Psödodemans nedir? Unutkanlık ne zaman tehlikeli hale gelir?

Stres, depresyon ve uykusuzluk gibi nedenler unutkanlığa yol açabilirken, bazı durumlarda bu belirti ciddi nörolojik hastalıkların habercisi olabiliyor. Psikolojik unutkanlık çoğunlukla geçici ve geri döndürülebilirken, nörolojik unutkanlık ilerleyici bir tablo gösterebilir. Her iki durumun doğru şekilde ayırt edilmesi ve erken müdahale edilmesi büyük önem taşıyor.

📌 En çok merak edilenler:

• Unutkanlık ne zaman tehlikeli hale gelir?
• Psikolojik unutkanlık ile nörolojik unutkanlık nasıl ayırt edilir?
• Psödodemans nedir?
• Unutkanlık tedavisinde hangi testler uygulanır?
• Hangi terapi yöntemleri psikolojik unutkanlıkta etkilidir?

Unutkanlık her zaman masum olmayabilir!

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi’nden Uzman Klinik Nöropsikolog Merve Türkkol, unutkanlığın psikolojik ve nörolojik nedenleri, tanı süreci ve uygun müdahale yöntemleri hakkında bilgi verdi.

🧠 Günlük stres unutkanlığa yol açabilir

Stres, uykusuzluk ve depresyon gibi etkenler dikkat dağınıklığına ve bilgi kodlamada zayıflığa neden olarak geçici unutkanlık yaratabilir. Ancak bu durum işlevselliği etkiliyorsa mutlaka ciddiyetle ele alınmalıdır.

🩺 Nörolojik unutkanlık ilerleyici olabilir

Demans gibi nörolojik bozukluklarda unutkanlık kalıcıdır ve ilerleyici bir seyir gösterir. Yakın bellek kaybı, dil ve karar verme becerilerinde bozulmalar bu durumu işaret edebilir.

Ayırıcı tanı testlerle netleşebilir

🔬 Psikolojik ve nörolojik testler birlikte uygulanmalı

Psikolojik unutkanlıkta Beck Depresyon ve Anksiyete Ölçekleri, nöropsikolojik testler ve ayrıntılı öykü değerlendirmesi uygulanır. Nörolojik şüphelerde kranial MR, EEG gibi testler tanıya katkı sağlar.

🧪 Test performansları önemli ipuçları verir

Psikojenik unutkanlıkta öğrenme aşamasında zorluk yaşansa da tekrarlarla performans artışı görülür. Bu, geri getirme (retrieval) sorununa işaret ederken, bazı demans türlerinde de benzer tablolar gözlenebilir.

Müdahale sürecinde bütüncül yaklaşım şart

💬 Terapi süreci bireye özel planlanmalı

Psikolojik nedenli unutkanlıkta Bilişsel Davranışçı Terapi, Mindfulness, duygu düzenleme terapileri ve bilişsel rehabilitasyon teknikleri etkili olabilir. Gerektiğinde farmakolojik destek de uygulanır.

⚠️ Psikolojik unutkanlık ciddi tanıların üstünü örtebilir

İşlevselliği bozmadan ilerleyen psikolojik unutkanlık, depresyon ve anksiyete bozukluklarıyla birleştiğinde kronikleşebilir. Aynı zamanda demans gibi ciddi nörolojik tabloların geç fark edilmesine yol açabilir. Bu nedenle unutkanlık, hafif görülse dahi sistematik olarak değerlendirilmelidir.

🔍 Psödodemans Nedir?

Psödodemans, demans gibi görünen ancak altında nörolojik bir bozukluk yerine genellikle depresyon gibi psikiyatrik nedenler yatan bir durumdur. Geçici bilişsel bozulmalar yaratır ve tedaviyle düzeltilebilir.

🧠 Ayırt Edici Özellikleri

• Bellek, dikkat, karar verme gibi işlevlerde bozulma olur.
• Tedaviyle düzelebilir, kalıcı değildir.
• Kişi genellikle şikâyetlerinin farkındadır.
• Genellikle orta-ileri yaşlarda görülür.

💡 Nedenleri Nelerdir?

• Majör depresyon (en yaygın neden)
• Anksiyete bozuklukları
• Kronik stres ya da travmalar
• B12 ve folat eksiklikleri
• Tiroid sorunları
• Alkol kullanımı veya bazı ilaçların yan etkileri

📌 Demanstan Farkı

🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Bellek sorunlarının kökenlerine dair kapsamlı bilgi için: Unutkanlık şikayeti neden kaynaklanır?
• Yakın bellek kaybıyla başlayan Alzheimer’ın ilk belirtileri: Alzheimer hastalığı nasıl başlar? İşte ilk belirtiler
• Genç yaşta başlayan Alzheimer’ın seyri daha hızlı olabilir: Genç yaşta başlayan Alzheimer daha agresif olabilir!
• Erken nörolojik müdahaleler yaşam kalitesini artırabilir: Nörolojik hastalıklarda erken rehabilitasyonun faydaları
• Hipokampusun stresi nasıl yönettiğini ve unutkanlıkla ilişkisini öğrenin: Hipokampus ile Alzheimer ilişkisi: Stres beyni nasıl zorluyor?

Kaynaklar:

1. Small, G. W., Siddarth, P., & Bookheimer, S. Y. (2020). Memory loss and the aging brain: distinguishing Alzheimer’s disease from normal aging. The American Journal of Psychiatry, 177(5), 406–416. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32196173/
2. Eysenck, M. W. (2013). Anxiety and cognitive performance: attentional control theory. Emotion Review, 5(2), 115–119. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26412801/
3. Troyer, A. K., & Rich, J. B. (2018). Psychogenic versus neurogenic memory problems: a review and guide to evaluation. Canadian Geriatrics Journal, 21(2), 157–165. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29950912/
4. Becker, J. T., et al. (2009). Neuropsychological function and structural brain changes in aging and Alzheimer’s disease. Neuropsychology Review, 19(4), 383–398. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19908104/