Eksozom tedavisi nedir, hangi durumlarda yapılır? Faydaları nelerdir? Hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
Eksozom nedir?
Eksozomlar, proteinler, büyüme faktörleri ve nükleik asitler gibi biyoaktif moleküllerden oluşan hücreler tarafından salınan küçük keseciklerdir. Doğal kaynaklardan elde edildikleri için geleneksel tedavilere kıyasla daha düşük yan etki riskine sahiptir. Ayrıca, hücreleri ve dokuları doğal bir şekilde onararak cildi yeniden inşa eder. Eksozomlar saç folikülünün yenilenmesini de teşvik ederek saç ekimi işleminin başarısını yükseltir.
Eksozomlar, hücreler tarafından üretilen ve hücreler arası iletişimi sağlayan küçük veziküller veya mikroskobik keselerdir. Bu yapılar, hücrelerden hücrelere veya hücrelerle çevreleri arasında bilgi ve sinyal taşıma işlevi görürler. Eksozomlar, hücrelerin biyolojik sinyalizasyon, hücresel iletişim ve madde alışverişi süreçlerinde önemli bir rol oynarlar.[1]
Eksozomlar, hücre içindeki içeriği hücre dışına veya diğer hücrelere taşıyarak, farklı hücreler arasında bilgi ve sinyal alışverişi yaparlar. Bu içerik, proteinler, lipitler, nükleik asitler (RNA ve DNA), enzimler ve diğer biyolojik moleküller içerebilir. Bu şekilde, hücreler arası iletişim sağlayarak hücresel işlevlerin düzenlenmesine ve koordinasyonuna katkıda bulunurlar.
Eksozomlar, birçok farklı hücre türünde bulunabilir ve birçok biyolojik süreçte rol oynarlar. Özellikle, nörolojik hastalıklar, kanser, bağışıklık sistemi düzenlemesi, hücresel onarım ve hücresel sinyalizasyon gibi birçok araştırma alanında büyük ilgi görmektedirler. Bu nedenle, eksozomların biyolojik ve tıbbi açıdan önemli bir alanı temsil etmektedir.[2]
Eksozom tedavisi hangi durumlarda yapılır?
Eksozom tedavisi, hücresel düzeyde tedavi sağlamak amacıyla kullanılan bir tıbbi yaklaşımdır. Eksozomlar, hücreler arası iletişimi sağlayan ve hücresel bilgi ve sinyalleri taşıyan küçük veziküllerdir. Eksozomlar, hücresel düzeyde farklı işlevleri yerine getirebilir ve bu nedenle bir dizi sağlık sorununun tedavisinde potansiyel olarak kullanılabilirler.[3]
Eksozom tedavisi şu durumlarda veya amaçlarla kullanılabilir:
- Nörolojik Hastalıklar: Eksozomlar, nöronlar arasındaki iletişimi düzenlemeye yardımcı olabilir ve nörolojik hastalıkların tedavisinde kullanılabilir. Örneğin, Parkinson hastalığı veya Alzheimer hastalığı gibi nörolojik bozuklukların tedavisine yönelik araştırmalar yapılıyor.[4]
- Kardiyovasküler Hastalıklar: Kalp hastalıkları ve damar hastalıkları gibi kardiyovasküler rahatsızlıkların tedavisinde eksozomlar kullanılabilir. Eksozomlar, dolaşım sistemi içindeki hücreler arasındaki iletişimi ve dolaşım sistemi fonksiyonlarını düzeltebilirler.[5]
- Kanser Tedavisi: Eksozomlar, kanser hücreleri üzerinde antitümör etkiler gösterebilir ve kanser tedavisinde kullanılan ilaçların etkinliğini artırabilir.[6] Ayrıca kanserle mücadelede bağışıklık sistemi yanıtını modüle etmede potansiyel olarak faydalı olabilirler.
- Romatolojik Hastalıklar: Eksozomlar, romatoid artrit gibi iltihaplı romatolojik hastalıkların tedavisine yardımcı olabilecek anti-enflamatuar etkilere sahip olabilirler.
- Yaralanmalar ve Dokusal Onarımlar: Eksozomlar, yaralı dokuların onarılmasını teşvik edebilir ve rejeneratif tıp alanında kullanılabilirler. Örneğin, kemik yaralanmaları veya cilt yaralanmalarının tedavisinde potansiyel olarak faydalı olabilirler.
- İmmünoterapi: Eksozomlar, bağışıklık sistemi üzerinde etkili olabilir ve bağışıklık tepkilerini düzenleyebilirler. Bu nedenle kanser immünoterapisi gibi alanlarda potansiyel olarak kullanılabilirler.[7]
- Saç ve Cilt Sağlığı: Günümüzde sıklıkla saç ve cilt sağlığında da uygulanan eksozom tedavisi sayesinde, cildin daha genç bir görünüme kavuşması ve saç dökülmesinin azalması amaçlanmaktadır.[8]
Eksozom tedavisi nasıl yapılır?
Eksozom tedavisi, hücresel düzeyde tedavi sağlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. İşte eksozom tedavisinin temel adımları:
- Eksozom İzolasyonu: Eksozom tedavisi için başlangıç noktası, uygun kaynaklardan eksozomların izole edilmesidir. Bu, genellikle vücut sıvıları (kan plazması, idrar, tükrük vb.) veya hücre kültürleri gibi kaynaklardan yapılabilir. Eksozomlar, bu sıvılardan laboratuvar koşullarında izole edilir.
- Temizleme ve Saflaştırma: İzole edilen eksozomların temizlenmesi ve saflaştırılması işlemi, istenmeyen bileşenlerin (proteinler, nükleik asitler vb.) uzaklaştırılması için önemlidir. Bu, ultrases veya yoğunlaştırma gibi çeşitli tekniklerle yapılabilir.
- Eksozom Karakterizasyonu: Elde edilen eksozomların boyutu, şekli, içerikleri ve kimyasal bileşimi karakterize edilir. Bu, elde edilen eksozomların doğru türde olduğunu ve tedavi için uygun olduğunu doğrulamak için önemlidir.
- Tedaviye Hazırlık: Elde edilen eksozomlar, tedavi amaçlı kullanılmadan önce özel bir işleme tabi tutulabilir. Bu, eksozomların istenilen hedefe yönlendirilmesini veya daha etkili bir şekilde kullanılmasını sağlayabilir.
- Tedavi Yöntemi: Elde edilen ve hazırlanan eksozomlar, hastaya nasıl verileceğine bağlı olarak farklı yöntemlerle kullanılabilir. Örneğin:
- İntravenöz Enjeksiyon: Eksozomlar genellikle damar yoluyla doğrudan hastanın kan dolaşımına enjekte edilir.
- Lokal Enjeksiyon: Eksozomlar belirli bir bölgeye (örneğin, eklem içine veya yara bölgesine) enjekte edilebilir.
- Diğer Yöntemler: Bazı durumlarda, eksozomlar inhalasyon, oral yolla veya diğer yöntemlerle uygulanabilir.
- Takip ve Değerlendirme: Tedavi sonrasında hastanın sağlık durumu yakından izlenir ve tedavinin etkinliği değerlendirilir. Klinik sonuçlar, belirli bir hastalığın tedavisinin başarısı üzerinde bir gösterge olabilir.
Eksozom tedavisi ne kadar sürüyor?
Eksozom tedavisinin ne kadar sürdüğü, tedavinin türüne, hastalığın tipine, hastanın sağlık durumuna ve tedavinin amaçlarına bağlı olarak değişebilir. Eksozom tedavisi, bazen tek bir uygulama ile tamamlanabilirken, bazı durumlarda bir dizi tedavi seansı gerektirebilir.
Eksozom kök hücre tedavisi kaç seans uygulanır?
Eksozom kök hücre tedavisi, kök hücrelerin ürettiği eksozomların kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi yönteminde uygulanması gereken seans sayısı, hastalığın tipi, tedavinin amaçları, hastanın sağlık durumu ve yanıtına bağlı olarak değişebilir. Her hasta için seans sayısı ve tedavi süresi farklı olabilir.
Örneğin, bazı hastalıklar için tek bir eksozom tedavisi seansı yeterli olabilirken, diğer durumlarda bir dizi seans gerekebilir. Tedavi seansları genellikle belirli bir zaman aralığında tekrarlanır, ancak bu süre de tedaviye özgüdür.
Saç ve cilt için yapılacak olan uygulamalarda tek seans şeklinde uygulanmakta olup, işlem 30 dakika sürmektedir.
Eksozom tedavisi faydaları neler?
Eksozom tedavisi, hücresel düzeyde tedavi sağlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir ve birçok potansiyel faydası olabilir. Ancak bu tedavinin faydaları, tedavi edilen hastalığın türüne, tedavi yöntemine, hastanın sağlık durumuna ve bir dizi diğer faktöre bağlı olarak değişebilir. İşte eksozom tedavisinin olası faydalarından bazıları:
- Hücresel İyileşme: Eksozomlar, hücreler arası iletişimi düzenleyebilir ve hasarlı veya hastalıklı hücrelerin iyileşmesini teşvik edebilir. Bu, doku onarımını hızlandırabilir.
- İltihap Azaltma: Eksozomlar, iltihaplanmayı azaltabilen anti-enflamatuar etkilere sahip olabilir. Bu, iltihaplı hastalıkların tedavisinde faydalı olabilir.
- Nöroproteksiyon: Nörolojik hastalıkların tedavisinde eksozomlar kullanılarak nöronların korunması ve hasarın azaltılması amaçlanabilir.[3]
- Kanser Tedavisi: Eksozomlar, kanser hücrelerinin büyümesini ve yayılmasını durdurma potansiyeline sahip olabilir. Ayrıca, kanser tedavisi sırasında oluşan yan etkileri hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Doku Onarımı: Eksozomlar, yaralı dokuların onarılmasını teşvik edebilir ve rejeneratif tıp alanında kullanılabilir.
- Bağışıklık Sistemi Düzenlemesi: Eksozomlar, bağışıklık sistemi üzerinde etkili olabilir ve bağışıklık tepkilerini düzenleyebilirler. Bu, otoimmün hastalıkların tedavisinde potansiyel olarak faydalı olabilir.
Estetikte kullanımı
Güzellik algısının sürekli olarak değişmesi, cilt, saç, tırnak ve diş gibi dış görünüşü destekleyen unsurlara yönelik estetik uygulamaları popülerleştiriyor. Teknolojiyle birlikte hücre ve dokuları doğal bir şekilde onarabilen tedavi yöntemlerinin geliştirildiğine dikkat çeken Dermatoloji Uzmanı Dr. Babür Süer ise eksozom tedavisinin detaylarını açıkladı.
Estetiğe dair farklı bakış açılarının doğması, yenilikçi tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine kapı aralıyor. Cilt bakımı, gençleşme, yara izi, saç ekimi gibi alanlarda kullanılan kök hücre tedavisini bir adım ileriye taşıyan yeni nesil eksozom uygulaması da gün geçtikçe popülerleşiyor. Öyle ki The Business Research Company’nin paylaştığı verilerine göre, 2023’ü 60 milyon dolarla kapatması beklenen küresel eksozom teknolojileri pazarının 2027’ye kadar 104 milyon dolara ulaşması bekleniyor.
Günümüzün çok yönlü tedavisi eksozom hakkında merak edilenleri anlatan Dermatoloji Uzmanı Dr. Babür Süer; saç ekimi, cilt bozukluklarının onarılması, daha genç görünüme ulaşılması gibi durumlarda bugüne kadar hep kök hücre tedavisinin uygulandığını belirterek, “Daha ulaşılabilir ve etkili olan eksozom tedavisi, kök hücre uygulamalarımızı bir adım öteye götürecek” dedi.
“Eksozom çok yönlü bir tedavi yöntemi”
Eksozomun cilde enjekte edildiğinde hücresel yenilenmeyi, kolajen üretimini ve doku onarımını desteklediğini aktaran Dr. Babür Süer, “Kök hücreyi birçok dokuda bulunan ve çeşitli hücre türlerine dönüşme yeteneğine sahip ana hücreler olarak tanımlayabiliriz. Bu hücreleri yara iyileşmesi, saç dökülmesi ve estetik tıp dahil olmak üzere çeşitli cilt hastalıklarının tedavisinde kullanabiliyoruz. Artık bu yöntemi bir adım daha ileri götürerek eksozomları kullanmaya başladık.
Dikkat: Yeni nesil tedavi uygulamaları uzmanlar tarafından yapılmalı
Tüm dünyada popüler olan eksozom tedavisinin cilt dokusunun iyileştirmesinden dolayı çok yönlü etkileri var. Cilt bozuklukları, yaşlanma karşıtı işlemler, saç dökülmesi ve ekimi gibi farklı alanlarda kullanılabiliyor. Ancak, bu tedavilerin mutlaka uzman hekimler tarafından yapılması gerekiyor. Güzelleşmek uğruna çıkılan yolda işinde profesyonel olmayan kişiler, uygulamalar sonrasında telafi edilmesi zor hasarlara sebep olabilir.
Kaynaklar:
- Kalluri R, LeBleu VS. The biology, function, and biomedical applications of exosomes. Science. 2020 Feb 7;367(6478):eaau6977. doi: 10.1126/science.aau6977. PMID: 32029601; PMCID: PMC7717626.
- Zhang, Y., Liu, Y., Liu, H. et al. Exosomes: biogenesis, biologic function and clinical potential. Cell Biosci 9, 19 (2019). https://doi.org/10.1186/s13578-019-0282-2
- Isola AL, Chen S. Exosomes: The Messengers of Health and Disease. Curr Neuropharmacol. 2017;15(1):157-165. doi: 10.2174/1570159×14666160825160421. PMID: 27568544; PMCID: PMC5327461.
- Fan, Y., Chen, Z. & Zhang, M. Role of exosomes in the pathogenesis, diagnosis, and treatment of central nervous system diseases. J Transl Med 20, 291 (2022). https://doi.org/10.1186/s12967-022-03493-6
- Jadli AS, Parasor A, Gomes KP, Shandilya R and Patel VB (2021) Exosomes in Cardiovascular Diseases: Pathological Potential of Nano-Messenger. Front. Cardiovasc. Med. 8:767488. doi: 10.3389/fcvm.2021.767488
- Dai, J., Su, Y., Zhong, S. et al. Exosomes: key players in cancer and potential therapeutic strategy. Sig Transduct Target Ther 5, 145 (2020). https://doi.org/10.1038/s41392-020-00261-0
- Zhang H, Wang S, Sun M, Cui Y, Xing J, Teng L, Xi Z and Yang Z (2023) Exosomes as smart drug delivery vehicles for cancer immunotherapy. Front. Immunol. 13:1093607. doi: 10.3389/fimmu.2022.1093607
- Gupta AK, Wang T, Rapaport JA. Systematic review of exosome treatment in hair restoration: Preliminary evidence, safety, and future directions. J Cosmet Dermatol. 2023; 22: 2424-2433. doi:10.1111/jocd.15869
