Bipolar bozukluk, dünya genelinde giderek artan psikiyatrik vakalar arasında yer alıyor. Aniden gelişen taşkınlık, dürtüsellik, uykusuzluk ve riskli davranışlar, özellikle mani döneminde kişiyi ciddi tehlikelere sürükleyebiliyor.
Memorial Diyarbakır Hastanesi Klinik Psikolog Tülinay Seçkin, bu rahatsızlığın dikkat eksikliği, hiperaktivite, stres ve madde bağımlılığı gibi birçok faktörle ilişkili olduğuna dikkat çekerek, özellikle mani döneminde görülen davranışların geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurabileceği konusunda uyarıyor.
🧠 Bipolar bozuklukta uzman desteği şart
İki uçlu duygu durum bozukluğu olarak da bilinen bipolar bozukluk; bireyin duygularında, düşüncelerinde ve davranışlarında ani ve keskin değişimlere neden olan ciddi bir psikolojik rahatsızlık. DSM-5 kriterlerine göre bipolar-1, bipolar-2 ve siklotimi olmak üzere üç temel türü bulunuyor.
Psikolog Tülinay Seçkin, mani dönemlerinin hızlı düşünce akışı, basınçlı konuşmalar, azalan uyku ihtiyacı, aşırı özgüven, dikkatsiz para harcama ve riskli cinsel davranışlarla kendini gösterebileceğini belirtiyor. Buna karşılık depresif dönemlerde karamsarlık, değersizlik hissi, yoğun suçluluk, uykusuzluk ve intihar düşüncelerinin ön planda olduğunu ifade ediyor.
🔄 Mani dönemde görülen belirtiler
Mani dönemi, kişinin taşkın ve yüksek enerjili bir ruh haliyle aşırı hareketlilik sergilediği dönemdir. Bu süreçte:
- Hızlı konuşma ve düşünce uçuşmaları
- Aşırı özgüven ve kendini üstün görme
- Konudan konuya atlayan anlatım tarzı
- Riskli harcamalar, dikkatsiz araç kullanımı
- Tedbirsiz cinsel ilişkiler
- Aşırı enerji ve öfke patlamaları
Yukarıdaki gibi davranışlar sıklıkla görülür. Genetik yatkınlık, aile öyküsü, yoğun stres ve uyarıcı madde kullanımı, bu dönemin şiddetini artırabilir.
💊 Tedavi yaklaşımları ve psikoeğitim
Bipolar bozuklukta tedavi; duygu durum dengeleyici ilaçlar, antidepresanlar ve psikotik belirtiler varsa antipsikotik ilaçlar ile sürdürülür. Psikoeğitim ve bilişsel davranışçı terapi uygulamaları, hastanın içgörü kazanması, duygu durum takibi ve işlevselliğinin korunması açısından büyük önem taşır.
Psikolog Seçkin, “Mani dönemlerinde intihar riski artar; bu nedenle erken müdahale hayati önem taşır. Hastanın sosyal çevresi ve aile desteği tedavi sürecinde çok değerlidir” diyor.
🛡️ Korunmak için dikkat edilmesi gerekenler:
Bipolar bozukluk mani dönemi ataklarının önlenmesi ve yönetimi için yaşam tarzına dair şu önlemler öneriliyor:
- Stresli ortamlardan uzak durulmalı
- Düzenli ve kaliteli uyku alışkanlığı edinilmeli
- Egzersiz ve hareketli yaşam teşvik edilmeli
- Dengeli ve sağlıklı beslenmeye özen gösterilmeli
- Alkol ve maddeden uzak durulmalı
- İlaçlar doktor bilgisi dışında bırakılmamalı
- Düzenli psikiyatrik ve psikolojik kontroller ihmal edilmemeli
Bozukluk genellikle tekrarlayıcı olduğundan, korunma amaçlı ilaçların uzun süreli kullanımı gerekebilir. Hastalık hakkında doğru bilgilendirme ve içgörü geliştirilmesi, uzun vadeli iyilik halini destekler.
Kaynaklar:
- National Institute of Mental Health. (2023). Bipolar Disorder. https://www.nimh.nih.gov
- Mayo Clinic. (2024). Bipolar disorder symptoms and causes. https://www.mayoclinic.org
- American Psychiatric Association. (2022). Understanding bipolar disorder. https://www.psychiatry.org
- Cleveland Clinic. (2023). Mania and depressive episodes in bipolar disorder. https://my.clevelandclinic.org
- NHS UK. (2024). Living with bipolar disorder. https://www.nhs.uk
