Türkiye’de kış aylarının gelmesiyle artan karbonmonoksit zehirlenmelerinde vaka sayıları hastanelerde yükselişe geçti. Yüzlerce vakanın görüldüğü ‘sessiz ölüm’ hakkında Prof. Dr. Zeynep Gökcan Çakır uyarılarda bulundu.
Bilim insanları kış aylarında yükselişe geçen ‘sessiz ölüm’ karbononoksit zehirlenmelerine dikkat çekti. Kış aylarında havaların soğumasıyla yükselişe geçen karbononoksit zehirlenmelerinde havalandırma hayati önem arz ediyor.
Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Ana Bilim Dalı Başkanı ve Acil Tıp Uzmanları Derneği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Zeynep Gökcan Çakır vakalar hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Şehir merkezlerinde doğalgaz kullanımının artmasıyla yoğun karbonmonoksit zehirlenmelerinin görülmediğini belirten Prof. Dr. Zeynep Gökcan Çakır “Yurt dışında daha çok kapalı ortamlardaki garajlarda ya da araç içinde mahsur kalmalar sonucu bu zehirlenme görülüyor. Türkiye’de ise karbonmonoksit zehirlenmesi kış aylarının rutinidir. Soba, kalorifer yada doğal gazla ısıtılan evlerin baca sistemlerinde en önemli husus karbonlu yakıtların gazının ortamdan güzel olarak uzaklaştırılmasıdır” dedi.
Karbonmonoksit zehirlenmesi belirtileri nedir?
Sessiz ölüm vakalarında zehirlenmenin bazen ağır bazen de baş ağrısı nezle gibi hafif seyredildiğini işaret eden Prof. Dr. Zeynep Gökcan Çakır şu ifadeleri kullandı:
Düzgün yanmamış yakıtlardan çıkan karbononksit gazı vücuttaki oksijenle yarışan bir gazdır. Oksijen dokulara gidemediği için oksijensizlikten en çok etkilenen organ kalp ve beyindir, böbrek fonksiyonlarını da bozar, genel vücut kırgınlığı da yapar. Kalp ve damar sistemlerini etkileyip bazen hasta taburcu olduktan sonra nörolojik sistemlerde kalıcı hasar da bırakır. Karbonmonoksit öldürücü zehirlenmedir, ‘sessiz ölüm’ diye isimler takılmış. Banyoda yada uyku da ölüm sıklıkla görülüyor.
Risk altında olan kesimler arasında kapalı otoparkta, nargile kafede ve sobalı kahvehanelerde çalışanlar olduğu belirtildi. Uzmanlar soba bacalarının 2 yılda bir temizlenmesi gerektiğini ve ortamın düzenli olarak havalandırılmasını tavsiye etti.
Karbon monoksit zehirlenmesi, karbon monoksitin kanda biriktiğinde meydana gelir. Havada çok fazla karbon monoksit olduğunda, vücut kırmızı kan hücrelerindeki oksijeni karbon monoksit ile değiştirir. Bu, ciddi doku hasarına veya hatta ölüme yol açabilir.
Karbon monoksit; kokusu, tadı veya rengi olmayan bir gazdır
Gaz, odun, propan veya kömür gibi yanan yakıtlar karbon monoksit üretir. İyi havalandırılmayan cihazlar ve motorlar gazın tehlikeli seviyelere kadar birikmesine neden olabilir. Sıkıca kapatılmış bir alan, birikmeyi daha da kötüleştirir.
Hafif zehirlenme belirtileri:
- Baş ağrısı,
- Baş dönmesi
- Dalgınlık
- Mide bulantısı,
- Yorgunluk hissi
- Nefes darlığı
- Kalp çarpıntısı
Ağır zehirlenme belirtileri:
- Sersemlik
- Unutkanlık
- Kusma
- Ciltte kırmızılık
- Genel bitkinlik
- Kas krampları
- Bilinç kaybı
- Solunum durmasıyla ölüm
Karbonmonoksit zehirlenmesinde ilkyardım nasıl olmalıdır?
- Zehirlenen bir kişiye yardım eden kişi, kendisini de korumalıdır.
- Camlar açılmalı ya da kırılmalıdır.
- Kişi hızla ortamdan uzaklaştırılmalı, açık havaya çıkılmalıdır
- Acil Yardım Servisi (112 Hızır Acil) aranmalıdır
- Açık havaya çıkıldığında ya da tehlikeden uzaklaşıldığında, ağız ve burun temizlenme nefes alıp vermesi durmuşsa, suni solunuma( Temel Yaşam Desteğine) başlanmalıdır
Karbonmonoksit zehirlenmesi için ne gibi önlemler alınabilir?
- Karbon içeren yakıtların kullanıldığı yerlerde karbonmonoksit sensörü / dedektörü kullanın.
- Ev ve işyerlerinde doğal gaz ile kullanılan cihazların her yıl bakımlarını yaptırın.
- Doğalgaz cihazlarına yeterli oksijen sağlanması için hava girişini kapatmayın. Kombinin bulunduğu alandaki havalandırma menfezi, kesinlikle kapatılmamalıdır!
- Baca bağlantısının uygun olduğundan emin olun.
- Bacaların tıkanık olmadığı, temiz olduğundan emin olun.
- Şofben ve kombi ile ilgili problemlerin giderilmesi konusunda mutlaka yetkili servislere başvurun.
- Kapalı garajda araçlarınızı uzun süre çalışır durumda bırakmayın.
- Lodoslu havalarda, bacanız standartlara uygun değilse soba yakmayın!
- İş sağlığı, güvenliği kurallarına ve standartlarına uyun; bu konuda gereken özen ve duyarlılığı gösterin.
Carbon Monoxide Poisoning Basics | Carbon Monoxide Poisoning | CDC
