Modern yaşamın bir getirisi olarak artan teknoloji kullanımı, genç yaşta boyun fıtığı riskini artırıyor. Boyundan başlayıp kola yayılan inatçı boyun ağrısı, bu rahatsızlığın en önemli belirtilerinden biri olarak öne çıkıyor. Çoğu vaka ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebilirken, ilerleyen durumlarda boyun fıtığı ameliyatı gündeme gelebiliyor ve kalıcı çözüm için yaşam tarzı düzenlemeleri yapmak şart koşuluyor.
Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Onur Yaman, boyun sağlığını korumak için doğru ergonomi alışkanlıklarının önemine dikkat çekiyor. Ağrıları azaltmada fizyoterapi gibi yöntemler etkili olurken, servikal ağrı yaşayan hastaların günlük yaşamlarında yapacakları küçük değişikliklerle büyük farklar yaratabileceği belirtiliyor. Kalıcı iyileşme için yaşam tarzı değişiklikleri ve doğru tedavi planlaması, boyun fıtığı operasyonu gibi ciddi müdahalelere olan ihtiyacı azaltabilir.
📌 Genç yaşta görülen boyun fıtığı hakkında öne çıkanlar
- Artan bilgisayar ve cep telefonu kullanımı, boynu sürekli öne eğik pozisyonda tutarak gençlerde boyun fıtığı görülme sıklığını artırmaktadır.
- Boyundan başlayarak başa, omuzlara ve kollara yayılan ağrı, uyuşma ve güçsüzlük, dikkate alınması gereken en önemli belirtilerdendir.
- Boyun fıtıklarının büyük bir kısmı boyunluk, fizyoterapi ve enjeksiyon gibi ameliyatsız yöntemlerle başarıyla tedavi edilebilir.
- Ameliyat kararı; ilerleyici güç kaybı ve dayanılmaz boyun tutulması gibi durumlarda, multidisipliner bir yaklaşımla verilir.
- Hem ameliyat sonrası tekrarı önlemek hem de fıtıktan korunmak için ekranı göz hizasına getirmek gibi ergonomik ve günlük alışkanlıklar edinmek kritik önem taşır.
🔎 En çok merak edilenler
- Her boyun ağrısı fıtık mıdır?
Hayır. Boyun ağrılarının çoğu kas spazmı gibi daha basit nedenlere bağlıdır. Ancak ağrı kola yayılıyorsa, uyuşma veya güç kaybı eşlik ediyorsa bir uzmana başvurmak gerekir. - Boyun fıtığı ameliyatı riskli mi?
Her cerrahi gibi riskleri vardır ancak modern teknoloji ve deneyimli cerrahlar sayesinde bu riskler (ses kısıklığı, enfeksiyon vb.) oldukça düşüktür. - Ameliyattan sonra fıtık tekrarlar mı?
Ameliyat edilen seviyede tekrar olasılığı düşüktür. Ancak yaşam tarzı düzenlemeleri yapılmazsa, komşu disklerde “komşu segment hastalığı” denilen yeni bir fıtık gelişme riski yaklaşık %20’dir. - Doğru yastık nasıl olmalı?
Boynun doğal eğrisini destekleyen, ne çok yüksek ne de çok alçak olan, ortopedik yastıklar tercih edilmelidir. Özellikle sırtüstü ve yan yatış pozisyonları önerilir.
👨⚕️ Uzman uyardı: Boyun fıtığı hakkında bilinmesi gerekenler
Teknoloji kullanımı, genç yaşta boyun fıtığı riskini artırıyor! Boyundan başlayıp başa ve kollara uzanan ağrının, boyun fıtığı belirtisi olabileceğini belirten uzmanlar, bu durumun her yaş grubunda oluşabildiğini söylüyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Onur Yaman, “Özellikle boynu öne doğru getirme hareketi, boyun fıtığı oluşma ve tekrarlama riskini arttırır. Boynu öne doğru eğecek hareketlerden mümkün olduğunca uzak durulmalı.” dedi.
Boyun fıtığının çoğu zaman ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebildiğini kaydeden Yaman, gerekli durumlarda ise boyun fıtığı ameliyatının önden veya arkadan yapılabildiğini aktardı.
Boyundan kollara uzanan ağrı belirti olabilir!
Boyun fıtığının iki kemiğin arasındaki kıkırdak topunun yerinden çıkıp kola giden sinirlere bası altına almasıyla ortaya çıktığını aktaran Prof. Dr. Onur Yaman, “Genellikle genç yaş grubundaki kişilerin özellikle bilgisayarı, cep telefonunu çok kullanmalarıyla, yaşlı hastalarda da yaşlanmayla birlikte kıkırdak dokusunun eskisi kadar esnek olmamasıyla ortaya çıkan mekanik bir durum.” dedi. Boyun fıtığı belirtilerinin genellikle boyun ağrısı ile başladığını kaydeden Yaman, “Boyundan başlayan ağrı başa doğru yayılır. Bazen sinirin üzerindeki basıyla birlikte kollarda ve parmaklarda ağrı, uyuşukluk ve ilerleyen dönemlerde de kuvvetsizlik şikayetleri oluşabilir.” şeklinde konuştu.
Boyun fıtığı ameliyatı önden ya da arkadan yapılabilir!
Boyun fıtığı ameliyatı yöntemlerinin iki şekilde yapılabildiğini ifade eden Prof. Dr. Onur Yaman, “Ameliyatın ön taraftan ya da arka taraftan yapılmasına karar verilebilir. Bu karar hastanın yaşı, boyun fıtığının sayısı ve yerine göre verilir.” dedi. Ameliyatın yapılacağı bölgeye göre risklerin değiştiğini de dile getiren Yaman, “Günümüzde kullanılan teknolojilerle de bu riskler oldukça azalmış durumda.” açıklamasını yaptı.
Önlemek ve tekrarı engellemek için yaşam tarzında düzenlemeler şart!
Boyun fıtığını önlemek için yaşam tarzı düzenlemeleri yapmanın şart olduğunu belirten Prof. Dr. Onur Yaman, “Dolayısıyla cep telefonuyla uzun süre kullanılacaksa kulaklık kullanılmalı. Bilgisayar başında çok fazla kalınıyorsa ekranı göz hizasına getirilmeli.” dedi. Ameliyatlardan sonra hastaların özellikle yaşam tarzlarını düzenlemeleri gerektiğini vurgulayan Yaman, “Başlarını çok fazla öne eğmelerine neden olacak pozisyonlardan kaçınmalılar.” uyarısında bulundu.
Fıtıkların çoğu cerrahiye gerek kalmadan tedavi edilebiliyor!
Boyun fıtıklarının büyük bir kısmının ameliyatsız tedavi edilebildiğine vurgu yapan Prof. Dr. Onur Yaman, “Bu yöntemlerden biri boyunluktur. Fizyoterapi yöntemleriyle sırt ve boyun kaslarını kuvvetlendirerek hastaların şikayetleri geriletilebilir. Bunun dışında ağrıyı ortadan kaldırabilecek enjeksiyonlar da şikayetleri azaltarak fıtığın ilerleyişini durdurabilir.” dedi.
🤸 Boyun fıtığına karşı evde yapılabilecek 5 basit egzersiz
Doktorunuza danışarak uygulayabileceğiniz bazı basit egzersizler, boyun ve sırt kaslarınızı güçlendirerek omurgaya binen yükü azaltabilir ve ağrılarınızı hafifletebilir. İşte o egzersizlerden bazıları:
- Çene Germe (Chin Tuck): Dik oturun ve karşıya bakın. Parmağınızla çenenize hafifçe dokunarak başınızı geriye doğru itin. Bu pozisyonda 5 saniye bekleyin ve tekrarlayın. Bu hareket, boynun doğru duruşunu destekler.
- İzometrik Güçlendirme: Elinizi alnınıza koyun ve başınızı öne doğru iterken elinizle direnç uygulayın. Aynı hareketi başınızın arkası ve yanları için de tekrarlayın. Her pozisyonda 5-10 saniye kalın.
- Omuz Silkme: Omuzlarınızı yavaşça kulaklarınıza doğru kaldırın, 3-5 saniye bekleyin ve yavaşça indirin. Bu, boyun ve omuz kaslarındaki gerginliği azaltır.
- Kürek Kemiği Sıkıştırma: Dik durun ve kürek kemiklerinizi birbirine doğru sıkıştırın. 5 saniye bu pozisyonda kalın ve gevşeyin. Bu hareket, duruşu düzelterek boyuna binen yükü hafifletir.
- Baş Eğme (Nazik Esnetme): Başınızı yavaşça omzunuza doğru eğin, kulağınız omzunuza değmeye çalışır gibi. Esnemeyi hissettiğiniz noktada 15-20 saniye bekleyin ve diğer taraf için tekrarlayın. (Kaynak: American Academy of Orthopaedic Surgeons)
🖥️ “Teknoloji boynu” olmamak için: ofis ve evde ergonomik çalışma rehberi
Günümüzün büyük bir kısmı ekranlara bakarak geçiyor. Boyun sağlığını korumak için çalışma alanınızda yapacağınız basit ergonomi düzenlemeleri, fıtık riskini önemli ölçüde azaltabilir.
- Monitör Yüksekliği: Ekranın üst kenarı, tam olarak göz hizanızda veya çok hafif altında olmalıdır. Gözlerinizle ekranın merkezine bakarken başınızın hafifçe aşağı eğik olması idealdir.
- Sandalye Ayarı: Ayaklarınız yere tam basmalı, dizleriniz kalça hizanızda veya biraz daha aşağıda olmalıdır. Sandalyenin bel desteği, bel boşluğunuzu tam olarak doldurmalıdır.
- Klavye ve Fare Pozisyonu: Klavyeyi kullanırken dirseklerinizin yaklaşık 90 derece açıda olması gerekir. Bileklerinizi düz tutmaya özen gösterin.
- Cep Telefonu Kullanımı: Telefonu sürekli aşağı bakarak kullanmak yerine, göz hizanıza kaldırmaya çalışın. Uzun konuşmalar için mutlaka kulaklık kullanın. (Kaynak: Mayo Clinic, 2024)
⚠️ Ameliyatsız tedaviler yetersiz kaldığında: boyun fıtığı ameliyatı ne zaman gerekli olur?
Boyun fıtığı olan hastaların %90’ından fazlası ameliyatsız yöntemlerle iyileşir. Ancak bazı “kırmızı bayrak” olarak kabul edilen durumlarda, sinir ve omurilik üzerindeki basıyı kaldırmak için cerrahi müdahale kaçınılmaz hale gelir. Bu durumlar şunlardır:
- İlerleyici Güç Kaybı: Fizyoterapi ve diğer tedavilere rağmen kolda, elde veya parmaklarda kas gücünün giderek azalması.
- Dayanılmaz Ağrı: Ağrı kesicilere, enjeksiyonlara ve diğer yöntemlere yanıt vermeyen, hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren inatçı ağrılar.
- Omurilik Baskısı (Miyelopati): Fıtığın omuriliğe baskı yapması sonucu yürümede dengesizlik, el becerilerinde bozulma (düğme ilikleyememe gibi) ve idrar/dışkı kontrolünde sorunlar yaşanması. Bu durum acil cerrahi gerektirir. (Kaynak: North American Spine Society, 2023)
🛌 Doğru yastık ve uyku pozisyonu seçimiyle boyun ağrısını azaltma yolları
Geceleri yanlış pozisyonda uyumak, boyun ağrılarını tetikleyebilir ve mevcut fıtığı kötüleştirebilir. Doğru uyku alışkanlıkları ile omurganızı dinlendirebilirsiniz.
- En İyi Pozisyonlar: Sırtüstü veya yan yatış, boyun ve omurganın doğal hizasını korumak için en ideal pozisyonlardır. Yüzüstü yatmaktan kesinlikle kaçınılmalıdır çünkü bu pozisyon boynu bütün gece bir yöne dönmeye zorlar.
- Doğru Yastık Seçimi: Yastığınızın temel görevi, başınız ve boynunuz ile yatak arasındaki boşluğu doldurmaktır. Sırtüstü yatıyorsanız daha alçak bir yastık, yan yatıyorsanız omuz genişliğinizi destekleyecek daha yüksek bir yastık tercih etmelisiniz. Ortopedik veya hafızalı köpük (visco) yastıklar, boyun eğrisini desteklemede genellikle iyi sonuçlar verir. (Kaynak: The Chartered Society of Physiotherapy)
➡️ Komşu segment hastalığı nedir? ameliyat sonrası dikkat edilmesi gerekenler
Boyun fıtığı ameliyatında, hasarlı disk genellikle çıkarılır ve o seviyedeki iki omur birbirine sabitlenir (füzyon) veya hareketli bir protez konur. Bu işlem, sorunlu bölgeyi tedavi ederken, hareket yükünün komşu (bir üst ve bir alttaki) disklere daha fazla binmesine neden olur. “Komşu segment hastalığı” tam olarak bu durumdur; yani ameliyat edilen bölgenin yanındaki disklerin zamanla aşırı yüke maruz kalarak yıpranması ve yeni bir fıtık oluşturmasıdır. Bu risk, ameliyat sonrası ilk 10 yıl içinde yaklaşık %20 civarındadır. Bu riski azaltmanın en etkili yolu, ameliyat sonrasında doktorun önerdiği yaşam tarzı değişiklikleri‘ne harfiyen uymaktır. Duruş bozukluklarından kaçınmak, boyun kaslarını güçlü tutmak ve ergonomi kurallarına uymak, komşu disklere binen yükü dengeleyerek ömürlerini uzatır. (Kaynak: The Spine Journal, 2022)
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Boyun fıtığı tedavisi: En etkili yöntemler neler?
- Boyun fıtığı nedenleri, belirtileri ve tedavisi nedir?
- Cep boyun hastalığı boyun fıtığına neden olabiliyor!
- Bu hareketler bel ve boyun fıtığı yapıyor!
- Ergonomik çalışma ortamı: Masa, sandalye, monitör nasıl seçilmeli?
- “Tech neck” nedir? Telefon kullanımının yol açtığı boyun ağrısı ve duruş bozuklukları
- Cep telefonu kamburluğu (Text Neck): Belirtileri ve tedavisi
🔗 Kaynaklar:
- Prof. Dr. Onur Yaman – Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi, Beyin, Sinir ve Omurilik Cerrahisi Uzmanı
- Cervical Disc Herniation – StatPearls – NCBI Bookshelf
- Office ergonomics: Your how-to guide – Mayo Clinic
- Appropriate Use Criteria Cervical Fusion North American Spine Society – 2013
- The Good Sleep Guide | The Chartered Society of Physiotherapy
