Küresel ısınmanın etkisiyle okyanuslarda olağandışı gelişmeler yaşandığı tespit edildi.
Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilen ve küresel okyanus analiz ve tahmini merkezi olan Mercator Ocean International tarafından uygulanan okyanus gözlem programı Copernicus Marine Service‘in Okyanus Durumu Raporu yayımlandı. Rapor, 14 ülkedeki 30 kurumdan 80’in üzerinde katılımcının katkısıyla uluslararası bilimsel iş birliği çerçevesinde oluşturuldu.
Okyanuslarda neler oluyor?
Raporda, okyanus sirkülasyonundaki düşüş, biyolojik üretimdeki değişimler ve yoğunlaşan ısı dalgaları dahil olmak üzere, okyanus sistemlerindeki bir dizi olağandışı gelişme analiz edildi.
Buna göre, küresel deniz yüzeyi sıcaklığı nisanda 21,1 dereceyle rekor seviyeye ulaştı ve haziran-ağustos döneminde okyanusların çeşitli bölgelerinde iklim, biyolojik çeşitlilik ve topluluklar üzerinde olumsuz etkilere yol açan yoğun deniz ısı dalgası olayları yaşandı.
Araştırmacılar, okyanusların geçen yüzyıla kıyasla daha hızlı ısındığını ve yükseldiğini tespit etti.
Denizlerdeki sıcak hava dalgası olayları her 5 ila 10 yılda bir artarak daha yaygın hale gelirken, soğuk hava dalgaları seyrekleşti. Okyanusların sağlığına bağlı olan deniz türleri ve insan faaliyetleri için tehdit oluşturan sıcak hava dalgalarının, denizlerdeki doğal yaşam alanlarını ve besin zincirlerini kalıcı olarak değiştirerek tüm ekosistemi etkileme riski bulunuyor.
Deniz seviyesi en hızlı Baltık Denizi’nde yükseldi
Antarktika’da deniz buzu bu yıl dramatik şekilde küçülerek mayıs ve haziranda kayıtlardaki en düşük seviyeye indi. Antarktika buzu, Polonya’nın 7 katından daha büyük bir bölgeye karşılık gelen 2,2 milyon kilometrekarelik alan kaybetti.
Arktik deniz buzunun 1979’dan beri 3,5 milyon kilometrekare kaybederek sürekli azaldığı tespit edildi. Bu rakam, İspanya’nın 7 kat büyüklüğünde bir alana eşit.
Deniz seviyesi en hızlı Baltık Denizi’nde yükselirken, bunu Kuzey Batı Sahanlığı ve İber-Biskay-İrlanda Denizleri takip etti.
Okyanuslardaki sıcaklık artışı ve olağandışı hava koşulları nedeniyle, İskoçya çevresindeki sularda 2021 yazında iki deniz planktonu patlaması yaşandı ve deniz turkuaz renge büründü.
Kasım 2021’de şiddetli bir siklon olan Blas Fırtınası’nın ardından, Balear Adaları’nda son 9 yılın en yoğun kabarma olayı görüldü. Kıyı kabarması, açık deniz suları ve kıyı ekosistemlerini birbirine bağlarken, su kalitesini, balıkçılığı ve su ürünleri yetiştiriciliğini olumsuz etkiliyor.
Rapora göre, 2017-2019 döneminde Grönland-İskoçya Sırtı üzerinde okyanus ısı alışverişinde yüzde 4 ila 9 arasında düşüş kaydedildi.
Okyanustaki en yüksek dalgalar artık daha da yüksek!
Son 33 yıldır küresel uydular okyanus dalgaları ve onları yönlendiren rüzgarlar hakkında veri topluyor. Uydulardaki altimetre adı verilen cihazlar, enerji darbelerini dalga tepelerinden yansıtarak ve bu darbelerin geri gelme süresini ölçerek dalga yüksekliğini ölçebiliyor; dalgalar ne kadar uzunsa, sinyal de o kadar hızlı geri dönüyor.
Diğer uydu cihazları, okyanus rüzgarlarının hızını tahmin etmek için rüzgarın oluşturduğu dalgalanmalar tarafından azaltılan okyanus yüzeyinin yansıtıcılığında meydana gelen değişiklikleri takip ediyor.
Güney Okyanusu’nda eğilimler özellikle güçlü. Örneğin, ortalama rüzgar hızları her yıl saniyede 2 santimetre artmasına rağmen, en hızlı %10 rüzgarın hızı yılda saniyede 5 santimetre arttı. Ve buradaki ortalama dalga yüksekliği yılda sadece 0,3 santimetre artmasına rağmen, en yüksek %10’luk kesim yılda ortalama 1 santimetre büyüdü. Science‘ta yer alan 2019 tarihli rapora göre, 1985’ten bu yana 30 santimetrelik bir büyüme.
Uzmanlar bu eğilimlerin, deniz seviyesinin yükselmesi ve aşırı fırtına olayları nedeniyle ciddi risklerle karşı karşıya olan kıyı toplulukları için kötü haber olabileceğini belirtiyor. Nitekim okyanus rüzgarları ne kadar güçlüyse ve dalgalar ne kadar uzunsa fırtınalar da o kadar fazla zarar verebilir.
Nature‘da yayımlanan bir araştırma, iklim değişikliğiyle bağlantılı olarak yüksek küresel sıcaklıkların tropiklerin genişlemesine ve orada rüzgar hızının artmasına neden olduğunu öne sürüyor. Uzmanlar, “Bunlar, deniz seviyesinin yükselmesi gibi bariz etkiler değil, iklim değişikliğinin ikincil etkileridir” diyor.
