Bilim insanları, dünyanın manyetik kutbunun değişmesi üzerine yeni konum güncellemesi yaptı. ABD ve İngiltere’den araştırmacıların da yer aldığı bilim insanları, sürekli hareket eden manyetik kuzey kutbunun son konumunu belirleyen yeni bir model yayınladı.
ABD ve İngiltere’den araştırmacıların da yer aldığı bilim insanları, sürekli hareket eden manyetik kuzey kutbunun son konumunu belirleyen yeni bir model yayınladı ve doğuya kayan kutup merkezinin beş yıl öncesine göre Sibirya‘ya daha yakın olduğunu ortaya koydu.
CNN’e konuşan bilim insanları, yeryüzünde bir şeyin konumunun, sabit bir konumu işaretleyen coğrafi Kuzey Kutbu’nun aksine Dünya’nın manyetik alanına göre belirlendiğini, bu manyetik alanın ise sürekli yer değiştirdiğini belirtti.
Manyetik kutbun yeni konumunu belirleyen bilim insanları arasında yer alan İngiliz Jeoloji Araştırma Merkezinden jeofizikçi ve jeomanyetizma araştırmacısı Dr. William Brown, “Büyük hava yolları, yeni modeli yüklemek için tüm uçak filolarındaki navigasyon yazılımlarını yenileyecek. NATO’daki orduların da her türlü ekipmanın çok sayıda karmaşık navigasyon sistemindeki yazılımları güncellemesi gerekecek.” ifadelerini kullandı.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresinde (NOAA) kıdemli bir araştırma bilimcisi olan Dr. Arnaud Chulliat, bilim insanlarının, son güncellemeyle önceki modelin manyetik kuzeyin 2025 yılına kadar nerede olacağına ilişkin öngörülerinin doğruluğunu teyit ettiğini bildirdi.
Son yıllarda, manyetik kuzeyin hareketinin hızında “dramatik” değişimler olduğunu belirten bilim insanları, bu fenomenin ardındaki temel nedenin açıklanamadığını kaydediyor.
Manyetik kutup kaymasının tespiti ve etkileri
Bilim insanları, Dünya’daki yaşamın 100 milyon yıldan fazla bir süredir çok sayıda manyetik tersine dönüşe şahit olduğunu ancak bunun modern teknoloji mevcutken hiç yaşanmadığını dile getiriyor.
Uçaklar ve gemiler tarafından kullanılanlar da dahil olmak üzere küresel konumlandırma sistemleri, Dünya Manyetik Modeli’ni (WMM) kullanarak manyetik kuzeyi buluyor.
İngiliz Jeolojik Araştırma Merkezi ve NOAA tarafından geliştirilen bu model, manyetik kuzeyin belirlenmiş konumunu not ediyor ve geçmiş birkaç yılın yörüngesine dayanarak gelecekteki kaymayı tahmin ediyor.
Manyetik kuzey ve ‘gerçek kuzey’
Dünyanın tepesinde, Arktik Okyanusu’nun ortasında, coğrafi Kuzey Kutbu yer alır; bu nokta, Dünya’nın tepesinden dibine doğru kıvrılan tüm boylam çizgilerinin kuzeyde birleştiği noktadır.
Kuzey Kutbu’nu işaretlemek zordur, çünkü hareket eden deniz buzuyla kaplıdır, ancak gerçek Kuzey Kutbu olarak da bilinen coğrafi konumu sabittir.
Karşılaştırıldığında, manyetik kuzey kutbu, Dünya’nın manyetik alanının en kuzeydeki birleşme noktasıdır; manyetosfer olarak da bilinir. Dünya’nın çekirdeğindeki erimiş metallerin çalkalanmasıyla oluşan manyetosfer, gezegeni zararlı güneş radyasyonundan korur ve güneş rüzgarlarının Dünya’nın atmosferini yok etmesini önler.
Dünya’nın çekirdeğindeki konvektif çalkalanma asla durmadığı için manyetosfer asla durağan değildir. Sonuç olarak, en kuzey noktası her zaman hareket halindedir.
Manyetik kuzey kutbun, İngiliz kaşif Sir James Clark Ross tarafından 1831’de Kuzey Kanada’da, gerçek Kuzey Kutbu’nun yaklaşık 1610 kilometre güneyinde keşfedildiği ve her yıl doğuya doğru ilerleyerek Sibirya’ya yaklaştığı biliniyor.
Dünya’daki son manyetik kutup kayması 780 bin yıl önce yaşanmış
Bilim insanları Dünya’nın kuzey-güney kutuplarının yer değişiminin ortalama 200.000 ila 300.000 yılda bir gerçekleştiğini, okyanus tabanlarından alınan tortu çekirdekleri sayesinde tespit edebiliyorlar. Yalnız aynı veriler bu değişimlerin rastgele görünen aralıklarla da meydana geldiğini işaret ediyor. Örneğin, en son meydana gelen Brunhes-Matuyama olarak isimlendirilen jeomanyetik yer değişim yaklaşık 780.000 yıl önce gerçekleşmiş.
Kutup kayması sırasında manyetik alan olacak mı?
Manyetik kutupların değişimi esnasında manyetik alan sıfır olmayacak, fakat daha zayıf ve daha karmaşık olacaktır. Örneğin ekvator bölgesinde manyetik kutuplara sahip olunabileceği gibi “kuzey” ve “güney” manyetik kutbun eşzamanlı varlığı da söz konusu olabilir. Ayrıca, geçici ve tamamlanmamış değişimler de olabilir; örneğin manyetik kutuplar coğrafi kutuplardan – hatta ekvatordan geçip – uzaklaşabilir ve sonra eski yerine geri gelebilir. En son geçici (tamamlanmamış) değişim, Laschamp olayı, yaklaşık 41.000 yıl önce meydana gelmiştir.
Manyetik alanın her yüzyılda yüzde 5 oranında zayıfladığı tahmin edilirken, en son ölçümler bu oranın 10 yılda bir gerçekleştiğini yani 10 kat hızlandığını gösterdi. Sonuçlar, bir sonraki manyetik kutup noktaları değişiminin beklendiği 2000 yıl sonra değil, daha erken gerçekleşebileceğine işaret ediyor.
