Mardin’in Midyat ilçesinde iki yıl önce tesadüfen bulunan mağaranın, farklı mekanlara geçişi olan bir yeraltı şehri olduğu anlaşıldı.
Mardin Midyat’ta tarihi keşif: Mağara, devasa yeraltı şehri çıktı!
Midyat ilçesinde yaklaşık iki yıl önce tarihi sokak ve evlerde başlatılan çalışma kapsamında bulunan ve temizlik yapılan mağarada, dehlizlerle farklı mekanlara geçiş sağlandığı belirlendi. Bunun üzerine yeraltı şehrini ortaya çıkarmak amacıyla kazı çalışmaları başlatıldı. Kazılar, 9 işçi, 2 arkeolog, 2 sanat tarihçi ve bir restoratör ile yürütülüyor.
İçinde ibadethane, silo, su kuyuları bulunan ve dehlizlerle geçişlerin olduğu yer altı şehrinde milattan sonra 2. ve 3. yüzyıla ait çok sayıda eser ortaya çıkarıldı. Bulgular, yer altı şehrinin Geç Roma döneminde kullanıldığını gösteriyor.
İlçede, Ulu Cami Mahallesinde iki noktada kazı çalışmalarının devam ettiği yeraltı şehri, “Matiate” olarak adlandırıldı. Antik ve Orta Çağ’a ait yapıların bulunduğu yer altı şehri, lokal bir bölgede değil ve ilçenin altının tamamı aynı yapılarla donatılmış.
Mardin Müze Müdürü ve aynı zamanda bölgede yürütülen kazıların başkanı Gani Tarkan, ilçenin tarihi Estel bölgesinde Midyat Belediyesince tarihi sokak ve evlerde yürütülen çalışmalar sırasında bir mağaranın belirlendiğini söylüyor.
Mağarada belediyenin talebi üzerine niteliğinin ve devamının olup olmadığının anlaşılması için temizlik çalışması başlattıklarını belirten Tarkan, “Evin altında tek bir parselde başladık. Mağaranın tek bir mağara olmadığını gördük. Dehlizlerle farklı evlere, farklı evlerin altındaki mağaralardan tünellerle geçiş sağlandığına şahit olduk. O tarihten sonra iki noktada kazı çalışmalarını başlattık.” diyor.
Midyat yeraltı şehrindeki en erken buluntular MS 2. yüzyıla ait
Yakın bir döneme kadar ahır veya kiler olarak kullanılan üç odalı bir mağarada başlattıkları çalışmanın devasa bir yeraltı şehrine doğru yol aldığını belirten Tarkan,
“İki noktada başlamıştık çalışmalara. İlk alan üç odalı bir mağaraydı. Oradan kuzey tarafa açılan bir tünel vardı. Tünelin uzunluğu şu an 100 metre. O tünelden farklı mekanlara geçiş sağladık. 49 oda bulundu. Kilise, sinagog gibi. Birkaçı ibadethane olabilir. Bu mekanların içerisinde silolar, su kuyuları var. Duvarlarda bazı bezemeler görüyoruz. Tarihi eserler çıkıyor bu mekanlardan. Şimdiye kadar en erken buluntu, milattan sonra 2. ve 3. yüzyıla tarihleniyor. Bu da bize Geç Roma dönemine ait bir yerde kazı çalışma yürüttüğümüzü gösteriyor.”
İki alanda yürütülen kazı çalışmalarının Midyat’ın tamamına yayılacak ve daha sonra ilçeye bağlı çevre köylerde de benzer kazı çalışmaları yürütülecek.
Şu anda yaklaşık yüzde 3’ünü kazdıklarını ve temizlediklerini belirten Tarkan, yüzey araştırmalarında yeraltı şehrinin ilçenin tamamına yayıldığını tespit ettiklerini söylüyor. Bu mekanların hepsi, dehlizlerle birbirleriyle bağlantılıydı.
İlk Hristiyanların sığındığı alanlar
Yer altı şehirlerinin benzer örnekleri Anadolu’da görülebiliyor ancak Midyat’taki yer altı şehri, bunlardan çok farklı özellikler taşıyor.
“Yeraltı şehri 1.900 yıldır kesintisiz kullanılıyor. İlk yapılışı saklanma veya kaçış alanı olarak yapılmış. Bilindiği üzere Hristiyanlık 2. yüzyılda resmi din değil. Hristiyanlığı kabul eden aileler, gruplar Roma’nın zulmünden kaçmak için yer altındaki şehirlere sığınıyorlar ya da yer altı şehri oluşturuyorlar. Muhtemelen Midyat yer altı şehri de bu amaçla yapılmış yaşam alanlarındandı. Sadece sığınak değil, yer altında en az 60-70 bin insanın yaşamış olduğunu tahmin ettiğimiz bir alan.”
“Altında farklı bir tarih yatıyor, farklı bir dönem var, üstü ise farklı bir tarih. Üsteki evler 17., 18. ve 19. yüzyıla tarihleniyorken altında bambaşka bir şehir var. O şehir ise 1900 yıllık bir şehir. Tamamı kazıldığında gerçekten dünyada ses getirecek bir yer altı şehri olacak. Kazı yaptığımız alanların benzer örnekleri Fransa ve İtalya bölgesinde var ancak çok daha küçük boyutlarda. Bu kadar geniş alana yayılmış bir şehir yok. Midyat yer altı şehri kapsadığı alan bakımından tek olacak.” (Kaynak: Arkeofili)
