Pek çok kadın farkında olmadan ilişkilerde ‘dadı’ rolü üstlenerek, partnerinin sorumluluklarını sırtlanıyor. Bu durum, zamanla bağımlı ilişki dinamikleri yaratırken, tek taraflı duygusal emek kadını tükenmişliğe ve yalnızlığa sürüklüyor. Uzmanlar, sağlıklı ilişki kurmanın temelinin, iki yetişkinin birbirini taşıması değil, desteklemesi olduğunu vurguluyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, bu dinamiğin kökeninde genellikle kadının çocuklukta üstlendiği roller ve karşılanmamış duygusal ihtiyaçların yattığına dikkat çekiyor. Başlangıçta kontrol ve işe yararlık hissi verse de, bu rolün zamanla yorgunluk, tükenmişlik ve en önemlisi romantik çekimin kaybıyla sonuçlanmasının kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.
📌 Öne çıkanlar
- 🔺 “Dadı” Rolü Nedir?: Kadının, ilişkideki partnerine karşı koruyucu, düzenleyici, hatırlatıcı ve onun sorumluluklarını üstlenen bir ebeveyn gibi davranmasıdır.
- 🔺 Psikolojik Kökenleri: Genellikle kadının çocuklukta ebeveynine ebeveynlik yapmak zorunda kalması veya erkeğin aşırı korumacı bir ailede yetişmesi gibi geçmiş yaşantılarla ilişkilidir.
- 🔺 Sonuçları: Bu rol kadında tükenmişlik, yalnızlık ve cinsel isteksizliğe; erkekte ise kişisel gelişimin durmasına ve sorumluluk almaktan kaçınmaya neden olur.
- 🔺 Bağımlı İlişki (Codependency): “Dadı” rolü, bir kişinin kendi değerini başkasını “düzeltmeye” veya “kurtarmaya” endekslediği, sağlıksız bir bağımlı ilişki dinamiğidir.
- 🔺 Çözüm: Sınırlar ve Eşitlik: Sağlıklı bir ilişki, iki yetişkinin birbirini desteklediği ama taşımadığı, duygusal emeğin ve sorumlulukların eşit paylaşıldığı bir denge üzerine kuruludur.
🔎 En çok merak edilenler: İlişkilerde “dadı” rolü
- 🔹 Bir ilişkide “dadı” rolünde olduğumu nasıl anlarım?
Partnerinizin randevularını, faturalarını sürekli siz hatırlatıyorsanız, onun dağıttıklarını siz topluyorsanız, onun adına bahaneler üretiyor veya özür diliyorsanız ve kendinizi bir partnerden çok bir yönetici gibi hissediyorsanız bu rolde olabilirsiniz. - 🔹 Erkekler neden bu rolü kabul eder?
Genellikle duygusal sorumluluk almaktan kaçınma, öz-yeterlilik eksikliği veya çocuklukta aşırı bakım görmüş olmanın getirdiği bir alışkanlıkla bu pasif rolü benimseyebilirler. Bu durum, onların gelişimsel olarak bir çocukluk evresinde takılı kalmasına neden olabilir. - 🔹 Bu durum zamanla cinsel hayatı etkiler mi?
Evet, kesinlikle. Psikolojik olarak birine ebeveynlik yaptığınızda, o kişiye karşı romantik veya erotik bir çekim duymanız giderek zorlaşır. Bu, cinsel isteksizliğin en yaygın nedenlerinden biridir. - 🔹 Bağımlı ilişki (codependency) tam olarak nedir?
Bir kişinin kendi kimliğini ve öz-değerini, başka bir kişiyi “kurtarma”, “düzeltme” veya ona aşırı bakım verme üzerine kurduğu sağlıksız bir ilişki modelidir. “Dadı” rolü, bu dinamiğin tipik bir yansımasıdır. - 🔹 Bu döngü nasıl kırılır?
İlk adım farkındalıktır. Ardından, küçük adımlarla sınırlar koymak (örn: onun alarmlarını kurmayı bırakmak), kendi ihtiyaçlarınızı dile getirmek ve onun kendi sorumluluklarının sonuçlarıyla yüzleşmesine izin vermek gerekir. Profesyonel çift terapisi bu süreçte en sağlıklı yoldur.
💔 Kadının ebeveynlik rolü, erkeği zayıflatır; kadını ise tüketir
Bu rolü kabullenen ya da buna yönelen erkeklerde sıklıkla duygusal sorumluluk almaktan kaçınma ve öz-yeterlilik eksikliği gözlemlenebilir. Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın, “Bazı erkekler için bu ilişki modeli, gelişimsel olarak geçemedikleri bir çocukluk evresinde kalmanın devamı gibidir. İlişkide duygusal olarak regüle edilmek, yönlendirilmek ve taşınmak isterler” diyor.
“Kadının bu rolü üstlenmesi, erkeğin bireysel gelişimini ve ilişki içinde eşit sorumluluk alma becerisini zayıflatır. Duygusal yükü sürekli üstlenen kadınlar, ilişkide yalnızlık duygusuyla da baş başa kalabilir.” – Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın
Türkiye gibi toplulukçu kültürlerde bu durumun daha görünür hale gelebileceğini ifade eden Taşkın, “Çünkü burada kadınlara küçük yaşlardan itibaren ‘idare eden, toparlayan, fedakâr olan’ roller biçilmiştir. Aynı zamanda erkek çocuklarının fazla el üstünde tutulduğu, sorumlulukla değil, ‘hakla’ büyütüldüğü aile yapılarında, bu dinamikler ilişkilere kolayca sızar” dedi.
🚨 “Dadı” rolünde misiniz? İlişkinizdeki 7 tehlike sinyali
Bu sağlıksız dinamiğin içinde olup olmadığınızı anlamak için kendinize şu soruları sorabilirsiniz. Bu davranışlardan birkaçı ilişkinizin merkezindeyse, bir “dadı” rolü üstlenmiş olabilirsiniz:
- Partnerinizin randevularını, faturalarını veya önemli tarihlerini sürekli siz mi hatırlatıyorsunuz?
- Onun arkasını (dağınıklığını, yarım bıraktığı işleri) sürekli siz mi topluyorsunuz?
- Onun adına başkalarından özür diliyor veya davranışları için bahaneler mi üretiyorsunuz?
- Finansal yönetimini veya günlük harcamalarını siz mi kontrol ediyorsunuz?
- Onu sabahları uyandırma veya bir yere geç kalmamasını sağlama sorumluluğunu siz mi üstleniyorsunuz?
- Tartışmalarda sürekli olarak “idare eden” ve “sakinleştiren” taraf siz misiniz?
- Kendinizi bir partnerden çok, onun kişisel asistanı veya annesi gibi mi hissediyorsunuz?
👣 Bu döngüden nasıl çıkılır? Eşit partnerliğe geçiş adımları
Bu rolü fark etmek ilk adımdır, ancak döngüyü kırmak bilinçli çaba gerektirir. İşte başlangıç için atılabilecek bazı adımlar:
- Sorumlulukları Geri Devredin: Onun yerine yaptığınız işleri yapmayı bırakın. Örneğin, kendi kıyafetlerini yıkaması veya kendi doktor randevusunu alması için onu teşvik edin.
- Sonuçlarla Yüzleşmesine İzin Verin: Unuttuğu bir fatura veya kaçırdığı bir randevunun doğal sonuçlarıyla (gecikme faizi, yeniden randevu alma zorluğu vb.) kendisinin başa çıkmasına izin verin. Onu sürekli “kurtarmaktan” vazgeçin.
- “Hayır” Demeyi Öğrenin: Her isteğine evet demek zorunda değilsiniz. Kendi enerjinizi ve zamanınızı korumak için sınırlar koyun.
- Duygularınızı İfade Edin: Yorgunluğunuzu, tükenmişliğinizi ve beklentilerinizi “ben diliyle” ifade edin. (“Sen hiç yardım etmiyorsun” yerine “Tüm yükün bende olduğunu hissettiğimde çok yoruluyorum” gibi.)
- Profesyonel Yardım Alın: Bu dinamikler genellikle derine kök salmıştır. Bir çift terapisti, her iki tarafın da kendi rollerini anlamasına ve daha sağlıklı bir ilişki kurmasına yardımcı olabilir.
🗣️ Erkeklerin sorumluluğu: Bu dinamiği değiştirmek için erkekler ne yapmalı?
Bu dinamiğin değişmesi sadece kadının çabasıyla olmaz. Erkeğin de bu sağlıksız konfor alanından çıkmaya istekli olması ve sorumluluk alması gerekir:
- Öz-farkındalık: Partnerinin onun için ne kadar çok şey yaptığını fark etmeli ve bu durumun kendi gelişimini nasıl engellediğini görmelidir.
- İnisiyatif Almak: “Ne yapayım?” diye sormak yerine, evin veya ilişkinin ihtiyaçlarını proaktif olarak görüp harekete geçmelidir (çöpü çıkarmak, alışveriş listesi yapmak gibi).
- Takdir ve Teşekkür: Partnerinin üstlendiği duygusal ve fiziksel emeği görmeli, bunu takdir etmeli ve teşekkür etmelidir.
- Duygusal Sorumluluk: Kendi duygularını yönetmeyi öğrenmeli ve zorlandığında bunu partnerine bir yük olarak değil, bir paylaşım olarak sunabilmelidir.
🔗 “Bağımlı ilişki” (Codependency) nedir ve “dadı” rolüyle ilişkisi
“Dadı” rolü, psikolojide “bağımlı ilişki” veya “eş-bağımlılık” (codependency) olarak bilinen daha geniş bir kavramın tipik bir yansımasıdır. Bağımlı ilişki, bir kişinin öz-değerini ve kimliğini, başka bir kişiye aşırı derecede bakım verme, onu “kurtarma” veya “düzeltme” ihtiyacı üzerine kurduğu sağlıksız bir ilişki modelidir. Bu roldeki kişi, sürekli verici olarak kendini değerli hissederken, aslında kendi ihtiyaçlarını ve duygularını ihmal eder. Bu, her iki tarafın da bireysel olarak büyümesini engelleyen, karşılıklı bir kilitlenme durumudur.
❤️ Romantizmi yeniden canlandırmak: Ebeveyn rolünden partner rolüne dönüş
Sorumluluklar yeniden dengelendiğinde, zamanla kaybolan romantik ve cinsel çekimi yeniden canlandırmak mümkündür. Bunun için ilişkinin “ebeveyn-çocuk” dinamiğinden çıkıp “yetişkin-yetişkin” dinamiğine dönmesi gerekir:
- Rolleri Ayırın: Ev işleri veya organizasyon konuşmalarını, romantik zamanlarınızın (örneğin akşam yemeği) dışına taşıyın.
- Yeni ve Ortak Deneyimler Yaratın: Birlikte yeni bir hobiye başlayın veya daha önce gitmediğiniz bir yere seyahat edin. Bu, sizi eşit partnerler olarak yeniden bir araya getirir.
- Takdir ve Flörtü Geri Getirin: Birbirinizin yetişkin ve çekici yönlerini takdir ettiğinizi ve gördüğünüzü sözlerinizle ve davranışlarınızla yeniden göstermeye başlayın.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- İşe geri dönecek çalışan anne için tavsiyeler
- Çalışan annelerin karşılaştığı sorunlar neler?
- Çalışan anneler, mükemmel anne sendromuna dikkat!
- Zihinsel yük nedir? Kadınları sessizce tüketen yorgunluk!
- 25 ila 44 yaş arası kadınlar depresyona daha yatkın!
- Kadınlar ilişki bağımlısı, erkekler cinsellik!
🔗 Kaynaklar:
- Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi – Uzman Klinik Psikolog Özgenur Taşkın
- Co-Dependency | Mental Health America
- How to Set Healthy Boundaries in Close Relationships | Psychology Today
