2024 sağlık trendleri: Dijital ikizler belki de en heyecan veren teknoloji uygulamalarından biri ve 2024’te parlayacağını öngörmek hiç de yanlış olmayacaktır. Öyle ki bir doktor, dijital ikizini kullanarak hastaya yönelik tedavileri simüle edebilir ve kişi üzerinde fiziksel olarak tedavi uygulamadan önce önemli kararların alınmasına yardımcı olabilir.
Daha yaşlı ve yaşam süresi artan bir insan popülasyon, küresel ekonomik belirsizlik ve kriz ortamı, sağlık hizmetleri uygulamalarında ortaya çıkan dönüştürücü teknolojiler; işte bunlar 2024’te adım attığımız şu günlerde sağlık hizmetlerini etkileyen temel faktörler olarak karşımız çıkıyor. Bu 3 faktör ve geçmişten alınan dersler, sağlık hizmet sunucularını teknolojik dönüşüme zorluyor.
Sağlık sektörünün yönetici pozisyonunda önemli isimlerinden birisi olan ve çok sayıda hastanenin kurucusu, yöneticisi Endüstri mühendisi Esra Akkaya 2024 yılında sağlık sektöründe meydana gelecek değişiklikleri anlattı.
2024’te sağlık hizmetlerine damgasını vuracak trendler
İşte 2024 yılına damgasını vuracak tıbbi teknolojik gelişmeler:
Kişiselleşmiş Tedaviler
Kişiselleştirilmiş tıp, 2024’te sağlık hizmetlerinde devrim yaratacak nitelikte bir trend. Kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımı, hastalar için hasta özelliklerine, tercihlerine ve ihtiyaçlarına göre uyarlanmış özel tedavi planlarının oluşturulmasını ifade ediyor.
Sağlık hizmetlerine kişiselleştirilmiş yaklaşım daha başarılı tedavi sonuçları yaratmakta, tıbbi kaynakların daha verimli kullanımına yol açmakta ve geleceğin sağlık sorunlarının çözümünde giderek daha önemli bir rol oynamakta.
Artık her hastalığa aynı tedavi yaklaşımı yerini her hastaya hastanın moleküler ve genetik özelliklerine uygun tedavi yaklaşımına bırakmaya başlıyor. Yapay zekâ destekli sistemler, hastaların genetik, biyokimyasal ve klinik verilerini analiz ederek, bireyselleştirilmiş tedavi planları oluşturabiliyor, bunun sonucunda da tedavinin daha etkili ve başarılı olması sağlanabiliyor.
Sağlık Hizmetlerinde Üretken Yapay Zekâ
Yapay zekâ (AI), sağlık hizmetlerinde dijital bir dönüşüm trendinden daha fazla bir anlam taşıyor: Yapay zekâ tıp alanında büyük bir devrim yaratıyor ve sağlık sektörünü dönüştürüyor. Yapay zekâ sistemleri, hastaya ait tıbbi verileri inceleyerek, hastalık belirtilerini tespit edebiliyor. Bu sayede doktorlar hastalığı erken evrelerinde tanımlayarak, tedavi sürecini daha etkili bir şekilde yönetebiliyorlar. Üretken yapay zekâ, sağlık çalışanlarının tükenmişliğine ve hasta bakım kalitesini olumsuz etkileyen idari görevleri kolaylaştırmaya yardımcı oluyor.
Sanal Sağlık Asistanları: Bana şikayetini söyle, sana neyin olduğunu söyleyelim!
Günümüzde yapay zekâ tarafından desteklenen sanal sağlık asistanları giderek artan bir şekilde elektronik sağlık kayıt sistemlerinde randevu almak ve tedavi planlamaları yapmak için kullanılmaktadır.
Ayrıca sanal asistanlar hastalara ilaç almalarını veya egzersiz yapmalarını hatırlatarak tedavi sürçlerini de desteklemekte. Hatta depresyon gibi sağlık sorunlarının erken belirtilerini tespit etmek için konuşmaları izleyebilmeleri yönünde çalışmalar da bulunuyor.
Kısaca sanal asistanlar tedaviler, teşhisler ve ilaçlar konusunda klinisyenlere tavsiyelerle yardımcı olabilecekleri gibi, bakımlarıyla ilgili ihtiyaç duydukları bilgileri hastalara sağlayarak hastaların tedavi süreçlerine olumlu katkı sağlıyor.
Dijital İkizler: 2024’ün parlayan yıldızı
Dijital ikizler oldukça heyecan veren bir çalışma ve 2024’te parlayacağını öngörmek hiç de yanlış olmayacaktır. Dijital ikiz en basit şekilde gerçek dünyadaki bir sistemin, nesnenin veya sürecin sanal modeli olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle farklı koşullarda nasıl çalıştığını anlamak için tek bir süreçten, tüm hastaneye kadar her şeyi simüle etmek için kullanılabilir.
Sağlık sektöründe Dijital İkizler’in kullanımı:
Sağlık hizmetlerinde Dijital İkizler, hastalardan hastanelere ve aradaki her şeye, hem fiziksel varlıklar hem de süreçlere kadar bir sistemin bilgisayar temsilleridir. Dijital muadilleri elektronik sağlık kayıtlarını, hastalık kayıtlarını ve proteomik, genomik, metabolomik ve biyonik veriler dahil olmak üzere omics verilerini ve ayrıca her kişi için demografik ve yaşam tarzı bilgilerini içerir.
Dijital İkizler’in avantajları:
Dijital ikizlerin sağlık hizmetlerinde kullanım alanları oldukça geniş. Hatta insan vücudunun dijital bir modelini bile oluşturabiliyor. Bununla birlikte, sağlık hizmetlerinde dijital ikizlerin uygulanmasıyla ilgili bazı önemli avantajlar şunlardır:
1- Gelişmiş Hasta Bakımı
Bir doktor, dijital ikizini kullanarak hastaya yönelik tedavileri simüle edebilir ve kişi üzerinde fiziksel olarak tedavi uygulamadan önce önemli kararların alınmasına yardımcı olabilir. Böyle bir yaklaşım, bakım standardını yükseltirken prosedürleri daha güvenli hale getirmeyi amaçlamaktadır.
2- Öngörücü bakım
Dijital ikizler, sağlık hizmetleri bağlamında arıza senaryolarını tahmin etmek ve önemli tıbbi cihazların öngörücü bakımını gerçekleştirmek için kullanılabilir. Bu, sağlık hizmeti sağlayıcılarının, kritik tıbbi iş süreçlerinde aksi takdirde meydana gelebilecek arızaları öngörmek için cihaz performansını sürekli olarak izlemesine olanak tanıyacak.
3- Artırılmış Eğitim ve Öğretim
Dijital ikizler, tıp ve hemşirelik öğrencilerinin yanı sıra diğer sağlık çalışanlarının eğitim ve öğretim faaliyetlerini geliştirmek için önemli bir platform haline gelecektir. Öğrencilere karmaşık cerrahi süreçleri ve insan vücudu koşullarını anlamalarına yardımcı olan etkileşimli bir platform sunar.
4- Araştırma ve Geliştirme (ARGE)
Dijital ikizler, tıbbi araştırmalar sırasında önemli bir araç olarak hizmet verecek. Bu sanal kopyalar, bir dizi araştırma deneyi gerçekleştirmek ve genetik bozuklukları çevreleyen karmaşıklıkları araştırmak için bir platform görevi görüyor. Bu, özellikle nadir ve karmaşık vakalarda sağlık bakım yaklaşımlarının ve tıbbi tedavi prosedürlerinin dönüştürülmesinde önemli bir yol kat edebilir.
5- Sağlık Sistemlerinin Optimizasyonu
Dijital ikizler, sağlık tesislerinin sistemlerindeki operasyonel verimsizlikleri ve darboğazları tespit etmesine yardımcı olur. Bu proaktif analiz sayesinde yöneticiler kaynakları en üst düzeye çıkarabilir, böylece hasta akışını ve hizmet sunumunu geliştirebilir.
İnsan vücudu organlarının dijital ikizleri geliştiriliyor
Gelinen aşamada tedavi, ilaç ve yaşam tarzı seçimlerindeki değişikliklerin etkilerini modellemek için insan vücudunun organların dijital ikizleri geliştirildi. Belki de şu anda hayal edilebilecek en karmaşık dijital ikiz, insan beyninin ikizidir ve araştırmacılar 2024 yılında bu geliştirme sürecini tamamlamayı umuyorlar.
Ayrıca küresel çapta sağlık sektörü yöneticilerinin yaklaşık %66’sı, üç yıllık zaman dilimi içerisinde sağlık robotlarına olan yatırımlarını artırmayı planlıyorlar. Dijital ikizlerin yeteneğine olan bu inanç, bu ileri teknolojilerin hasta bakımı ve operasyonel yönetime ne kadar şaşırtıcı faydalar getirdiğinin açık bir kanıtı niteliğindedir.
Teletıp
Özellikle pandemi ile birlikte hastaları uzaktan izlemek, hasta bakımını uzaktan sunmak önemli bir konu haline geldi. Pandemide test edilen bu uygulamaların hayatı kolaylaştırıcı yönü de insanların bu alana yönelmesini sağladı. 2024’te uzaktan konsültasyonlar gibi basit uzaktan bakım sunumunun ötesine geçilerek uzaktan hasta bakımı ve tedavisine yönelik bütünsel bir yaklaşıma yönelinmesi içten bile değil. Birden fazla hastanın kendi evlerinde izlendiği ve bir merkezden süreçlerin yönetildiği sanal hastane koğuşları, 2024’te uygulamaya konulan bu trendin önemli bir örneği.
Koruyucu ve Önleyici Sağlık Hizmetleri
Hastalığı önlemenin tedavi etmekten daha iyi, ucuz ve kolay olduğu bilinen bir gerçek. Yapay zekâ ve giyilebilir sağlık teknolojilerinin de katkısı ile koruyucu ve önleyici sağlık hizmetlerinde 2024 yılı önemli gelişmelerin beklendiği bir yıl olacak.
3D Baskı
Tıp alanında ilk kullanılan 3D baskılı nesne, bir göz yıkama kabıydı ve o zamandan beri uzun bir yol kat edildi. Artık 3D baskılı tıbbi ekipmanlar, hastaların doğal anatomileriyle mükemmel bir şekilde uyumlu olarak yapılabiliyor. Günümüzde dış protezler, ortopedik implantlar ve stentlere sıklıkla kullanılan 3D baskı teknolojisinin, tedavi süreçlerinde daha etkin bir rol oynayacağı ortada.
Sağlık Hizmetinde Sanal Gerçeklik
Sağlık hizmetlerinde sanal gerçekliğin (VR) kullanımı hızla yaygınlaşıyor. Yapılan araştırmalar özellikle hastaların uzun süreli kronik ağrıyı yönetmelerine yardımcı olmada geleneksel farmasötik ağrı yönetimine göre daha etkili etkili olduğunu; daha az yan etkiye neden olduğunu, hastaların yaşam kalitesinin artmasına ve hastanede kalış süresinin azalmasına yol açtığı göstermektedir.
Sanal gerçeklik cerrahlar tarafından giderek daha fazla kullanılmakta. Psikiyatride fobilerin tedavisinde kullanımı gittikçe yaygınlaşan sanal gerçekliğin diğer bir uygulama alanı ise yara bakımı süreçleri.
Yaşlı Bakımı
Tüm dünyada nüfus yaşlanıyor ve bu durum sağlık sistemleri üzerinden önemli bir baskı unsuru. Yaşlıların hastane, bakımevleri ve huzurevlerinde kalması yerine, daha uzun süre kendi evlerinde kalmalarını sağlayacak yenilikçi çözümlerin öne çıktığı bir geleceğe doğru yol alıyoruz. Özellikle yaşlılıkta ortaya çıkan ve Alzheimer ve Parkinson gibi bakım sistemlerine yük getiren hastalıklara yönelik yeni tedavilerin geliştirilmesine daha fazla odaklanıldığı ve bu yazıda da yer verilen önleyici bakım, sanal hastaneler ve sağlık asistanları vb. yeni trendlerin yaşlı bakım alanında etkinliğinin arttığı bir yıl olacak 2024.
Ruhsal ve Fiziksel Sağlık Hizmeti Sunumunun Yakınsaması
Tıp tarihinin çoğunda ruhsal sağlık hizmetleri nispeten izole edilmiştir. Ancak günümüzde hizmet sağlayıcılar ve toplum, fiziksel ve ruhsal sağlık arasındaki içsel bağları ve bütünsel bir yaklaşım ihtiyacını giderek fark etmekte; bu durum ruh sağlığına artan ilgiyle birlikte bu alandaki teknoloji çözümleri de ön plana çıkartmaktadır. Tele terapi platformları, yapay zekâ odaklı zihinsel sağlık değerlendirmelerine yönelik uygulamalar, sanal gerçeklikle ilgili alanda yapılan çalışmalar bu teknolojik gelişmelerin ruh sağlığı alanındaki yansımalarına sadece birkaç örnek.
Giyilebilir Tıbbi Cihazlar
Pandeminin sağlık sektörünün dijitalleşmesi üzerindeki hızlandırıcı etkisi özellikle giyilebilir teknolojide belirgin olarak görülüyor. Hastalar giderek daha fazla önleme ve bakıma odaklanıyor. Bu nedenle sağlık şirketleri giyilebilir teknoloji cihazlarına yatırım yapmaya devam ediyor. Bu cihazlar sağlık risklerini belirlemek ya da yüksek riskli hastaları sürekli olarak takip etmek olanağını sağlıyor.
Kaynaklar:
- Dileep Gupta, Digital Twins in Healthcare – A New Era of Innovation for Businesse. (November 6, 2023) Appinventiv
- Sun T, He X, Li Z. Digital twin in healthcare: Recent updates and challenges. Digit Health. 2023 Jan 3;9:20552076221149651. doi: 10.1177/20552076221149651. PMID: 36636729; PMCID: PMC9830576.
- Venkatesh, K.P., Raza, M.M. & Kvedar, J.C. Health digital twins as tools for precision medicine: Considerations for computation, implementation, and regulation. npj Digit. Med. 5, 150 (2022). https://www.nature.com/articles/s41746-022-00694-7
