Kilo vermekte zorlanıyor musunuz? Metabolizma hızını artıran besinler ve alışkanlıklar neler? Uzmanlar uyarıyor: Yetersiz su tüketimi ve hareketsizlik kilo alımını tetikliyor!
Metabolizma hızı, yaşla birlikte yavaşlayabilir ve bu durum kilo kontrolünü zorlaştırabilir. Beslenme düzeni, egzersiz alışkanlıkları, hormonal değişimler ve su tüketimi gibi pek çok faktör metabolizmanın çalışma hızını doğrudan etkiliyor. Özellikle ekran başında uzun süre hareketsiz kalmak, vücuttaki yağ oranını artırarak metabolizmayı olumsuz etkileyebiliyor. Peki, yaşam tarzınızda yapacağınız basit değişiklerle metabolizmanızı nasıl canlandırabilirsiniz?
Metabolizmayı hızlandıran 7 etkili yöntem
Acıbadem Ataşehir Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, yaşla birlikte vücuttaki kas-kütle oranının azalması, yağ oranının artmasıyla birlikte metabolizma hızının düştüğüne dikkat çekiyor. Demirel, “Kas yüzdemizin korunması için düzenli egzersiz yapmalı, sağlıklı beslenme kurallarını ihmal etmemeliyiz.
Tüm bunlara rağmen kilo verilemiyorsa mutlaka bir hekime danışılmalı” diyerek metabolizmayı destekleyecek 7 etkili yolu şöyle sıralıyor:
1- Akdeniz tipi tabak modeliyle beslenin 🌿
Metabolizmayı destekleyen en önemli unsurlardan biri besin kalitesi. Özellikle Akdeniz tipi beslenme, hem yağ oranını düşürmeye hem de metabolizmayı hızlandırmaya katkı sağlar. Bu modele göre:
- Tabağın yarısı mevsim sebzelerinden oluşmalı
- Diğer yarının yarısı sağlıklı protein kaynaklarından (et, balık, tavuk vb.)
- Kalan kısmı ise tam tahıllı karbonhidratlardan (bulgur, çavdar, tam buğday vb.) oluşmalıdır
2- İşlenmiş gıdalardan uzak durun ⚠️
Abur cubur, fast-food ve yüksek yağ-şeker içeren işlenmiş gıdalar metabolizma üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Bu tür besinler:
- Kötü kalite şeker ve rafine karbonhidrat içerir
- Kas kütlesini azaltıp yağlanmayı artırarak metabolizmayı yavaşlatır
- Ancak sınırlı ve seyrek tüketildiğinde sorun yaratmayabilir
3- Günlük hareket şart 🏃♂️
Hareketsiz yaşam tarzı, metabolizmayı en çok yavaşlatan faktörlerden biridir. Günde uzun süre bilgisayar ve televizyon karşısında vakit geçirmek, vücutta enerji harcamasını ciddi ölçüde azaltır. Bunun yerine:
- Her gün en az 30-45 dakika yürüyüş
- Keyif alınan hafif egzersizler
- Haftalık toplamda en az 150 dakika orta tempolu fiziksel aktivite hedeflenmelidir
4- Yeterli ve kaliteli uyku alın 🛌
Yetişkinler için ortalama 7 saat gece uykusu, metabolizma sağlığı için kritik önemdedir. Uyku:
- İnsülin dengesini düzenler
- Beyin ve bağışıklık fonksiyonlarını destekler
- Uykusuzluk, kilo alımı ve diyabet riskini artırır
5- Protein ağırlıklı beslenin 🥩
Proteinlerin termik etkisi, karbonhidrat ve yağlara göre daha yüksektir. Yani sindirimi sırasında daha fazla enerji harcanır. Ayrıca:
- Kas kaybını engeller
- Uzun süre tokluk sağlar
- Yağ yakımını destekler
Protein kaynakları arasında yumurta, yağsız et, balık, süt ürünleri, kurubaklagiller ve yağlı tohumlar yer alır.
6- Su içmeyi ihmal etmeyin 💧
Araştırmalar, 500 ml su tüketiminin metabolizmayı 1 saat içinde %25 oranında hızlandırdığını gösteriyor. Ayrıca:
- Su eksikliği kas aktivitesini düşürür
- Yağ yakımını (lipoliz) azaltır
- Açlık-tokluk sinyallerinin karışmasına neden olur
Bu nedenle, her kilo başına günlük 20-30 ml su tüketimi öneriliyor.
7- Aralıklı yüksek yoğunluklu egzersizleri deneyin 💪
Yüksek yoğunluklu aralıklı antrenmanlar (HIIT), klasik egzersizlere kıyasla daha fazla enerji harcamasını sağlar. Bu egzersiz türü:
- Kısa süreli yüksek tempolu hareketler
- Ardından daha uzun süren düşük yoğunluklu aktiviteler içerir
- Egzersiz sonrasında da kalori yakımını sürdürür
Ancak bu egzersizleri uygulamadan önce mutlaka bir uzmana danışılması gerekir.
Bilimsel kaynaklar:
- Speakman, J. R., & Mitchell, S. E. (2011). Caloric restriction. Molecular Aspects of Medicine, 32(3), 159–221. https://doi.org/10.1016/j.mam.2011.10.002
- Rosenbaum, M., & Leibel, R. L. (2010). Adaptive thermogenesis in humans. International Journal of Obesity, 34(S1), S47–S55. https://doi.org/10.1038/ijo.2010.184
- Westerterp-Plantenga, M. S., Lemmens, S. G., & Westerterp, K. R. (2012). Dietary protein—its role in satiety, energetics, weight loss and health. British Journal of Nutrition, 108(S2), S105–S112. https://doi.org/10.1017/S0007114512002589
- Dulloo, A. G., & Montani, J. P. (2015). Pathways from dieting to weight regain, to obesity and to the metabolic syndrome: An overview. Obesity Reviews, 16(S1), 1–6. https://doi.org/10.1111/obr.12250
- Bray, G. A., & Smith, S. R. (2020). The role of thermogenesis in human obesity. Obesity Reviews, 21(S2), e13101. https://doi.org/10.1111/obr.13101