İsrail’deki araştırmacılar, stres altındaki bitkileri inceleyerek davranışlarını gözlemledi. Elde edilen bulgulara göre stres altındaki bitkiler, çevrelerine insanların duyamayacağı sesleri yaymakta.
Stresli bir bitkinin sesi neye benzer? Görünüşe göre balonlu naylonun patlamasına benziyor. İsrail’deki araştırmacılar susuzluktan ya da gövdelerinin kesilmesinden dolayı strese giren domates ve tütün bitkilerinin normal insan konuşmasına benzer sesler çıkardığını keşfetti. Bu seslerin frekansı insanların algılayamayacağı kadar yüksek ancak muhtemelen böcekler, diğer memeliler ve diğer bitkiler tarafından bunlar duyulabilir.
Bitkiler stres altında sesler çıkarıyor
Ultrasonik titreşimler daha önce de bitkilerden kaydedilmiş olsa da, bu seslerin hava yoluyla yayıldığına dair ilk ve tek kanıt bu araştırma oldu. Araştırmacılar, sağlıklı ve stres altındaki domates ve tütün bitkilerini önce ses geçirmez bir akustik odada, sonra da daha gürültülü bir sera ortamında kaydetmek için hassas mikrofonlar kullandılar. Bitkileri iki yöntemle strese soktular: birkaç gün boyunca sulamayarak ve gövdelerini keserek. Verileri test etmek için strese girmemiş ve strese girmiş bitkilerin sesleri makine öğrenimi algoritmalarıyla eğitildi.
Ekip, stresli bitkilerin stressiz bitkilere göre daha fazla ses çıkardığını tespit etti. Bitki sesleri patlamalara veya tıklamalara benziyor. Tek bir stresli bitkinin rastgele aralıklarla saatte yaklaşık 30-50 tıklama sesi çıkardığı gözlemlendi. Stres altında olmayan bitkiler ise çok sessiz olmalarıyla dikkat çekiyor.
Çalışma, laboratuvarda yetiştirilmesi ve standardize edilmesi kolay olduğu için domates ve tütün bitkilerine odaklanmış olsa da, araştırma ekibi çeşitli diğer bitki türlerini de kaydetti. Tel Aviv Üniversitesi’nde Lilach Hadany, “Birçok bitkinin – örneğin mısır, buğday, üzüm ve kaktüs bitkilerinin – strese girdiklerinde ses çıkardıklarını gördük” diyor.
Seslerin nedeni bilinmiyor
Bu seslerin arkasındaki mekanizma tam olarak bilinmiyor ancak araştırmacılar bunun bitkinin damar sisteminde kavitasyon adı verilen bir süreçle hava kabarcıklarının oluşması ve patlamasından kaynaklanabileceğini öne sürüyor. Bitkilerin bu sesleri diğer organizmalarla iletişim kurmak için üretip üretmedikleri de belirsiz. Hadany bu konuda “Diğer organizmaların bu sesleri duymak ve yanıt vermek için evrimleşmiş olması mümkün. Örneğin, bir bitkiye yumurta bırakmak isteyen bir güve ya da bir bitkiyi yemek isteyen bir hayvan, kararlarını yönlendirmek için bu sesleri kullanabilir.” ifadelerini kullanıyor.
Yazarlar, bitkilerin ses kayıtlarının tarımsal sulama sistemlerinde mahsulün hidrasyon durumunu izlemek ve suyun daha verimli bir şekilde dağıtılmasına yardımcı olmak için kullanılabileceğini söylüyor. Tel Aviv Üniversitesi’nde nöro-ekolog olan Yossi Yovel, “Dışarıda çok fazla ultrason olduğunu biliyoruz – ne zaman bir mikrofon kullansanız, birçok şeyin biz insanların duyamayacağı sesler ürettiğini görürsünüz – ancak bitkilerin bu sesleri çıkardığı gerçeği, iletişim, gizli dinleme ve bu seslerden yararlanma için yepyeni bir fırsat yolu açıyor” diyor.
Kaynak:
- Lilach Hadany, Sounds emitted by plants under stress are airborne and informative, Cell (2023). DOI: 10.1016/j.cell.2023.03.009. https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(23)00262-3
- Stressed plants emit airborne sounds that can be detected from more than a meter away (phys.org)
- Derleyen: DonanımHaber (donanimhaber.com)
