Seks bağımlılığı da diğer bağımlılıklarda olduğu gibi dopamin nörotransmiteri ile ilişkilidir. Psikolojik travmalar ve çevresel etkenlerle de tetiklenebilen karmaşık bir bağımlılık türüdür.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Günay Hajiyeva, bağımlı bireylerin zamanla haz alma eşiklerinin yükseldiğini ve farklı dürtülere yönelme ihtiyacı hissettiklerini belirtiyor. Hajiyeva, seks bağımlılığının bireylerin sadece cinsel hayatlarını etkilemekle kalmayıp, hayatının her alanını olumsuz etkilediğini vurguluyor.
🔎 Seks bağımlılığı hakkında en çok merak edilenler
Seks bağımlılığı, diğer bağımlılıklarla benzer özellikler gösterir mi?
Psikiyatri Uzmanı Dr. Günay Hajiyeva, seks bağımlılığının hem biyolojik hem de psikolojik faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıkan multifaktöriyel bir süreç olduğunu söylüyor. Diğer madde bağımlılıklarında olduğu gibi, dopamin nörotransmiteri ile ilişkili olduğunu belirtiyor. Bireyin dopamin aracılığıyla haz ve tatmin duygusunu yaşadıktan sonra, bu tatminin şiddetini ve haz derecesini artırma eğilimi tipik bir tolerans gelişimini yansıtıyor.
Bağımlılık kişiyi neden sosyal olarak izole eder?
Hajiyeva, bağımlılığın bireylerin zihinlerinde sürekli bastırmaları gereken bir dürtüyle ilerlediğini ve bu durumun yoğun kaygı ve endişeye yol açtığını ifade ediyor. Bu kaygı ve endişeler ise zamanla bireyleri toplumdan uzaklaştırarak sosyal izolasyon ve yalnızlık süreçlerine itebiliyor. Bu yalnızlık da beraberinde depresif bir süreci tetikleyebilir.
📌 Öne çıkanlar
- Seks bağımlılığı, dopamin nörotransmiteriyle ilişkili karmaşık bir bağımlılık türüdür.
- Beynin prefrontal korteksi, dürtülerin kontrol edilmesinde önemli bir rol oynar.
- Çocukluk travmaları, akran zorbalığı gibi psikolojik etkenler bağımlılığı tetikleyebilir.
- Tedavi edilmezse işlevsellik, sosyal hayat ve romantik ilişkiler olumsuz etkilenir.
🧠 Dopamin ve beyin: Bağımlılığın biyolojik yönü
Psikiyatri Uzmanı Dr. Günay Hajiyeva, bu durumun biyolojik açıklamasının oldukça basit olduğunu ifade ediyor: “Dopamin salınımı belli bir süreden sonra tolerans gelişimine neden olur ve dopamin reseptörlerinde ‘down regülasyonu’ gerçekleşir.” Bu da bireyin eskisi kadar zevk alamamasına ve daha farklı cinsel fanteziler peşinde koşmasına neden oluyor.
👨👩👧👦 Bağımlılığın psikolojik ve sosyal etkileri
Hajiyeva, seks bağımlılığının bireylerin tüm alanlarına nüfuz ettiğini vurguluyor. Bağımlılığın utanç duygusuyla birlikte öz saygı ve öz değerde azalmaya, yetersizlik ve değersizlik duygularının tetiklenmesine yol açtığını belirtiyor. Ayrıca bu durum, sosyal izolasyon ve romantik ilişkilerde güvensizlik gibi sorunlara da neden oluyor. İş hayatında ise işlevselliğin azalmasına ve işten atılmaya kadar varan sonuçlar görülebiliyor.
👩🏫 Çocuklukta doğru cinsel bilgilendirmenin önemi
Dr. Günay Hajiyeva, seks bağımlılığının önlenmesinde atılabilecek en önemli adımlardan birinin, okullarda düzgün ve sağlwıklı cinsel bilgilendirme olduğunu söylüyor. Sosyal medya aracılığıyla çocukların uygunsuz materyallere maruz kaldığını belirterek, cinselliğin pornografik içeriklerden değil, sağlıklı yollardan öğrenilmesi gerektiğini vurguluyor.
Seks Bağımlılığı ile Yüksek Cinsel Dürtü arasındaki fark nedir?
Seks bağımlılığı ile yüksek cinsel dürtü (hiperseksüalite) sıkça karıştırılan iki farklı durumdur. Temel fark, kontrol ve yaşam üzerindeki etkilerinde yatar.
- Yüksek cinsel dürtüye sahip bireyler, dürtülerini kontrol edebilir ve bu durum hayatlarının diğer alanlarını olumsuz etkilemez.
- Seks bağımlılığında ise durum farklıdır. Bağımlı birey, kompulsif bir şekilde cinsel davranışlar sergiler ve bu davranışlar üzerinde kontrolünü kaybetmiştir. Bu durum, iş, sosyal ve aile hayatında ciddi sorunlara yol açar. Kişi, davranışlarının zararlı olduğunu bilse de kendini durduramaz ve bu durumdan dolayı suçluluk, utanç ve depresyon gibi duygular yaşar.
Yaygın Belirtileri ve Tanı Kriterleri
Seks bağımlılığı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından henüz resmi olarak bir ruh sağlığı bozukluğu olarak sınıflandırılmamış olsa da, yaygın olarak bir hastalık olarak kabul edilir. Bazı uzmanlar, bu durumu kompulsif cinsel davranış bozukluğu (CSBD) olarak tanımlar.
Başlıca belirtileri arasında şunlar yer alır:
- Davranışlar üzerinde kontrolü kaybetme.
- Zararlı sonuçlarına rağmen davranışa devam etme.
- Cinsel düşüncelere ve aktivitelere obsesif bir şekilde odaklanma.
- Davranışlardan sonra yoğun bir utanç, suçluluk veya pişmanlık hissetme.
- Bu durumdan kaçınmak için başarısız girişimlerde bulunma.
Tedavi Yöntemleri
Seks bağımlılığı, tedavi edilmesi gereken ciddi bir rahatsızlıktır. Tedavi genellikle bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yürütülen terapi yöntemlerini içerir.
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bağımlılığa yol açan düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye odaklanır.
- Grup Terapisi: Benzer sorunları yaşayan diğer insanlarla bir araya gelmek, yalnızlık hissini azaltmaya ve destek bulmaya yardımcı olur.
- İlaç Tedavisi: Özellikle bağımlılıkla birlikte görülen anksiyete, depresyon veya obsesif kompulsif bozukluk gibi durumlar için psikiyatrist tarafından ilaç tedavisi önerilebilir.
- Çift Terapisi: Eğer bağımlılık romantik ilişkiyi etkiliyorsa, çift terapisi partnerlerle aradaki güven sorunlarını çözmek için etkili bir yöntem olabilir.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Sessiz salgın: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar araştırması
- Cinsel mitler: Cinsel işlev bozukluğuna yol açan 13 yanlış inanış
- Vajinal kuruluk nedir, belirtileri neler
- Kadınlarda jinekolojik hastalıklar ve önlemler
- Prostat kanseri ameliyatında robotik cerrahinin avantajları
- Kadınlar ilişki bağımlısı, erkekler cinsellik
🔗 Kaynaklar:
- PMC: Compulsive Sexual Behavior Disorder: A Clinical Perspective
- Psychology Today: Sex Addiction
- American Psychiatric Association: What Is Sex Addiction?
- International Classification of Diseases (ICD-11): Compulsive Sexual Behaviour Disorder
- Journal of Behavioral Addictions: Compulsive sexual behavior as an addiction – A critical review
- Mayo Clinic: Compulsive sexual behavior – Symptoms & causes
