Bugün Dünya Çocuk Hakları Günü… Birleşmiş Milletler’in 20 Kasım 1989 yılında kabul ettiği ve 193 ülkenin imzalayıcısı olduğu Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, tüm dünyada Çocuk Hakları Günü olarak kutlanıyor. Bilindiği üzere Yargı Reformu paketlerle devam ediyor. 5. Yargı Paketi ise Çocuklarla ilgili olarak İcra ve İflas Kanunu, Türk Medeni Kanunu ve Çocuk Koruma Kanunu’nda yapılacak olan bazı önemli değişiklikleri içeriyor. Değişiklikler hukuk dünyasının yanında vatandaşları da yakından ilgilendiren nitelikte.
Yapılan bu değişiklikte özellikle velayet ve çocuk teslimi konularıyla ilgili kanuna yeni maddeler eklenerek çocuğun üstün yararı için önemli adımlar atıldı.
Kanun teklifinin gerekçesinde şu ifadelere yer verildi:
“Mevcut sistemde çocukla kişisel ilişki kurulması süreci eşler ve hatta aileleri arasında başkaca yeni ihtilafların doğmasına sebebiyet verebilmektedir. İlam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesi sürecinde yaşanan bu ve benzeri şikayetlerin giderilmesi amaçlanmaktadır.”
İşte yapılan önemli değişiklikler:
Öncelikle İcra ve İflas Kanunu‘nda yer alan ‘çocuk teslimi’, ‘çocukla şahsi münasebet tesisine dair ilamın icrası’, ‘çocuk teslimine ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilamların icrasında uzman bulundurulması’ ve ‘çocuk teslimi emrine muhalefetin cezası’ başlıklı maddeler yürürlükten kaldırılacak.
Kişisel ilişki kurulmasına dair kararın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayet kendisinde olmayan anne veya babanın talebi üzerine velayet değiştirilebilecek.
Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair aile mahkemeleri tarafından verilen ilam veya tedbir kararları, çocuğun üstün yararı esas alınarak, Adalet Bakanlığınca kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince yerine getirilecek.
Çocuğun üstün yararına hizmet etmede yetersiz kalındığı ve taraflar arasında yeni ihtilaflara neden olduğu gerekçesiyle; çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair mahkemeler tarafından verilen ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine dair müessese geliştirilecek.
Aile mahkemeleri tarafından verilen ilam veya tedbir kararları, Adalet Bakanlığı’nın Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri müdürlükleri tarafından yerine getirilecek. Müdürlüklerde; müdür, müdür yardımcısı, personel, psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı görevlendirilecek. Müdürlük bulunmayan yerlerde ise Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen hukuk mahkemeleri yazı işleri müdürlüğü tarafından kararlar yerine getirecek. Kararların yerine getirilesinde çocuğun yerleşim yeri müdürlüğü yetkili olacak.
Adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüğü ilam ve tedbir kararının yerine getirilmesi talep edildiği takdirde ilk işlemi düzenleyecek ve irtibata geçerek belirlenen gün ve saatte hak sahibine teslim etmek üzere çocuğu belirlenen yere getirecek. Yükümlüyle irtibat kurulamaması veya yükümlüğünün çocuğu getirmeyeceğini beyan etmesi yahut belirlenen yere getirmemesi halinde müdürlük derhal bir teslim emri gönderecek. Teslim edilmemesi durumunda çocuk nerede ulunursa bulunsun müdürlük tarafından alınarak hak sahibine teslim edilecek. Bu hallerde kolluktan yardım isteyebilecek ve zor kullanılabilecek.
Çocuk teslimine aykırı hareket edenler ima emrin yerine getirilmesini engelleyenler bir ay içinde yapılacak şikayet üzerine üç günden on güne kadar disiplin hapsiyle cezalandırılacak.
Disiplin hapsi nedir?
“Kısmî bir düzeni korumak amacıyla yaptırım altına alınmış olan fiil dolayısıyla verilen, seçenek yaptırımlara çevrilemeyen, ön ödeme uygulanamayan, tekerrüre esas olmayan, şartla salıverilme hükümleri uygulanamayan, ertelenemeyen ve adlî sicil kayıtlarına geçirilmeyen hapis” diye tanımlanıyor. Karar ile ile dört güne kadar disiplin hapsine konulabilir.
