Banknot matbaası geçen yıl para basma rekoru kırdı. Piyasaya yeni sürülen 685 milyon adet banknottan 493 milyonu 200 TL’den oluştu. 200’lük banknot bozuk para oldu.
Enflasyonla mücadelede başarı sağlayamayan Merkez Bankası (TCMB) çareyi para basmakta buldu. Merkez Bankası banknot matbaasını gece gündüz çalıştırınca piyasadaki banknot miktarındaki artış yüzde 24’e gelerek son 10 yıl ortalamasının iki katına ulaştı.
Emisyon hacmi de bir yılda 2.5 kata yakın arttı. Enflasyon paranın değerini düşürdüğü için Merkez Bankası 200 TL’lik banknotların basımına ağırlık verdi. Yıl boyunca basılan her 6 banknottan yaklaşık 5’i 200 TL’lik banknotlardan oluştu.
Vatandaşın cebi, alım gücü düşen, adeta bozuk paraya dönüşen 200 TL’lik banknotlarla doldu. Merkez Bankası 2022 Faaliyet Raporu’na göre, 2022 yılına girildiğinde piyasada 2 milyar 855 milyon adet banknot bulunuyordu.
200, 100, 50, 20,10 ve 5 TL’lik kupürlerden oluşan bu banknotların sayısı yılın sonuna gelindiğinde 3 milyar 540 milyona yükseldi. Yani Merkez Bankası bir yıl içerisinde tam 685 milyon adet yeni banknotu basıp piyasaya sürdü.
MESAİLER 200 TL İÇİN
Banknot matbaası geçen yıl neredeyse tüm mesaisini 200 TL basımına harcadı. Basılan 685 milyon adet yeni banknotun 493 milyonu 200 TL, 72 milyonu 100 TL olmak üzere 565 milyonu büyük banknottan oluştu.
Artık neredeyse bir değeri kalmayan 50, 20,10 ve 5 TL’lik banknotlardan ise sadece 120 milyon adet basıldı. Son bir yılda piyasadaki 200 ve 100 TL’lik banknotların miktar olarak payı yüzde 55’ten 61’e; değer olarak payı da yüzde 40.3’ten yüzde 56.6’ya fırladı. Yani vatandaş, fiyatı her geçen gün artan temel ihtiyaçlarını alabilmek için cebinde 200 TL ve 100 TL taşımak zorunda kaldı.
KAĞIT VE MÜREKKEP YETİŞMEDİ
Merkez Bankası para basmak için banknot matbaasını gece gündüz çalıştırınca banknot kağıdı ve mürekkep alımı için yaptığı harcamalar yüzde 92 oranında, yani yaklaşık 2 kat birden artarak 508 milyon liraya fırladı. Piyasadaki zamlardan kendisi de olumsuz etkilenen Merkez’in para basımı dışındaki genel faaliyet giderleri de bir yılda 3.7 kat artışla 740 milyona çıktı. Bu artışta İstanbul’a taşınma kapsamında yapılan yüklü harcamalar etkili oldu. Merkez’in maaş giderindeki artış da yüzde 72’yi buldu. (Sözcü)
Mahfi Eğilmez: Güler misin ağlar mısın?
Ekonomist Mahfi Eğilmez: Gelişmiş ülkelerde de faiz enflasyondan düşükmüş. Güler misin ağlar mısın? Onların parası rezerv para: İthalatlarını da dış borçlarını da kendi bastıkları parayla ödüyorlar. Biz, bunları yapmak için onların parasını elde etmek zorundayız.
Gelişmiş ülkelerde de faiz enflasyondan düşükmüş. Güler misin ağlar mısın? Onların parası rezerv para: İthalatlarını da dış borçlarını da kendi bastıkları parayla ödüyorlar. Biz, bunları yapmak için onların parasını elde etmek zorundayız. https://t.co/0YHqulUYYW
— Mahfi Eğilmez (@mahfiegilmez) March 30, 2023
Para basmanın sonuçları
Ekonomist Mahfi Eğilmez, 2020 yılında kaleme aldığı yazıda para basmanın sonuçlarını özetle şöyle açıklıyor:
“Para basarak finansman yapmak ülkeden ülkeye, koşuldan koşula değişkenlik gösteren bir konudur. Özellikle ekonominin krize girerek küçülmeye başladığı, vergi indirimlerinin sonuç vermeyeceğinin düşünüldüğü bir ortamda bu döngüyü tersine çevirmek için para basılabilir. Merkez bankaları bu gerçeği görerek küresel krizle birlikte para basmaya yönelmişlerdir.
Normal koşullarda ihtiyaçtan öte para basmak enflasyonist baskılar yaratır. Bu özet doğrudur. Buna karşılık ekonominin küçüldüğü, işsizliğin arttığı ve dolayısıyla talebin hızla düştüğü anormal koşullarda (ki buna kriz diyoruz) Para basmak kısa vadede enflasyon yaratmaz. Buradaki kritik konu basılan paranın nasıl kullanılacağı ve zamanı geldiğinde nasıl sterilize edileceği konusunun topluma şeffaf olarak anlatılmasıdır.
Bunu sağlamak için basılan paranın, ekonomi canlanmaya döndüğünde nasıl geri çekileceğine ilişkin plan önceden açıklanmalıdır. Basılan para mutlaka bütçe içinde, bütçe kurallarına uygun olarak harcanmalıdır. Kamu harcamalarında tasarrufa gidilmeli ve insanlara basılan paranın gerçek ihtiyaçlara yönlendirildiği gösterilmelidir. Bunlar yapılırsa risklerin artması denetlenebilir, işler düzeldiğinde de bu para bolluğunun enflasyon yaratması önlenebilir.”
Merkez Bankası para basma rekoru kırdı
Piyasadaki banknot miktarı artışı %24'e yükselerek son 10 yıl ortalamasının iki katına ulaştı.
Böyle giderse sizce #dolar kuru ne olur ? pic.twitter.com/QobgRHxz5b
— Tarık Eroğlu (@profesorishere) March 30, 2023
Bakın enflasyonun gerçek oranını buradan, para basma grafiğinden görebilirsiniz.
400B’den beri döviz yapay olarak sabitlenmiş halde bekliyor.
Bu grafik sonunda borcunu almaya gelecek.
Matematik basit.
Kendinizi hazırlayın. Kesinlikle nakit TL üzerine yatıp beklemeyin. pic.twitter.com/LN3aAPkukq
— serkan j. inci (@srkninci) March 26, 2023
