Tarım Bakanlığı’nın ortak olduğu şirket, Sudan’dan 780 bin 500 hektar arazi kiralamış. Amaç kendi boş ve verimli topraklarımız dururken Sudan’da tarım yapmaktı. Şirketin faaliyet raporlarına göre Sudan, bir hektar bile arazi vermedi. Bir çalışanı olan şirketin yönetim kurulu üyesi 7 kişiden oluşuyor. Bu kişilere ne kadar huzur hakkı verildiği ise merak konusu.
Sudan’da tarım faaliyeti yürütmek amacıyla iki ülke arasında imzalanan anlaşma 2015’te onaylandı. Anlaşma sonrası kurulan Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık AŞ’nin 2020 faaliyet raporu ortaya çıktı.
“Kendi boş topraklarımız öyle dururken”
Sözcü yazarı Emin Çölaşan, Sudan rezaletini bugünkü köşesine taşıdı. Çölaşan şu ifadeleri kullandı:
• Tarım Bakanlığı’nın büyük ortak olduğu bir Türk-Sudan şirketi kuruldu. Tarım eski Bakanı Bekir Pakdemirli ekibiyle birlikte Sudan’a gitti, resimler çektirip demeçler verdi. Gerçekler bir süre sonra açığa çıktı. Böyle bir şirket gerçekten kurulmuştu ama çalışanı olarak sadece bir odacısı vardı. Ancak şirketten nasiplenen birileri hemen olmuştu. Altı adet yönetim kurulu üyesi ve bir de başkan! Bunlara huzur hakkı ve ikramiye olarak 2020 yılında toplam 416 bin lira ödenmişti.
- Hayali şirketten huzur hakkı ve ikramiye alanlar kimdir, necidir?
- Kendi boş topraklarımız öyle dururken Sudan’da toprak arayanlarda utanma sıkılma duygusu acaba kalmış mıdır?
- Bu projeyi kim hangi koşullarda başlatmış, Sudan’a bugüne kadar toplam ne kadar para ödenmiştir?
Bir çalışanı var
66.5 milyon TL sermayeli şirketin yüzde 80’i TİGEM’e yüzde 20’si ise Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığı’na ait. Şirkette altı yönetim kurulu üyesi ve bir de başkan var. Başka da kimse yok. Rapora göre, 31 Aralık 2020 itibarıyla personel sayısı bir kişi. Hiçbir faaliyet olmamasına karşın 1 Ocak 2020 ile 31 Aralık 2020 dönemi için yöneticilere sağlanan huzur hakkı ve ikramiye toplam tutarı 416 bin 695 TL.
Raporda, şöyle denildi: “TİGEM’e tahsis edilmesi gereken 780 bin 500 hektar arazinin devir teslimi Sudan’da yaşanan hükümet değişikliği ve Covid-19 nedenleri ile gerçekleşememiştir. Arazilerin TİGEM’e tahsis edilememesine bağlı Türk özel sektör firmalarına kiralama yapılamadığından tarımsal üretim gerçekleşmemiş, yatırım yapılmadığından faaliyette bulunulmamıştır. Kadro ihdasları, resmi yazı ile talep edilmiştir.”
Gider yüzde 100 arttı
Rapora göre 994 bin 598 TL tutarında gerçekleşen faiz gelirleri 2019’a göre yüzde 46 oranında azaldı. Azalış nedeni olarak 2020’de mevduat faiz oranlarının düşmesi gösterildi. Faiz gelirinin toplam gelirin yüzde 100’ünü oluşturduğu belirtildi. Diğer olağandışı gelir ve kârlar 2019 yılına göre yüzde 99 oranında azaldı. 116 bin 483 TL tutarındaki olağandışı gider ve zararlar 2019 yılına göre yüzde 100 oranında arttı. Bunun geçmiş yıllara ait yönetim kurulunun ücret ve ikramiye farkları ile yönetim kurulu üyelerine ödenen vergi iadelerinden oluştuğu belirtildi. Toplam giderlerin yüzde 15.4’ünü oluşturduğu kaydedildi.
Rapora göre, dönem kârı olan 238 bin 250 TL’den vergi ve yasal yükümlülükler (61 bin 707 TL) düşüldükten sonra dönem net kârının 176 bin 542 TL olduğu kaydedildi. Net kâr 2019’da 931 bin 673 TL’ydi.
“Tahsis olursa”
Şirketin 2018 ve 2019 yılı faaliyet raporlarında da Sudan’ın anlaşma kapsamında arazileri tahsis etmesi durumunda yatırımlara başlanacağı dile getiriliyor. Öte yandan TİGEM’in 2020 faaliyet raporunda da şirket için Sudan’ın başkenti Hartum’da da şube açıldığı belirtildi.
Hayaller
2018’de dönemin Tarım Bakanı Bekir Pakdemirli, Sudan’a gidip tarım arazilerini gezmişti. Pakdemirli, “En sonunda arazimize kavuşmuş olduk, şimdi içindeyiz” demişti. Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık AŞ binasının açılışını da yapan Pakdemirli, “Bu binada, ülkemize tahsis edilen 780 bin hektarlık tarım alanında çalışmalar yürütülecek, yeni tecrübeler elde edilecek” demişti. Bu “hayallerin” hiçbiri gerçekleşmedi.
