Hipertansiyon hakkında en çok sorulan sorular: Belirtileri, nedenleri ve kontrol yöntemleri
Hipertansiyon, Türkiye’de ve dünyada en sık görülen kronik sağlık sorunlarından biri olmaya devam ediyor. Özellikle kalp-damar hastalıklarına bağlı ölümlerde önemli bir risk faktörü olan hipertansiyonun, Türkiye’de kadınlarda daha yaygın görüldüğü belirtiliyor. Uzmanlar, yüksek tansiyona karşı şeker, tuz ve trans yağ tüketiminden uzak durulması ve hareketli bir yaşam tarzının benimsenmesi gerektiğini vurguluyor.
Peki, hipertansiyonla ilgili en sık sorulan sorular hangileri? Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Uğur Cangel merak edilenleri yanıtladı.
Hipertansiyon kadınlarda daha yaygın görülüyor
Dr. Uğur Cangel, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünya genelinde yetişkinlerin yaklaşık %22’sinin hipertansiyon hastası olduğunu belirtti. Yaşla birlikte görülme oranı artan hipertansiyonun, 60 yaş üstü bireylerde %60’a kadar çıktığını vurguladı. Türkiye’de hipertansiyon görülme oranı yaklaşık %30-32 seviyesinde. Kadınlarda bu oran %32 iken, erkeklerde %28 civarında. Erkeklerde daha erken yaşlarda görülen hipertansiyon, kadınlarda özellikle menopoz sonrası dönemde daha sık ortaya çıkıyor.
Kalp hastalıkları ve felç riskini artırıyor
Hipertansiyonun, kalp hastalıkları ve felç gibi ciddi sağlık sorunlarının başlıca nedenlerinden biri olduğunu söyleyen Dr. Cangel, “Her yıl dünyada yaklaşık 9.4 milyon kişi hipertansiyona bağlı nedenlerle hayatını kaybediyor. Türkiye’de de kalp-damar hastalıklarına bağlı ölümlerin büyük kısmı bu rahatsızlıktan kaynaklanıyor” dedi.
En çok merak edilen sorular ve cevaplar
- Hipertansiyon nedir?
Yüksek tansiyon, atardamarlardaki kanın normalden daha yüksek basınçla akması durumudur. Her kalp atışı, damar duvarına adeta içeriden vurulan bir yumruk gibidir. Zamanla bu durum kalp hastalığı ve inme riskini artırabilir. - Belirtileri nelerdir?
Genellikle belirti vermez. Ancak baş ağrısı, baş dönmesi, burun kanaması, nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi şikâyetler görülebilir. - Nedenleri nelerdir?
Genetik faktörler, aşırı tuz tüketimi, obezite, şeker hastalığı, hareketsizlik, stres, sigara ve alkol kullanımı başlıca nedenler arasında yer alır. - Tanı kriteri nedir?
Özellikle küçük tansiyonun 90 mmHg üzeri olması hipertansiyon tanısı için kritik kabul edilir. Büyük tansiyon psikolojik etkilerden daha çok etkilenebilir. - Düşük tansiyon avantaj mı?
Düşük tansiyon damar duvarında daha az travmaya yol açtığı için genellikle daha avantajlıdır. - Stres tansiyonu etkiler mi?
Evet. Stres faktörü çoğu zaman ilk neden olarak değerlendirilmelidir. Bazı durumlarda antidepresan kullanımı tansiyonu düşürebilir. - Hangi sporlar önerilir?
Yüzme, yüksek tansiyonlu bireyler için en uygun spor türlerinden biridir. Yatay yapılan bu egzersiz lenf dolaşımını destekler ve vücut su kaybı yaşamaz. - İdrar söktürücü ilaçlar neden kullanılır?
Tansiyon ilaçları arasında idrar söktürücüler (diüretikler) sıkça yer alır. Bu ilaçlar sodyumun vücuttan atılmasına ve dolayısıyla kan basıncının düşmesine yardımcı olur. - Tedavi kişiye özel midir?
Evet. Hipertansiyon tedavisi kişiye özel planlanır. Psikoloji, yaşam tarzı, genetik yapı gibi birçok faktör tedavi yöntemini etkiler. - Nasıl kontrol altına alınabilir?
Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, tuzun azaltılması, stres yönetimi ve ilaçların düzenli kullanımı tansiyonun dengelenmesine yardımcı olur. - İlaçlar bağımlılık yapar mı?
Hayır. Hipertansiyon ilaçları bağımlılık yapmaz. Ancak bazı ilaçlar baş dönmesi, mide bulantısı, öksürük gibi yan etkilere yol açabilir. Yan etki görüldüğünde doktora başvurulmalıdır.
Beslenme ile hipertansiyon nasıl yönetilir?
Hipertansiyona karşı en etkili stratejilerden biri doğru beslenmedir. Tuz tüketimi günlük 5 gramı geçmemelidir. Potasyum açısından zengin sebze ve meyveler kan basıncını düzenlemeye yardımcı olur. DASH diyeti, hipertansiyon kontrolü için bilimsel olarak önerilen bir beslenme modelidir. (doi: 10.7759/cureus.44692) Bu diyet:
- Meyve, sebze, tam tahıl, yağsız protein ve az yağlı süt ürünleri içerir.
- Doymuş ve trans yağlardan, işlenmiş gıdalardan ve şekerli içeceklerden uzak durmayı önerir.
- Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, fındık yağı, avokado yağı) kullanılmasını destekler.
- Alkol ve sigara tüketimi sınırlandırılmalıdır.
- Lif bakımından zengin baklagiller ve tam tahıllar tercih edilmelidir.
Ayrıca düzenli fiziksel aktivite ve stres yönetimi, hipertansiyonla mücadelede önemli diğer faktörlerdir.
Kaynaklar:
- Stress and hypertension – PubMed
- Clinical significance of stress-related increase in blood pressure: current evidence in office and out-of-office settings | Hypertension Research
- Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) Diet and Blood Pressure Reduction in Adults with and without Hypertension: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials – ScienceDirect
- Chronic Psychosocial Stress and Hypertension – PMC
- Stress and high blood pressure: What’s the connection? – Mayo Clinic
- A large-scale study of stress, emotions, and blood pressure in daily life using a digital platform | PNAS
