D vitamini için güneşlenme: Dermoskopi yaptırmak neden önemli?

Kemik sağlığı, bağışıklık sistemi ve ruh sağlığı için hayati öneme sahip D vitamini, vücutta etkin hale gelebilmek için güneş ışığına ihtiyaç duyuyor. Ancak D vitamini için güneşlenme eylemi, bilinçsiz yapıldığında cilt kanseri riskini de artırabiliyor. Peki, D vitamini için güneşlenme sırasında nelere dikkat etmek gerekir?

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, güneşlenmenin D vitamini sentezi için en doğal yol olduğunu ancak öğle saatlerinde cildin korunmasız kalmasının DNA hasarına yol açabileceği uyarısında bulundu.

🔎 En çok merak edilenler: D vitamini için güneşlenme

• D vitamini sentezi için ne kadar süre güneşlenmek yeterlidir?
  Açık tenlilerde 10-15 dakika, koyu tenlilerde ise 20-30 dakika güneşlenmek yeterlidir. Bu süre zarfında kolların, bacakların ve yüzün %20-25’inin açıkta kalması önemlidir.
• Güneş kremi D vitamini üretimini engeller mi?
  Hayır. Güneş kremi kullanmak, D vitamini sentezini tamamen engellemezken, zararlı UV ışınlarına karşı cildi korur ve cilt kanseri riskini önemli ölçüde azaltır.
• Ne zaman güneşlenmek daha güvenlidir?
  UV ışınlarının daha dik geldiği öğle saatleri (10.30–16.00) yerine, sabah 09.00–10.30 arasında ya da akşam 16.00 sonrasında güneşlenmek daha güvenlidir.

📌 Öne çıkanlar

• Vücudun D vitamini üretmesi için açık tenlilerin 10-15 dakika, koyu tenlilerin ise 20-30 dakika güneşlenmesi yeterlidir.
• “D vitamininin dostumuz, UV fazlasının ise düşmanımız olduğunu unutmamalıyız.”
• Yapay bronzlaşma cihazları (solaryum), cilt kanseri riskini artırdığı için uzak durulması gereken bir yöntemdir.
• Ailede melanom öyküsü olanların yılda en az bir kez dermoskopi yaptırması önerilir.
• Çocuklukta yaşanan ciddi güneş yanıkları, ileride melanom riskini ciddi oranda artırır.

“D vitamini için güneşlenmek en doğal yol. Ancak sağlığımız için D vitamini almak isterken, yanlış koşullarda güneşlenme nedeniyle cilt kanseri riskini de artırabiliriz. Güneşten gelen zararlı UV ışınları, melanom yani cilt kanserinin bir numaralı sebeplerinden biri. Bu nedenle doğru güneşlenme bilincini yaygınlaştırmak önemli.”

☀️ D vitamini için doğru güneşlenme kuralları

Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Yıldırım, D vitamini almak isterken cilt sağlığından ödün vermemek için alınabilecek 9 hayati önlemi şöyle sıraladı:

1. Güneş kremini aksatmayın: Hem UVA hem de UVB korumalı güneş kremleri bebeklikten itibaren yaz-kış düzenli olarak kullanılmalıdır.
2. Koruyucu ekipman giyin: Şapka, güneş gözlüğü ve UV korumalı kıyafetlerle cildinizi koruyun.
3. Düzenli cilt kontrolü yapın: Yılda en az bir kez, büyüteçli bir cihazla cildin kontrol edildiği dermoskopi yaptırın. Ailede melanom öyküsü varsa daha sık kontrole gidin.
4. Lekeleri takip edin: Vücudunuzdaki tüm leke ve benleri takip edin. Renk, şekil veya boyutlarında değişiklik fark ederseniz hemen dermatoloğa başvurun.
5. Yasak saatlerde gölgede kalın: UV ışınlarının en dik geldiği 10.30–16.00 saatleri arasında mümkün olduğunca gölgede kalın.
6. Solaryumdan uzak durun: Yapay bronzlaşma cihazları cilt kanseri riskini artırdığı için solaryumdan uzak durulmalıdır.
7. Çocukları özel olarak koruyun: Özellikle çocuklukta oluşan ciddi güneş yanıkları ileride melanom riskini artırdığı için çocukların hassas cildi büyük bir özenle korunmalıdır.
8. Yüzde 25 kuralını uygulayın: D vitamini sentezi için kollarınızın, bacaklarınızın ve yüzünüzün %20-25’i açıkta kalacak şekilde güneşlenmek yeterlidir.
9. Benlerinizi koruyun: Dermoskopik kontrol yapılmadan benlere herhangi bir lazer veya cerrahi uygulama yaptırmayın.

🔬 Dermoskopik kontrol nasıl yapılır?

Dermoskopik kontrol, benlerin ve diğer cilt lezyonlarının “dermatoskop” adı verilen, cildin yüzeyini 10 ila 140 kat büyüterek inceleyen özel bir ışıklı büyüteçle muayene edilmesidir. Bu yöntem, cilt kanserinin, özellikle de en tehlikeli türü olan melanomun erken teşhisinde hayati bir rol oynar. İşlem tamamen ağrısızdır ve sadece birkaç dakika sürer.

Dijital dermoskopi: Ben haritası çıkarma

Günümüzde bu işlem genellikle dijital dermoskopi ile yapılır. Bu yöntemde:

• Hastanın tüm vücudunun fotoğrafları çekilerek bir “ben haritası” oluşturulur.
• Şüpheli bulunan her bir benin dermoskopik görüntüsü alınır ve bilgisayar sistemine kaydedilir.
• Bu kayıtlar sayesinde, bir sonraki kontrolde benlerdeki en ufak boyut, renk veya şekil değişikliği bile kolaylıkla tespit edilebilir.

Kendi kendinize ben muayenesi: ABCDE kuralı

Dermatolog kontrolü hayati önem taşımakla birlikte, kişilerin kendi vücutlarını düzenli olarak kontrol etmesi de erken teşhis için kritiktir. Benlerinizi incelerken, melanom riskini değerlendirmek için kullanılan “ABCDE kuralını” uygulayabilirsiniz:

• A (Asymmetry – Asimetri): Benin bir yarısının diğer yarısına benzememesi.
• B (Border – Kenar): Kenarlarının düzensiz, girintili çıkıntılı olması.
• C (Color – Renk): Ben içerisinde birden fazla renk (kahverengi, siyah, kırmızı, beyaz gibi) bulunması.
• D (Diameter – Çap): Çapının 6 mm’den (bir silginin ucu kadar) büyük olması.
• E (Evolution/Elevation – Değişim/Yükselme): Benin zaman içinde renk, şekil veya boyut olarak değişmesi, kabarması, kaşınması veya kanaması.

Bu bulgulardan bir veya birkaçının varlığında, vakit kaybetmeden bir dermatoloğa başvurulmalıdır.

🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Fazla D Vitamini takviyesi kullanımı zararlı mı?
• İdeal D vitamini seviyesi ne olmalı?
• D vitamini eksikliğinin nedeni araştırılmalı!
• D vitamini takviyesi ne zaman, hangi saatte alınmalı?
• D vitamini nelerde var? Besin mi, takviye mi?
• Menopoz sonrası Osteoporoz riskine karşı D vitamini ile önlem alın

🔗 Kaynaklar:

• Benefits and Risks of Sun Exposure to Maintain Adequate Vitamin D Levels – PMC
• A prospective cohort study exploring the joint influence of sunlight exposure and tanning bed use on basal cell carcinoma, squamous cell carcinoma, and melanoma risk – PubMed
• Melanoma Risk in Relation to Use of Sunscreen or Other Sun Protection Methods – PMC