki teknolojiyi birleştiriyor. Cihaz, diğer dijital gerçeklik teknolojilerinden farklı olarak kendi bilgisayarını taşıyor. Dolayısıyla harici bir bilgisayara ihtiyaç duymuyor. Hızlı İntel işlemcisi görsel kaliteyi artırırken, yüksek çözünürlüklü objektif harika bir görsel deneyim sağlıyor. Yenilikçi tasarımı da rakiplerine göre kullanıcıları fazlasıyla etkilemeyi başarıyor.
Video – Microsoft HoloLens 2 AR Headset (İngilizce)
Uygulama alanları
Dijital teknolojilerin uygulama alanları oldukça geniş bir skalada yer alıyor. VR, özellikle oyun, video, turizm sektörü gibi eğlence ortamları için uygun gösteriliyor. AR ve MR teknolojileri ise bundan çok daha fazlasını sunuyor. Bu teknolojilerin endüstri ve medikal gibi alanlarda popülerleşip verimliliği artırması bekleniyor.
AR ve MR teknolojilerinin çalışma ortamının performansını artırarak verimliliğe direk pozitif etki yapması bekleniyor. Geliştirilen bu yeni teknolojiler ile sanal etkileşimlerin artması ve sanal kontrollerin gelişmesi de söz konusu olacak. Gelin hep beraber olası kullanım alanlarına göz atalım.
1. Eğitim
Tahmin edebileceğiniz gibi bahsedilen bu teknolojiler öğrencilerin eğitimi için ideal teşkil ediyor. Pahalı laboratuvar malzemeleri yerine bu sanal gerçeklik gözlükleri ve tabletleri kullanılabilecek. Örneğin; tıp öğrencileri sanal mankenleri incelerken mühendislik öğrencileri holografik makineleri dijital teknolojiler aracılığıyla çalışabilecek. Simülasyon tabanlı ya da etkileşimli dijital gerçeklik uygulamaları öğrencileri eğlendirirken, öğrenmelerini de sağlayacak.
2. Sağlık
Sağlık uygulamaları bakımından da bu gerçeklik teknolojilerinin hem eğitim hem de ameliyat desteği açısından büyük desteği olacağı düşünülüyor. Örneğin; bir doktor AR ya da MR gözlükleri ile X-ışını sonuçlarını ya da diğer test sonuçlarını detaylı şekilde inceleyebilir. Ayrıca AR gözlüklerinin yüz tanıma teknolojisi ile birlikte kullanılması ile doktorlar hastanedeki her bir hastaya ait bilgiye anında ulaşabilir.
3. Savunma Sanayii
Geleceğin görüntü teknolojilerinin askeri alanda da önemli rol oynacağı görülüyor. Simülasyonlar, eğitim amacıyla ya da karar verme süreçlerinde kullanılabilir. Bu teknolojilerin en büyük avantajı gerekli malzeme masraflarını ortadan kaldırmasıdır.
4. Havacılık
Her adımında özen isteyen havacılık endüstirisinde de dijital teknolojiler kullanılabilir. Uçak tasarımından performans değerlendirmesine ve de üretim hattına kadar farklı alanlarda AR,VR ve MR teknolojileri kullanılabilir. Günümüzde Airbus, uçakları müşterilere gösterirken VR teknolojilerini kullanıyor. Avrupa Uzay Ajansı (ESA), ise bakım işlerinde AR teknolojilerini kullanıyor ve MR, AR teknolojilerini Mars uçuş personelinin eğitimlerinde kullanmayı planlıyor.
5. Turizm
VR teknolojileri özellikle tatil severler için eşsiz olanaklar sağlıyor. VR gözlükleri ile istediğiniz ülkenin istediğiniz şehrine sanal olarak uğrayabilir, sokakları ve müzeleri gezebilirsiniz.
Günümüzde bazı turizm firmaları tatil beldelerinin keşfedilmesi için VR gözlükleri ile o bölgede dolaşma imkânı da veriyor. AR tabanlı akıllı telefonlar ise tatil sırasında etrafınızdaki nesneleri tanıyarak size kılavuzluk yapabiliyor.
6. Eğlence
VR teknolojileri eğlence sektörü için büyük olanaklar sunuyor. Yüksek teknolojili oyun platformları oyuncu arkadaşlar için büyük bir haber. Sanal gerçeklik, evde sinema, TV ve benzeri eğlence ortamlarını da destekliyor. Günümüzde yüzlerce VR oyunu geliştirilme aşamasında bulunuyor. Öte yandan HoloLens gibi teknolojilerle artan veri transferi oranları ve 5G teknolojisi ile holografik televizyonlar mümkün görünüyor.
7. Moda ve Tasarım
Gelişen dijital teknolojiler ile moda ve tasarım endüstrisi de satış ve tanıtımda büyük bir atılım yapıyor. L’Oreal’e ait olan Makeup Genius uygulaması ile kullanıcılar AR teknolojisi yardımı ile sanal olarak güzellik ürünlerini cep telefonları aracılığı ile deneyebiliyorlar.
8. İç Tasarım
İç tasarım da AR ve MR teknolojilerinden payını alıyor. Mobilya alırken AR tabanlı uygulamalarla ürünlerin evinizde nasıl duracağını görebilirsiniz. Mobilyaların renklerini değiştirebilir, farklı modelleri deneyebilir ve odanız için en uygun olanları kolayca seçebilirsiniz.
9. Endüstri
Bu uygulamalar, eğlencenin yanı sıra özellikle endüstride performansı artıması ve operasyonel verimliliği yükseltmesi ile de ön plana çıkıyor. İlgili verileri erişmeyi kolaylaştıran görüntü teknolojileri, insanların ve diğer cihazların kaynakları daha iyi kullanmasını sağlıyor. Ayrıca, gerekli süreyi, maliyeti ve olası hataları da azaltıyor. Günümüzde Ford ve Audi VR, AR teknolojilerini, en uygun ve verimli ürünleri bulmak için farklı parametreleri test etme işleminde kullanıyor.
10. Ortaklıklar
AR ve MR tabanlı cihazlar, ortak çalışmaları da destekliyor. Dolayısıyla, gerçeklik teknolojilerinin ekip çalışması gerektiren projelerde çığır açması bekleniyor. Mimarlar, mühendisler ve tasarımcılar farklı parametreleri bu teknolojilerle deneyebilir ve sonuçları kolayca görebilir.
11. Uzaktan Destek ve Uzaktan Çalışma
AR ve MR teknolojileri, günümüzde yaygın olan uzaktan çalışma için de destek sağlıyor. Uzmanlar, lokasyon ve dil kaygıları taşımadan uzaktan bir arada çalışabiliyor. Gerçek zamanlı dil desteği veren bu teknolojiler, özellikle uluslararası çalışmalar için büyük kolaylık sağlıyor.
12. Montaj ve Bakım
Artırılmış gerçeklik, bakım ve montaj elemanları için en karmaşık işleri kolaylaştıran bir araç haline geliyor. Üretim alanında da zorlu montajlarda AR kılavuzluğu kullanılabiliyor. Bu işlem için teknisyenlerin baş aparatalarını ya da tablet kullanması yeterli oluyor. İşlem yapılan yere tutulan cihaz için ekranda çıkan bilgilerle bozuk ya da kırık parçalar belirlenip tamir edilebiliyor.
13. Pazarlama
AR ve MR teknolojileri, ürünlerin müşterilere tanıtılması açısından da önemli bir rol oynuyor. Bir araç satıcısı ya da giysi satan bir mağaza, farklı ürünlerin ve renklerin kolayca denenmesi için bu cihazları kullanabilir.
Sonuç olarak, VR, AR ve MR teknolojileri yakın gelecekte yaşam tarzlarını oldukça değiştirecek. Yukarıda bahsi geçen alanlar ve yeni oluşacak birçok alanda bu teknolojiler kullanılacak, dolayısıyla tahmin bile edemeyeceğiniz bir gelecek bizi bekliyor olacak. Belki de insanlık gerçeklikten tamamen kaçıp sanal aleme sığınacak. Hazır mısınız?
