Uzun süreli yüksek kan şekeri, sinir hücrelerinde ciddi hasara yol açarak özellikle ayaklarda iyileşmeyen yaralara neden olabiliyor. Diyabetik ayak olarak bilinen bu tehlikeli durum, tedavi edilmediğinde enfeksiyonlara ve hatta uzuv kayıplarına (ampütasyon) yol açabiliyor. Peki, diyabet beslenmesi nasıl olmalı ve bu riskler önlenebilir mi?
Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Rıza Aytaç Çetinkaya, diyabetik ayaktan korunmanın ilk adımının kan şekerini kontrol altında tutmak olduğunu belirterek, “Lif oranı yüksek, rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan arındırılmış bir beslenme planı hem kan şekeri dalgalanmalarını önler hem de damar ve sinir sağlığını koruyarak ayak sağlığını korur,” dedi.
🔎 En çok merak edilenler: Diyabet beslenmesi hakkında
- Diyabet beslenmesinde karbonhidratlar neden önemlidir?
Karbonhidratlar, insülin seviyelerini doğrudan etkiler. Tam tahıllar ve baklagiller gibi yavaş sindirilen kompleks karbonhidratlar, kan şekerinin ani yükselmesini engelleyerek dengede kalmasına yardımcı olur. - Yara iyileşmesi için hangi besinler tüketilmelidir?
Yüksek kaliteli protein kaynakları (tavuk, balık, yumurta), C ve E vitaminleri (portakal, kivi, fındık) ve çinko, magnezyum gibi mineraller (et, deniz ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler) hücre onarımını ve yara iyileşmesini hızlandırır. - Diyabet hastaları hangi gıdalardan uzak durmalı?
Şekerli ve rafine gıdalar (beyaz ekmek, şekerli içecekler, tatlılar), kan şekerini hızlı bir şekilde yükselterek diyabetik ayak yaralarının iyileşmesini engeller.
📌 Öne çıkanlar
- Diyabetik ayaktan korunmanın ilk adımı, doğru beslenme ile kan şekerini kontrol altında tutmaktır.
- Tam tahıllar ve baklagiller gibi lifli karbonhidratlar kan şekerini dengeler.
- Tavuk, balık, yumurta gibi yüksek proteinli gıdalar yara iyileşme sürecini hızlandırır.
- Somon ve ceviz gibi omega-3 zengini sağlıklı yağlar, vücuttaki iltihaplanmayı (enflamasyon) azaltır.
- Portakal, kivi gibi C vitamini zengini besinler kolajen üretimini destekleyerek cilt onarımına yardımcı olur.
“Diyabetik ayaktan korunmanın ilk adımı kan şekerinin yükselmesini önlemektir. Bunun için de sağlıklı ve dengeli beslenme önem kazanır. Lif oranı yüksek, rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan arındırılmış bir beslenme planı hem kan şekeri dalgalanmalarını önler hem de damar ve sinir sağlığını koruyarak ayak sağlığını korur.”
🥗 Diyabet hastaları için 6 beslenme tavsiyesi
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Rıza Aytaç Çetinkaya, diyabet hastalarının beslenme alışkanlıklarında dikkat etmeleri gereken 6 önemli noktayı şöyle paylaştı:
1. 🍞 Tam tahıllar ve baklagiller tüketin
Diyabetik ayak yaralarının tedavisinde en önemli faktör, kan şekerinin kontrol altına alınmasıdır. Beyaz ekmek, pirinç gibi rafine karbonhidratlar yerine; tam tahıllar ve nohut, mercimek gibi baklagiller gibi yavaş sindirilen karbonhidratlar, kan şekerinin ani yükselmesini engelleyerek dengede kalmasına yardımcı olur.
2. 🍗 Proteini ihmal etmeyin
Yaraların iyileşmesi ve doku onarımı için vücudun yeterli miktarda proteine ihtiyacı vardır. Tavuk, hindi, balık, yumurta, baklagiller ve az yağlı süt ürünleri gibi yüksek kaliteli protein kaynaklarını beslenme planınıza dahil edin.
3. 🥑 Sağlıklı yağları tercih edin
Somon, ceviz ve chia tohumu gibi omega-3 yağ asidi açısından zengin gıdalar, vücuttaki iltihaplanmayı (enflamasyon) azaltarak yaraların daha hızlı iyileşmesini destekler.
4. 🍊 C ve E vitamini alın
C ve E vitaminleri, bağışıklık sistemini güçlendiren ve yara iyileşmesini hızlandıran önemli antioksidanlardır. Portakal, kivi, biber gibi C vitamini zengini gıdalar cilt onarımını ve kolajen üretimini destekler. Fındık ve yeşil yapraklı sebzeler gibi E vitamini kaynakları ise doku iyileşmesini teşvik eder.
5. 🥜 Mineralleri unutmayın
Özellikle çinko ve magnezyum, vücudun hücresel onarım süreçlerinde kritik rol oynar. Çinko için et, deniz ürünleri ve kabak çekirdeği; magnezyum için ise koyu yeşil yapraklı sebzeler, fındık ve tam tahıllar tüketilebilir.
6. 🍰 Rafine gıdalardan uzak durun
Şekerli ve işlenmiş rafine gıdalar, kan şekerini çok hızlı bir şekilde yükselterek hem genel sağlığı bozar hem de diyabetik ayak yaralarının iyileşmesini engeller. Bu tür besinlerden uzak durmak, kan şekeri kontrolünün en önemli adımıdır.
⚖️ Kan şekerini dengeleyen yaşam tarzı önerileri:
Dengeli beslenmenin yanı sıra, kan şekeri kontrolünde yaşam tarzı alışkanlıkları da kritik bir rol oynar. Doğru alışkanlıklar, vücudun insülin duyarlılığını artırır ve kan şekerindeki ani dalgalanmaları önler.
🏃♀️ Düzenli Egzersiz Yapın
Fiziksel aktivite, kasların kandaki glukozu (şekeri) enerji olarak kullanmasını sağlayarak kan şekeri seviyelerini doğal yollarla düşürür. Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta aerobik egzersiz (tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklet gibi) yapmak hedeflenmelidir. Ayrıca, haftada 2-3 gün yapılacak direnç ve kuvvet egzersizleri de kas kütlesini artırarak insülin duyarlılığını iyileştirir. Egzersiz için en uygun zaman, genellikle yemeklerden 1-2 saat sonrasıdır.
😴 Kaliteli Uykuya Özen Gösterin
Yetersiz veya kalitesiz uyku, vücudun stres hormonlarını artırarak insülin direncine yol açabilir ve kan şekeri kontrolünü zorlaştırabilir. Günde 7-8 saat kesintisiz uyumak, vücudun hormon seviyelerini dengelemesine ve hücrelerin yenilenmesine yardımcı olur. Uyku apnesi gibi bir sorununuz varsa, tedavi edilmesi kan şekeri seviyelerinde belirgin bir düzelme sağlayabilir.
🧘♀️ Stresi Yönetmeyi Öğrenin
Hem fiziksel hem de ruhsal stres, vücudun kan şekerini yükselten hormonlar salgılamasına neden olur. Stresin diyabeti doğrudan tetikleyebileceği veya mevcut durumu kötüleştirebileceği bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri veya doğada zaman geçirmek gibi rahatlama teknikleri, stres hormonlarını azaltarak kan şekeri kontrolüne yardımcı olabilir.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Yazın kan şekerini yükselten 6 yaygın hata!
- Diyabetik Retinopati hastalığı nedir? Görme kaybına neden oluyor!
- Diyabetik ayak riskine karşı 6 etkili önlem!
- Diyabetiklere özel yürüyüş programı hazırlanmalı
- Diyabeti kontrol altına almak için 11 etkili öneri
- Sıcak havalarda kan şekeri dalgalanması: Diyabet hastaları için 7 öneri
